Lage zon, extreem lange schaduwen. In andere Pijpstraten evenzo. Toen het afgelopen najaar, eind oktober, net zo gebeurde maakte ik deze foto, waarop ik fiets met de zon in de rug..
Die ik vandaag net zo had kunnen maken.
 

 Annemieke Houben vertelde van een vergelijkbaar verschijnsel dat ze in New York meemaakte, waar het ook een naam heeft: Manhattanhenge. Manhattan heeft eenzelfde rechthoekig stratenpatroon als de Pijp. En Manhattanhenge is op 28 mei en 12 juni te zien als de stralen van de ondergaande zon in lijn vallen met de West-Oost straten van Manhattan.
De term komt van Stonehenge, waar de zon de centrale steen treft bij de zonnewende.
 Maar.. waarom valt die dag hier zo veel vroeger dan in New York? Omdat de Pijpstraten niet precies West-Oost zijn aangelegd?
Ik mis een eigen benaming van het verschijnsel. En stel voor: Pijphenge. Een dag om je schaduw bij je te roepen.
 

Denk niet dat die bluesmannen iets begrepen van het Europese studentenpubliek dat ze trokken: 'They rather sit down and listen, than get up and dance..' En daar stonden ze dan, in hun glitterpakken voor een zaal vol truien.
Turnhout. Ik zit in de radiowagen. De band speelt een warming up. Elk nummers eindigt met de vraag van de bandleader: Are you ready for Freddie?
Maar het 'yeah' uit de zaal verzwakt met de keer dat hij het vraagt. Want het duurt en duurt.
Ik wacht af, in het busje met de drie technici, voor wie ik glazen bier blijf halen. Want Freddie kan elk moment opkomen.
Are you ready for Freddie.
'Deze ook maar opnemen?'
Volgt nog een eindeloze instrumental. Freddie King had zijn band nu al een warming up van ruim een uur laten spelen. Dat kon toch niet? Wat zou er toch zijn? Tenslotte begaf ik me samen met een roadmanager de trappen op naar de kleedkamer. En daar zat King zelf, temidden van een schare zwarte mannen verdiept in kaartspel. Hij rookte een sigaar. Op tafel lag de grootste stapel dollarbiljetten die ik ooit zag..
'Freddie?'
Eén gevaarlijke blik van de grote man was genoeg.
Er werd hier in Turnhout gespeeld.
Maar geen gitaar.
En in de verte hoorde ik weer:
'Are you ready for Freddie.'

Mijn keus van de Zwarte Lijst: Freddie King (1934-1976, Texas) - Key tot the highway - man neemt de benen...
 

Eric Burdon van The Animals schreef er in de jaren '60 een geestig liedje over. Zijn bandje had een nummer van de zwarte veteraan Bo Diddley - vierkante gitaar - op het repertoire staan. Het nummer dat Bo's eigen naam draagt: Bo Diddley. Op een avond speelde hij het en Diddley himself - op toernee In Engeland - bleek achterin de zaal te staan, met z'n bassiste The Duchess en zijn maracaspeler Jerome.
Over hun reactie maakte Burdon toen een liedje. Het slot gaat zo:

Now we've doing this number, Bo Diddley, for quite some time now Bo Diddley visited this country last year
We were playing at the Club A Gogo in Newcastle, our home town
The doors opened one night and to our surprise walked in the man himself, Bo Diddley
Along with him was Jerome Green, his maraca man, and the Duchess, his gorgeous sister
 
And a we were doing this number 
Along with them came the Rolling Stones, the Mersey Beats, 
They're all standing around diggin' it
And I overheard Bo Diddley talkin'
He turned around to Jerome Green 
And he said, Hey, Jerome? What do you think these guys doin' our.. our material?
Jerome said, Uh, where's the bar, man? Please show me to the bar...
He turned around the Duchess 
And he said, Hey Duchess... what do you think of these young guys doin' our material?
She said, I don't know. I only came across here to see the changin' of the guards and all that jazz.
 
Well, Bo Diddley looked up and said to me, with half closed eyes and a smile,
He said Man, took off his glasses, 
He said, Man, that sure is the biggest load of rubbish I ever heard in my life...
 
Hey Bo Diddley
Oh Bo Diddley
Yeah Bo Diddley 
 

Die blanke jongens! Ze weten wel hoe het moet maar ze kunnen het niet.  Goed dat Radio 6 ook dit jaar weer z'n 'Zwarte lijst' uitzendt.
Morgen in de Avonden meer.
 

In de tussenliggende jaren maakte ik hem mee als VARA-eindredacteur, maar ik denk niet dat hij ooit zelf een radioprogramma heeft gemaakt. En meer van nabij, als voetveeg van VARA-voorzitter Vera Keur.
Ik zat eens op haar kantoor met mijn hoofdredacteur om te overleggen over samenwerking. Jan zat er ook, maar mocht niks zeggen. Soms zei Vera Keur 'Jan haal jij even koffie'.
In het omroep overleg mocht hij als haar plaatsvervanger alleen strikt in opdracht spreken. Ik herinner me een zwaar overleg over de functie van Radio 1. Wat of de VARA vond?
Dat was bekend Vera meende dat als zij in de auto stapte er nieuwtjes op die zender moesten zijn afgewisseld met veel lichte muziek. Aan meer had ze geen boodschap.
Jan Nagel herhaalde plichtsgetrouw dat standpunt in een zaal vol omroepbonzen.
Die zeiden 'Maar Jan zo'n zender is er al, dat is Radio 2.'
Waarop Jan hakkelde 'Zo denken wij er over.'
En schielijk de vergadering verliet.
Er zitten denk ik veel mensen in de politiek bij wie de brandstof bestaat uit oud zeer. 
 

 Ik zocht dit heenkomen in een ver, maar toch nabij verleden,
bij een brief op dbnl die Clara Eggink in 1935 schreef aan Menno ter Braak.
Ze woonde toen met Jacques Bloem op Kijkduin, aan zee achter Den Haag, waar in dat jaar ook mijn moeder woonde, in 't zwartwit stuifzand. Over lang vergeten letterkunde. Hij eindigt met een hartelijke groet maar NIET aan 'Weetal Kwaakgraag', wie zou dat geweest zijn? Du Perron? Ik bedoel, ik schuil soms in het verleden, daar is het veilig,  Alles is al gebeurd.

Kijkduin, 8 december 1935
 
Beste Menno,
heel erg bedankt voor de duiten, die wederom weer even zoovelen '[Kunstzij]' draadjes waren, die mij uit het 'moeras' hielden. Hoewel ik er nog niet voor in het 'Ritz hotel' kan gaan logeeren, waren zij toch de 'Vader' van een luchtig oogenblikje 'tusschen twee nachtmerries'.
Natuurlijk wil ik met genoegen met je over Kramers converseeren, als wij dan na vijf minuten over iets anders beginnen, want ik vind het nu al vrij zot van mijzelf, dat ik zooveel papier aan dien mijnheer verdaan heb.
Je artikel over Van Vriesland-Buning vond ik zeer goed en juist. Curieus toch, dat je beste Zondagochtend uitbarstingen meestal over de verworpen poëzie gaan.
Hartelijke groet, ook voor Ant en van J.
(niet voor Weetal Kwaakgraag)
je Clara

Mijn ps. Ter Braak - nog steeds zeer leesbaar - schreef 's zondags voor de Haagse krant Het Vaderland.
 

Waarbij hij beleefd openliet dat het voor andere doelen misschien z'n nut kon hebben. Ik zag de film Silent souls: Noord-Rusland, nabij de Finse grens. Waar nog stamrituelen resten die in ere worden gehouden: zwijgend en geheel volgens de absurde regels. In een naamloos moderne winteromgeving van bruggen, kanalen en berken.
Waar gaat het om?
Ze noemen het liefde.
Twee moderne mannen verslepen het naakte lijk van een robuuste vrouw, de echtgenote van de één, die ook de minnares van de ander geweest blijkt te zijn geweest.
En van wie we verder niets te weten komen, behalve dat de twee zeer tevreden waren over het gebruik van 'haar drie openingen'. Wie ze was, wat ze er zelf van dacht? We zullen het niet weten.
Ze reizen naar de rivier. Leggen een brandstapel aan volgens stamvoorschrift, overgieten de dode vrouw met wodka en andere drank en verbranden haar, waarna de rivier haar resten meeneemt.
Zielen? Rituelen? Wodka! 
Een - ook door z'n 'poëtische'  pretentie - tamelijk weerzinwekkende film.

Wat ik in Boijmans van Lester zag deed het omgekeerde, ik kwam vol goed vertrouwen binnen en verliet de zalen vloekend.
Zelden zoiets meegemaakt.
Wat me al niet was voorgespiegeld: alles zou te maken hebben met het noodlot. Een 'totaalinstallatie' en een 'verzameling van magische gedachten'.
Wat zag ik? een filmpje van lottoballetjes, een zinledige 'son et lumière'-voorstelling, een steen beschilderd met marmermotief, wat potplanten en een hele reut onbegrijpelijke, zeurderige spaanplaten karretjes. En dan nog een film over een glamourous bedoelde tombola.
Behandeld worden hiermee volgens Gabriel Lester: 'bijgeloof, toeval, zelfbedrog, kansberekening, rituelen en magisch denken'.
Je moet maar lef hebben.
Een zeldzaam geval van - onbedoelde - Publikumsbeschimpfung.
 

Wat moet zo'n tentoonstelling in een kunstmuseum? 't Antwoord lijkt me: niets. Of zou schoonheid stiekem toch het kenmerk van het ware zijn?
Wie dat denkt gelooft in een Schepper. En vergeet hoe bedrieglijk schoonheid kan zijn.
Ja hoor, ik kijk naar de patronen die bij eb in het strandzand achterblijven en hang met verbazing boven een pruttelende pan tomatensoep. Want dat zijn de dingen die in Boijmans te zien zijn - enorm vergroot of verkleind - meestal helaas op foto's.
De paar filmpjes zijn t mooist. Bij het 'golven'-filmpje - A study of wave phenomena van Hans Jenny - zat ik naast een ademloos meisje te kijken naar een rusteloos bewegende, zich openende en sluitende, oneindig vergrote ja wat? En wat deed het, een vorm van nano-soloseks leek het nog het meest. En het hield nooit op, zoals de schepping nooit ophoudt. 
Maar de enige kunstenaar die eraan te pas was gekomen was Onze Lieve Heer - en, vooruit, de man aan de montagetafel.
 

 Het stoplicht is iets anders geworden. Een onbegrijpelijk relict uit een vergeten tijd.
 Nee, er komt geen auto meer.

 Komt er ooit nog een auto?

 De nachtvlinders worden aangetrokken door het licht. Er is niemand om zich te verbazen behalve wij.

 Lang geleden zei Thomas Verbogt me dat hij die overgangsgebieden zocht, voor z'n verhalen. Tussen waken en slapen, in de schemer van dronkenschap, omdat daar dingen voorstelbaar, ja mogelijk worden die het bij klaarlichte dag niet zijn. 
 

 Verhalen die zich afspelen in de grensgebieden van de geest, tussen dag en nacht, tussen binnen en buiten, aan de rand van de steden waar onze wereld en de onderwereld elkaar raken.

 Neem de vrouw in 'Blender' (verblinder). De buitendeur staat open, het is warm weer. Ze lijkt alleen. Iedereen zou binnen kunnen komen.
Er staat een camera. Kwam ie binnen op z'n drie poten? Ze lijkt geschrokken. Ik kan wel vijf scenarios bedenken. 
 Baumgärtels figuren staan meestal te wachten, in eigenaardige situaties. Dreiging is er altijd. Maar je weet nooit of je hem ernstig moet nemen. En wat hebben al die vlinders en dozen te betekenen?
 Het is de dreiging van zomeravonden, Baumgärtel houdt van B-films.
'Kreuzung', de verlaten nachtweg waar een stoplicht niet van ophouden weet. Geesten fladderen.
 Dit is de rand.

 Morgen in de Avonden meer over de verbazende Baumgärtel in Kunsthal Kade.