'Vijftien jaar had de badkamer met de caravanafmetingen probleemloos dienstgedaan, de sporadisch gekneusde knie niet te na gesproken van wie zich, zijn toilet makend of zich scherend voor het lavabootje, te bruusk omdraaide en aan den lijve moest ervaren hoe gering de speling was gebleven tussen rand en wand.'

Kanttekeningen van de redacteur. Beste Tom,

* 'caravanafmetingen' is niet heel zuiver. Bedoeld wordt afmetingen als in een caravan, zeg dat dan ook. * 'probleemloos' is een modewoord. * 'niet te na gesproken' is een kreupele constructie, je bedoelt denk ik 'als ik ... niet meetel' * 'sporadisch' is nodeloos deftig. Het betekent 'nu en dan', zeg dat dan ook. * 'lavabootje' is Frans voor wastafeltje. * 'aan den lijve' is een overbodige toevoeging. Het zal heus niet in de geest geweest zijn.

Kijk deze zin dus nog even na. Hoed je voor ironiseren, er zijn al zo veel grappig schrijvende Vlamingen.

Groet, Wim

De handige bliksem met alleen wat lessen aan de avondschool van de Rotterdamse academie op zak, die de de juiste vriendschappen sloot en de kunst van het épateren en provoceren verstond. Dat beeld.
Wat minder aan bod komt is wat, hoe en waarom hij schilderde.
In 1907 woonde Van Dongen in de Bateau-Lavoir waar ook Picasso z'n atelier had. Daar, in de Fauvistische periode 1905-1907 voltrok zich de scheiding der geesten die hem tekende. Van Dongen werd geconfronteerd met Picasso's bekering tot het kubisme, de 'Demoiselles d'Avignon' (1906/1907).
Wat kon hij er als tegenover stellen? Hoeren, worstelvrouwen, extreme kleur bij elektrisch licht. Omdat hij naast de Folies- Bergère werkte kon hij electra aftakken van hun generator, en daar was de stad van lijf en licht, zoals bezongen door Baudelaire. Van Dongen gaf een erotische draai aan het Fauvisme, in ongewone beeldkaders en houdingen.
Het werd een gevecht tussen hem en z'n vriend Picasso. Het sensueel plastische tegen het cerebrale. Z'n vrouwen kleedde hij in gemeenste tinten, goud, rood, met groen in de lichaamsschaduwen. Maar de cerebrale Picasso en het kubisme wonnen het bij de kritiek.

Morgen ga ik kijken. Na 22.00 een verslagje in de Avonden
 

Wim Brands zal met Jan Siebelink praten over diens nieuwe roman 'Het lichaam van Clara'.
Niet erg lang geleden zat ik met Wim en anderen aan een Haagse cafétafel. Het gesprek ging over interviewen. En opeens zei hij: 'Iemand vond me op de televisie zo empathisch.'
Er viel een pauze.
En toen: 'Eigenlijk zou ik altijd op de televisie moeten zijn.'
Wim Brands is dichter. Vorige week werd zijn nieuwe bundel ten doop gehouden: 'Neem me mee, zei de hond'. Daaruit 'Het schoolmeisje':

Ze gaat naar school, nee het huiswerk
heeft ze niet gedaan, maar ze weet
het wel: kippen geven eieren en
vlees, koeien melk en vlees,
het konijn vlees en liefde
en van de botten worden
dinosauriërs gemaakt.
 

Op de website 'grotevakantie' noteerde moeder Maud op 12 september haar bezwaren. De vakantie was leuk geweest
'We waren goed gezelschap voor elkaar.' Dat bleek wederzijds. Maar het verslag in de krant viel verkeerd. Maud had al gezegd 'Ik heb het goed in de coulissen en ben liever toeschouwer dan onderwerp.' Toch was ze 'uit haar comfortzone' getreden.
Haar reactie was een huilbui, in bad. Maar 'Het huilen was best heel lekker. Ik besloot er nog een dagje mee door te gaan.'
Ze mailde aan Wendela van de NRC: 'Ik vind het een lelijk artikel. Zo zonder de context, komen uitspraken heel vreemd over.' Etc.
En zei zich te beraden op een 'tegenstuk'. 

Arnon reageerde gisteren, 13 september: 'Volgens Maud zijn er enkele onjuistheden in mijn artikel geslopen, die in het geval van een herpublicatie zullen worden gecorrigeerd.'
Volgt een lijstje met feitelijke correcties. Die zullen worden aangebracht in een eventuele nieuwe druk van het verslag.
Maar ging het daar nu om?
Ik liep er de hele dag mee rond. En denk dat Maud eigenlijk iets heel anders van Arnon had verwacht of gehoopt dan dit vrij droge, niet onkomische verslag.
 

 De schoonheid, al wat vrouwen vrouwen maakt, lag veilig opgeborgen aan gene zijde, de wijngrens, de filterkoffiegrens, alle terug te voeren op de Romeinse limes. Mijn ouders overschreden in 1952 de schoonheidsgrens, zoals Carel Willink het eerder deed op die onvergetelijke reis naar Parijs in september 1947, als verkenner voor zijn Wilma die zou nakomen: 'Je doet je zwarte pakje aan, bijvoorbeeld.'
Mijn vader bezocht de Folies Bergères, en zag de geheven benen van de danseressen. Mijn moeder 'gunde' het hem. Mee terug kwam het fotoboek 'Vrouwen van Parijs'.
 De geschiedenis van Kees van Dongen geeft in a nutshell het entree van de schoonheid in Nederland. Van Dongen overschreed de grenzen. Werd Parijser dan de Parijzenaars. Trouwde met modekoningin Jasmy Jacob, gaf er uitzinnige feesten.
Zijn eerste hier aangekochte werk was dan ook geen vrouwenportret maar een net geklede heer. Wie durfde vrijmoedig te praten over schuinsmarcheerders als Van Dongen, Jan Sluyters en Isaac Israels?  
 
 De schoonheid heeft het Noorden bereikt. Het Amsterdams spektakel dat alleen nog toeristen met stomheid slaat is dit: assertieve meisjes op torenhoge hakken in korte rokjes trappen bakfietsen vol kinderen voort.  
Zaterdag opent de Van Dongen-tentoonstelling in Boijmans.
 

'Dat hoeft ook niet sneller,' legt hij uit. 'Het duurt lang voor je een zin goed hebt bedacht. De tijd die je nodig hebt om hem op papier te krijgen is maar een fractie van de tijd die het kost om hem te bedenken.'
Eens liep hij een gebroken hand op en kon alleen met links typen. Het tempo liep niet terug.
Aan 'Zoete mond' werkte hij in kantooruren op de uitgeverij. Daarvoor schreef hij vijfentwintig jaar thuis. Daar ontspoorde zijn levensritme. De totale vrijheid verkeerde in een isolement. De uitgeverij bood hem toen onvrijheid. Geen muziek van de Rolling Stones, een enkel shagje roken in de bezemkast.
'Als je vrij bent doe je eigenlijk altijd het zelfde,' zegt hij. 'Je maakt elke dag de zelfde wandeling, eet het zelfde eten, luistert naar de zelfde muziek.'
Is de dierenarts nu een aardige man? Of? Volgt een typisch Rosenboom-antwoord:
'Soms wel, maar op de momenten dat het goed met hem gaat krijgt ie wat nare trekken, kan hij het zich kennelijk permitteren om neer te kijken op anderen.'

Woensdag na 20.00 in de Avonden meer.
 

Moeilijk te zeggen. Zeker, als zoveel Rosenboom-karakters heeft hij een onbedwingbare neiging zich in de nesten te werken.
Maar juist daarom krijg je mededogen, ja sympathie voor Rebert.
Rosenboom is een meester in het schrijven van wat Hermans 'onsympathieke romanpersonages' heeft genoemd.
Hoe worden ze zo? Soms drijft zelfoverschatting ze, zoals in Gewassen vlees of Publieke werken, zodat vernedering wel moet volgen. Maar in Zoete mond lijkt het noodlot in pure vorm aan het werk. Wat zal het aanrichten? Die onvoorspelbaarheid doet mij als lezer goed.
Er is iets aan de hand met die man. Mensen mijden hem. Hij heeft het wel in de gaten, maar kan er niets aan veranderen. 'Waarom ben ik niet uitgenodigd op het feest,' zo vat Rosenboom het in de film samen. Ja, waarom?

Vandaag beleefde de film 'De onzekerheid blijft' over het ontstaan van 'Zoete mond' z'n première in Vlissingen op Film by the sea. Morgen, zondag is hij te zien op Rtv-Noordholland, om 10.00, 12.00, 14.00 en 16.00 uur.
Samen met Thomas en makers Talitha van der Hoeden en Sanne van der Noort ga ik de film bekijken. Woensdag is dat gesprek in de Avonden te horen.
Intussen lees ik verder. Op naar pagina 546. Nu wil ik het weten ook. En ach, die bewoordingen.. Verslavend.
 

 Daarna componeerde hij 'vanuit de stilte'. Een stilte waarin 'geluidsfrasen' verbindingen met elkaar kunnen aangaan of juist botsen, door de tijd met elkaar in aanraking komen of niet.
Maar wat is 4'33" nu eigenlijk? Geen kunstwerk of een filosofisch statement, zegt Cage. Eerder de neerslag van een ervaring.
Het de stilte tegemoet treden, aanvaarden. Daar ligt de bron van zijn muziek.

 Cage had zijn bedenkingen.
Wie naar een zaaltje gaat om vier en een halve minuut naar een pianist of en orkest te kijken dat niet speelt krijgt hooguit een reminder.
Het kan alleen uit jezelf komen. Het gaat niet om wat je doet maar om wat er met je gebeurt. Het is kortom een vorm van genade.
In 1948 sprak hij de Indiase musicologe Gita Sarabhai: 'Het doel van de muziek is om de geest te ontnuchteren en te kalmeren, waardoor hij ontvankelijk wordt voor goddelijke invloeden.'
 Kort daarna probeerde hij 'Silent prayer', een denkbeeldig stuk van louter stilte te verkopen aan de Muzak Co, voor gebruik in warenhuizen etc.. Ze namen het niet.
 

 Al in de jaren '40 vond hij dat kunst en werkelijkheid dichter bij elkaar moesten komen. Bij het componeren waren muziek, geluid en stilte voor hem gelijksoortig materiaal.
Het enige ordenende principe was de tijd.
In het begin manipuleerde hij lawaai, met percussie, zoals de Italiaanse Futuristen voor hem hadden gedaan. Hij eindigde met stilte. Met de toevallige spanning van straatgeluid.

 Toch bleef hij componist. Nam geen genoegen met de tonen van de Steinway. Zorgvuldig noteerde hij zijn manipulaties van de vleugelpiano, de plaats van de schroeven en haken die hij erinsloeg naast de snaren, wat hij onder de snaren duwde en waar. Er staat zo'n Steinway in Schunck.
Zodat het herhaalbaar zou zijn.
Maar hoe noteer je zoiets? Hoe noteer je je omgang met het toeval? Hij verzon steeds nieuwe systemen in balken (tijd) en notenschrift (klanken) om bij herhaalbaarheid in de buurt te komen.
Morgenavond na tienen in De Avonden meer.
 

 Die cassettes werden meestal steeds opnieuw gebruikt, van de boodschappen rest weinig. Toch, een enkeling bewaarde de ingesproken boodschappen. Ik ben zo iemand. Het heeft geduurd tot midden jaren '90.
Toen ik vorig jaar hoorde dat Annemieke Houben dit soort cassettes verzamelde, met het doel er een website mee te maken heb ik haar de mijne gegeven.

En nu opeens is er nadepiep.nl
Wat gebeurt hier. Je hoort stemmen uit een verleden. Die doen denken aan de spookverhalen over radioprogramma's van lang geleden die soms uit de stratosfeer in ontvangers terecht komen.
De vorm van de site onderstreept die ongrijpbaarheid. De stemmen zijn bewaard, maar in wat voor werkelijkheid klinken ze? Onder hen die van Gerard Reve, Johnny van Doorn en A.Moonen.
Op wie nog antwoordapparaatcassettes bezit wordt een dringend beroep gedaan.