Wat zie je? De uitbelding van een catastrofe, ergens midden in een uitgestrekte vlakte.
De dagelijkse fietstocht naar school die Peerdeman steeds zwaarder viel komt hier tot 'n gruwelijk eind.
De eenzame fietser desintegreert letterlijk, zijn darmen zijn losgeraakt en volgen hem op afstand, zijn ribbenkast zweeft weg
Zijn fiets desintegreert mee..
En dan is er het raadselachtige tweede ongeluk, dat ingrijpt in het eerste, van het zwarte paard - wat kan verwijzen naar z'n naam.. Dit tragisch op z'n rug terechtgekomen paard verliest ook z'n ingewanden, vliegt met z'n kop door een raam dat je als lezer van Ísolatie' herkent. ..
Paard, man en fiets zijn één ongeluk geworden.
Reden: TEER, alles kleeft hier vast. Je komt niet weg.

Vanavond na 22.00 in de Avonden meer.
 

Opgegroeid met dit gezicht, dat ik in reuzenformaat geschilderd zag worden in het hoge atelier achter de bioscoop Metropole Tuschinksky in Den Haag waar ik vaak ging kijken.
Cleopatra. Maar bij god, ze zei me niks.
Zo min als ik later iets kon beginnen met de alcoholiste met kinderwens in 'Who is afraid of Virginia Woolf', die zich mocht uitleven tegen haar echtgenoot.
Ze was niet tragisch. Fataal gebrek voor een filmster. In eerdere films ook niet. Bleef over een bitch.

De dood, een dag eerder,  van de Limburgse radioman Jacques Heetman (90) raakte me daarentegen diep. terwijl ook die niet tragisch was.
Heetman bestond uit twee zinnen, die voor altijd in de hoofden van een generatie bleven. Je wachtte er de hele zondag
op, maar dan kwamen ze toch, de uitslagen van het amateurvoetbal uit het Zuiden.
‘Over naar Jacques Heetman in Maastricht.'
En dan hoorde je die sonore zachte G:
'En hier is dan Maastricht....
en de uitslagen waren...'
Had je geluk dan was daarbij: 'Heksenberg-Waubachse Boys 0-0’
 

Een goede nieuwsvoorziening, cultuur - inclusief onzin - het laten zien en horen wat mensen moeten weten als ze hun stem uittbrengen. Vergelijk het met goed onderwijs. Dat scoort niet onmiddellijk, later wel.
In Nederland heerst het hardnekkig misverstand dat Publieke Omroep er is 'om een zo groot mogelijk marktaandeel te behalen'' en de commerciëlen te verslaan, met hun eigen middelen. Dat lukt heel aardig, en dus: discussie gesloten.
Vandaag zei Anouschka van Miltenburg, hoog in de VVD: 'Voetbal en spelletjes moeten weg'. En ze houdt een betoog voor de 'echte publieke taken'.
Lang niet gek. Maar er hoort wel een onverdedigbare bezuiniging bij. Zo'n Publieke Omroep als zij wil kost niet minder, maar meer geld. Als je 'n tv-net schrapt en een hoop zinloze muziekdoos-radio kost je dat reclamegeld.
Mag ik raden wat er in die nieuwe armoe het eerst sneuvelt? 
 

Odile Peters de Mareschal schreef: Ik las in Avondlog: 'toen het boek sexy was', gister ontdekte ik bij toeval deze site:

Wim: Knisperen, omslaan, kortom, 't niet te onderschatten lijf,
de leeshoudingen. Hoe je een wordt met je boek.

Odile: Die lezende mensen zijn mooi, maar.. na heel lang zitten lezen of schrijven voel je je juist een wandelende tak. Tegenstrijdig, het zal ook nooit eens kloppen, binnen en buitenkant.

Wim: Mij treft de symbiose. De lichtkring van de leeslamp je kunt één worden met de leestekst... de letters.. maar, waar zie je dat aan?
 
Odile: De symbiose.. dat is het, de lezende persoon lijkt definitief ergens anders te vertoeven, onbereikbaar, hij is er niet meer wat hij leest ís de werkelijkheid.
Je ziet het aan volstrekt ontoegankelijke ogen misschien.. 
 

Odile: Knisperen, omslaan,' schreef je gister. Vlak daarna zat ik tegen een wankele boekenkast en viel er een boek op mijn hoofd van J.M.A Biesheuvel: Een overtollig mens. Ik begon zomaar ergens en ik las: 'Soms gaat hij met zijn oor op de vloer van zijn kamer liggen en hoort dan de breipennen van de moeder, hij hoort het knisperen van de bladzijden van een boek, blijkbaar wordt de bladzij omgeslagen'.  

De film 'The Broersen family van Persijn Broersen en Margit Lukácz (2006) gaf het precies weer. Persijn Broersen komt van het Wesfriese platteland net als Kees Peerdeman.
Kees geeft in z'n boek 'Isolatie' een onontkoombare, topografische, definitie van het Westfriese individu.
Daar ben je, die ben je.
In 'Isolatie' lijkt het of we met Google inzoomen op Westfriesland.
Op zoek naar Kees Peerdeman.
Eerst als Westfries, dan als dorpsbewoner, steeds een kleiner vierkantje in het grid, dan als familielid - nog kleiner vierkantje. En tenslotte op zijn zolderkamer. Zijn plaats in het landschap, in het dorp, in de familie, ligt onwrikbaar vast. Hij volgt het grid en beeldt het uit in onontkoombare vierkante prenten.
Angstbeelden. Van kijken naar en betasten van jezelf. Hoe voel je jezelf leven?
Waar Broersen en Lukácz de families en dorpsgemeenschappen lieten zien - waarbinnen het gerust ook spookte - toont Peerdeman het naakte individu.

Vrijdag in de Avonden meer.

Arme Kees Peerdeman. Ik zag nu z'n 90 vierkante meter grote wandschildering in het Haarlemse psychiatriemuseum 'Het Dolhuys'. En wat? Wat in godsnaam doet het werk van een kunstenaar als Peerdeman in zo'n museum.
Zijn wandschildering, een compositie die drie wanden bestrijkt, is een toppunt van beheersing. En daarbij wordt dan een deskundige aangehaald, die meende dat er 'aan het werk van geesteszieken geen rationele overwegingen ten grondslag liggen, en dat het resultaat dus puur toevallig is'. 
Ten Berge valt hem bij: '...kunst moet naar mijn idee tot stand komen door rationele stappen.'

Ga kijken in Haarlem, lees het mooie boekje met tekst en tekeningen dat Peerdeman maakte over zijn angsten. 't Zit vol rationele stappen.
En stel vast: dat hij als zoveel kunstenaars in de geschiedenis de kunst gebruikt om greep te krijgen op z'n angst, vervreemding en paranoia. En daarin is hij - als vele kunstenaars en schrijvers voor hem - schitterend geslaagd.
Peerdeman moet daar weg. Hij hoort in n gewoon museum.
En hou psychiaters uit z'n buurt.
 

 Genoemd worden de Adler schrijfmachine die voorkomt in zijn kroniekenboek 'Door de weken heen': 'De man van wie ik het apparaat in '70 voor een spotprijs kocht, zei me dat de Adler uit 1942 stamde. Hij was speciaal ontworpen voor gebruik in bunkers aan de Atlantik Wall. De man had hem indertijd overgenomen van een ex-Obersturmbannführer. 'Onverwoestbaar...'.

 Maar mijn eerste gedachte ging naar Johnny's plee,  zo vaak bezocht op Het Laagt 145 in Amsterdam-Noord. Zijn 'geïllustreerde WC' waarop de wereld in vier muren en een plafond werd samengevat. Langs een Neanderthaler en Napoleon kwam je bij 'een corpulente veertiger in een rolstoel'. Het is Jack Kerouac, die terug bij z'n moeder thuis dag-in-dag-uit als een bezetene blijft tikken op een machine zonder lint. En zo door. Een tempeltje. 'Die plee hoort in het letterkundig museum' meende John.  

 Gelukkig. In de documentaire Een valse lente, die Peter Scholten in 2002 over Johnny maakte komen de 'illustraties' op de toilet regelmatig in beeld.... toendertijd hebben Paul van den Bos en hij alles uitgebreid gefilmd. En ook heeft Peter foto's gemaakt van het gehele toilet. En als kado voor Yvonne drie panelen, met de foto's aan elkaar verbonden per wand in drie collages. En die opgehangen in het toilet van haar nieuwe huis in de Anjelierstraat,
 

 Van Genk was geplaatst op een sociale werkplaats. Dat betekende dat hij afhankelijk was van de directeur van de Dienst Geestelijke Volksgezondheid Dr. N. Speijer.
Die op zekere dag werd benaderd door J.J.Beljon, directeur van de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag en schrijver van nog steeds leesbare vormgevingsboeken als Zo doe je dat en Ogen open..
Er ontspon zich het volgende gesprek (1964):

 'Beljon: Bij u op de sociale werkplaats verblijft voor volle weken ene Willem van Genk. Van Genk volgt onze zaterdagmiddagcursus maar wil meer; namelijk één middagje op wat hij de echte Academie noemt..
Ik denk dat wij hem daarmee gelukkig maken. Zoudt u hem een middagje vrij willen geven?
Speijer: Ik wist niet dat gelukkig maken tot de taak van een academiedirecteur behoorde. Begrijpt u niet dat u zich beweegt op een gebied waar u niet competent bent. Eén middagje vrij? Geen sprake van.
Beljon: Maar er mag toch wel aangenomen worden dat wij op de academie enig recht van spreken hebben als het gaat om begaafdheden en talenten?
Speijer: Laat mij niet lachen! Begaafdheden!! Ha! Ha! U bemoeit zich met zaken waar u niets mee te maken heeft. Zal ik u eens zeggen wat de geestelijke inhoud is van die Van Genk? Nul, nul.
Beljon: Als dat waar is dan ware het voor mij te wensen  dat ook de inhoud van mij nul komma nul is.
(Speijer gooit hoorn op haak.)
 
 (Beljon in een brief van 1-7-1998)
 

 Dit tot ergernis van de psychiater J.H.Plokker, schrijver van het nog steeds invloedrijke boek 'Geschonden Beeld. Beeldende expressie bij schizofrenen' (1962). Het werd alom positief besproken.
 'Kunst en geestesziekte sluiten elkaar uit,' vond Plokker. Terwijl nota bene Klee en Picasso al zeer geïnteresseerd waren in Van Genks Zwitserse voorganger Adolf Wölfli. En W.F.Hermans ook in 1962 schreef Van Genks werk 'huiveringwekkend mooi te vinden.
Van Genk las het boek en werd diep geraakt. In de nieuwe biografie 'Willem van Genk bouwt zijn universum' van Ans van Berkum zie je hoe Plokker in verschillende schilderijen voorkomt. En ja, dat 'wereldbeeld' van Van Genk was ook een antwoord op Plokker.

 Maar nu. In de Volkskrant van 16 maart lees ik over 'angstkunstenaar' Kees Peerdeman. En waarachtig, daar wordt Plokker (1906-1976) weer uit de doos gehaald, door kunsthistoricus Jos ten Berge. Plokker, die meende dat er 'aan het werk van geesteszieken geen rationele overwegingen ten grondslag liggen, en dat het resultaat dus puur toevallig was'.
Ten Berge zegt hem na: 'Het is mogelijk dat psychiatrische patiënten inspiratie ontlenen aan hun toestand, maar kunst moet naar mijn idee tot stand komen door rationele stappen.'

 Hoe is het in Godsnaam mogelijk dat de Volkskrant zulke kletspraat afdrukt. 't Is toch duidelijk dat bij het maken van een gedicht of een schilderij het rationele en irrationele - goddank! - voortdurend dwars door elkaar lopen. 
 

 'Geluidsspiegels' worden ze genoemd, overblijfselen 
van een technologie die tot niets leidde.
Een volstrekt akoestische voorloper van radar.
Er zijn er talloze gebouwd aan de Zuidelijke en Noordoostelijke kusten van Engeland, tussen 1916 en de jaren '30.
Er staan er nog, hoor ik van Sarah van Sonsbeeck. En mijn eerste associatie is 'Paaseiland'. Later, veel later zullen archeologen er vast godenbeelden in herkennen, zo menselijk als de 'listening ears' eruit zien.
De komst van snelle vliegtuigen maakte ze overbodig.

Die van Denge zijn een beetje bekend, maar er zijn er veel meer. In verschillende ontwerpen.