1944
 1944

Louise Melchior

Werd geboren in 1923 in Maassluis en stierf in 1999. Ik heb haar vrij goed gekend, wist dat ze in de oorlogsjaren eerst kunstgeschiedenis studeerde en toen dat niet meer kon op de Rotterdamse Kunstacademie de mode-opleiding volgde. Van september 1943 tot eind 1944, toen er geen brandstof meer was om de lokalen te verwarmen en de Academie sloot.

Louise was voor geen kleintje vervaard, ze studeerde klassiek piano, las veel poëzie - schreef een fanbrief aan Robert Graves waarop ook antwoord kwam - en tekende.
Dezer dagen moet het huis waar ze heeft gewoond worden ontruimd. Ik help daarbij een handje. En zie, nu komen haar modetekeningen uit '42-'43 boven water. Eigen ontwerpen. Dromen in oorlogstijd.  
Ze was zeer vaardig op de Singer naaimachine, en maakte in die jaren en ook later al haar kleren zelf.
Hoe liep het af?
Louise raakte zwanger, kort na haar Academietijd, en trouwde. Later kreeg ze nog twee kinderen. Als huisvrouw heeft ze nooit meer getekend.
Ik kijk naar haar tekeningen en denk: een vrouwengeschiedenis.

ohne Worte
Iowa City, Iowa, 16 mei. buiten hangt: 'HIRING CASHIERS, 11 $ hr, apply inside'

Gijsbert Hanekroot (2)

Op dit log van 5 april vertelde ik van m'n ontmoeting met onze eerste, inmiddels ex-beroepspopfotograaf. Hij stond op 't punt naar de VS te reizen om 'het Amerika van nu'vast te leggen. Sindsdien kijk ik regelmatig op z'n fotoblog.Hij is nu ongeveer halverwege, schreef hij pasgeleden. Hier zijn bericht van donderdag 14 mei, getiteld 'Suiker'

'Ik kom al sinds 1972 in de Verenigde Staten. Vanaf het begin werd het een haat-liefde relatie. Misschien dat de grote ergernis en verbazing die je hier elke dag ervaart wel tot de charmes behoren. Plain natural yogurt, no artificial anything (mooi geformuleerd), met 5% suiker er in.
Ik kom graag in Italië, heb ik beredeneerd, omdat het estheten zijn. Dat kan je hier ook al niet zeggen. Alles is hier van bordkarton. Behalve dan de fly overs: steden niet groter dan Hilversum hebben kunstwerken met de allure van een Kleinpolderplein, liefst twee. Na een paar weken gewenning begint de verbazing het toch weer te winnen van de ergernis.'

Gijsbert Hanekroot
Beluister fragment
Sarah op Ijburg voor een 'Tati-huis' 

Ijburg

 Beeldend kunstenaar Sarah van Sonsbeeck studeerde architectuur en werkte een aantal jaren als architecte. Daarna ging ze in de kunst en deed de Rietveld Academie. Haar afstudeerproject ging over geluid. Sinds 2008 is ze resident artist aan de Rijksacademie.

 Afgelopen jaar onderzocht ze de stilte. En wel de stilte in de Amsterdamse nieuwbouwwijk Ijburg. Ze maakte een nauwkeurige stiltekaart van de wijk en verzorgde stilte-rondleidingen voor bewoners.
Morgen in de Avonden na 21.00 zo'n rondleiding voor de luisteraars van De Avonden. 
Verrassende gasten in haar verhaal zijn de filmer Jacques Tati (Mon Oncle, Playtime) en de componist - en geluidenman - John Cage.
Vraag: 'Van wie is de stilte'.
Haar ideaal: 'Een huis als je eigen hoofd'.

Sarah van Sonsbeeck
Beluister fragment
Leukste curiosum: de Hollanders op Dejima mochten hun vrouwen niet meenemen. De eerste en enige was in 1817 Titia Bergsma. In de paar maanden dat ze er was is ze door talrijke Japanse kunstenaars vastgelegd.
Barbara Visser: Holland (nagebouwd) in een pretpark in Nagasaki en in Holland

Holland Mania?

In de Leidse Lakenhal was ik vanmiddag bij een bizarre tentoonstelling. Zo eentje waarbij je je het meest afvraagt hoe en waarom hij tot stand is gekomen. En met wiens geld. Deze vindt z'n oorsprong in een geschiedkundige samenloop van omstandigheden.

Grofweg 400 jaar geleden, in het jaar 1609, maakte Nederland als koloniale macht op twee fronten vorderingen.
Ten eerste vestigden in dat jaar de Engelse Pilgrim Fathers, uitwijkend voor religieuze vervolging, zich in Leiden, waar ze tot 1620 bleven, waarna ze vanuit Delfshaven naar Amerika zeilden.
Terzijde: nog pasgeleden werd bekend dat de 'Nederlanders' die naar men altijd beweerde New York hebben gesticht vooral kolonisten uit Wallonië waren, die met een VOC-schip waren gekomen.

En, ook in 1609, begonnen Nederlanders als enige Westerlingen koloniale zaken te doen met Japan, dat zich ook daarna nog eeuwenlang afsloot van de rest van de wereld. De Japanners waren bang voor de Jezuïeten, die in die tijd overal in Azië zieltjes wonnen. En de Nederlanders kregen het monopolie door als enigen - heel slijmerig - hun eigen huizen in brand te steken toen dat aan alle blanken werd gevraagd. Ze kregen onder strikte beperkingen het eilandje Dejima.
Aan blanken werd voortaan de Nederlandertest opgelegd: ze moesten openlijk een crucifix vertrappen, omdat daaruit bleek dat ze de Paus niet erkenden.

Maar op de tentoonstelling Holland Mania niets daarvan. De vederlichte expositie van willekeurige historische curiosa en wat eigentijdse kunst wordt mede bekostigd door de Japan foundation, SNS Reaal en het VSB-fonds.

 

korte plechtigheid. Bente ontkurkt.
de kijk- en luisterdoos
de bouwer, beeldend kunstenaar Frank Halmans

Bente Hamel

Gisteren, op de Stadhuisbrug over de Utrechtse Oudegracht zag ik de reuzen kijkdoos die Frank Halmans gemaakt heeft voor het verhaal Ziener van Bente Hamel. Het verhaal gaat over een huis. Geen wonder dus. In de wanden zijn zes kijkgaten waardoor je de decors in wisselend licht kunt bekijken, terwijl je - op koptelefoon - luistert naar Hans Dagelet die het verhaal vertelt. Niets teveel, alles in dienst van de tekst. Het verhaal gaat in je kop zitten.

Door de trage timing die een kijkdoos eigen is - dit is geen televisie - en de glijdende lichtwisselingen van Bastian Schoof lijkt het wel of je een boek leest met lichte koorts.
Het lijkt verslavend. Menige Utrechter zag ik tenslotte na de twintig minuten 'starry eyed' zijn plaats verlaten .
Ziener staat elke dag voor het Stadhuis. Zie de site.
En binnenkort op Oerol.

‘Je hoort hoe iemand op een middag in zijn huiskamer een schilderij aantreft, een schilderij met daarop een beeld van zijn toekomst. Terwijl het personage in het verhaal onverbiddelijk stap voor stap het toekomstbeeld wordt ingetrokken, bekruipt je als toeschouwer het beklemmende gevoel dat jou hetzelfde overkomt, want voor je ogen ontvouwt zich een oneindig herhaald beeld dat je blik steeds dieper naar binnen zuigt.’

Vanavond (vrijdag) was Ziener als hoorspel in De Avonden te horen. Morgen online.

de Week
de wandel en fiets-route

Ypenburg (2)

Randwachter PJ Roggeband tekent aan:

 'Wat betreft piekfijn in orde - dat is de buitenkant - nog steeds zijn of gebeuren er rafelachtige taferelen: misschien de komst van een helihaven of hoge windmolens in de oksel van het Prins Clausplein.
Lees RAMPBEWONER (over de plofzone van het TNO-terrein): ik was daar onlangs en berichtte er over, want daar trof ik naast pauwen, hazen en de nodige roofvogels ook twee reeen! Daar zit het groen van de wijk, achter prikkeldraad!
Ik trof er ook resten van een vliegtuig, waarschijnlijk het laatste exemplaar op Ypenburg, doorzeefd met kogels in verband met proeven die ze daar doen.
Of schakel naar NIETPLEKKEN en bekijk het Naturistisch Clausule Gebied Ypenburg.

 Het is dus uiterlijke schijn. Ypenburg blijft een uitzonderlijke woonwijk, het ideaal voor de 'snelwegmens', met drie snelwegen en twee (bekend van de files) knooppunten. Publicist en rotondoloog Tijs van den Boomen heeft zelfs mijn wandelroute 'Langs de Randen van Ypenburg' bewerkt tot een 100% 'flaneren langs de snelweg' traject van 13 kilometer lengte.'

 NB. NIETPLEKKEN: Naturistisch Clausule Gebied. Een voormalige landeigenaar heeft bij de (gedwongen) verkoop van zijn eigendommen op Ypenburg aan de overheid, bedongen 'dat iedere toekomstige huizenkoper of huurder op de hoogte gesteld wordt van het feit dat naturisme op naburige percelen kan plaatsvinden'.

Tags: 
'Randwachter' PJ Roggeband
Ypenburgers tijdens de Week

Ypenburg (1)

 Elfletterman PJ Roggemand is nu al meer dan vier jaar 'Randwachter' van de Haagse VINEX-wijk Ypenburg, die verrees voorbij Voorburg en Rijswijk, tegen Delft aan. Op de plaats van het vliegveld waar ik eens als 12-jarige de Internationale Luchtvaart Show Ypenburg (ILSY) meemaakte. Roggeband onderzoekt of een VINEX-locatie ook zg. rafelranden kent. Hij heeft te voet de rand van het gebied grondig verkend en zich verbaasd over het rafelig karakter.

 In het 'Randarchief' van PJ vind je elfletterwoorden als BINNENKOMST: 'In Vinex-wijken heb je voortdurend het gevoel dat er iets niet klopt, zonder dat er concrete dreiging is.'
Of: TIJDGRENZEN: Ypenburg lag 5500 jaar geleden aan zee.
Of: SCHUTTINGEN: Zou dat het eerste zijn wat mensen doen, hun territorium afbakenen?
Of: BEPERKINGEN: Tien jaar na de start van de bouw staan er nog steeds grote gele borden met de tekst Wijk in aanleg, onverlichte wegen en obstakels, betreden op eigen risico.
Etc.

 Ik betrad. Maar alles bleek piekfijn in orde.

Tags: 
Walter Benjamin
Hannah Arendt (1906-1975)

Walter Benjamin en Hannah Arendt

'Illuminations' heet de bloemlezing die Hannah Arendt maakte uit het werk van Benjamin (1892-1940). Het essay dat ze erbij schreef geeft puur plezier.

Jaloezie interesseert haar enorm, bijvoorbeeld in het geval van postume roem. Onbekend blijven en wereldberoemd worden na je dood, hoe werkt dat? Ze denkt dat een handvol tijdgenoten zoiets toch ziet aankomen. Zoals bij Kafka, en ook bij Benjamin.
Ze nam mooie aantekeningen van Benjamin op over geschiedenis. Waaronder een opmerking van de filosoof Hermann Lotze (1817-1881), die zich erover verbaast dat mensen - zelfzuchtig als ze zijn - toch nooit jaloers worden op de toekomst, op degenen die na ons zullen leven. Alles wat wij denken en vinden wordt bepaald en gekleurd door de tijd waarin we leven. Toekomstig geluk raakt ons niet. Het is onvoorstelbaar.  

Meteen denk ik aan de wiskundige Gauss, zoals ie in 'Het meten van de wereld' van Daniel Kehlmann voorkomt.   
De 18de-eeuwer Gauss is - in zijn hotsende koets - juist zeer jaloers op de vervoermiddelen waarover het nageslacht volgens hem zal beschikken.
Of zou Kehlmann Walter Benjamin hebben gelezen? 

maquette met banner
de bouw in Louvain-la-Neuve
Joost Swarte zondagmiddag

Hergé Museum

 In België gaan op 2 juni as. twee nieuwe musea open. In Brussel, op de Kunstberg, het Magritte-museum en in Louvain-la-Neuve het Hergé-museum. Dat laatste met een inrichting, de zg. scenografie van de Nederlandse stripauteur Joost Swarte, die ik tegenkwam op Art Amsterdam. We spraken af rond de opening een radiowandeling te maken in Louvain-la-Neuve.

 Al tijdens het leven van Hergé (1907-1983) waren er plannen voor een klein museum bijvoorbeeld in de Studio's Hergé aan de Avenue Louise 162 waar ik twee keer op bezoek was.  In de entree liep je daar tegen een grote vitrine aan, waarin Kuifje-attributen als een model van de raket naar de maan, het vaandel van de harmonie van Molensloot, het beeldje uit het Gebroken Oor en zo meer.  
Terzijde, in de hoek, een kapstok met twee bolhoeden. En op het kantoor van Hergé stond, temidden van zijn verzameling moderne kunst (Appel, De Kooning) een groot stenen borstbeeld van Kuifje.
Het zal allemaal te zien zijn in Louvain-la-Neuve.
Het idee voor een groot museum kwam later. Na de dood van Remi heeft weduwe Fanny Rodwell, de enige erfgename, goed verdiend. Hoe wordt het? 

 
 Op de site van de architect zijn voorproefjes te vinden. Het gebouw is van de Franse Christian de Portzamparc. Hij heeft het ontworpen als een schip dat in tweeën is gebroken. Je kunt dwars door het gebouw heen kijken. Het idee van een schip komt ook terug in de banner, een havengezicht uit 'De krab met de gulden scharen'. Ook de loopbrug van het museum komt uit de scheepvaart.

 Er zijn twaalf asymmetrische ruimtes, met loopbruggen  verbonden. Steeds zullen er tachtig originele Kuifje-pagina's te zien zijn. En van allerlei meer. De nv Moulinsart van Fanny is eigenaar van bijna al het originele werk. 
Hergé was Brusselaar, groeide op in Etterbeek. Er zijn dus ook locaties voor het museum voorgesteld in Brussel. Het Luxemburgstation, in de Europese wijk bijvoorbeeld, waar sinds kort een fresco van Hergé hangt. Maar Fanny kon het niet eens worden met de bestuurders.

Tags: 
de 'Kruimeldief Tomado' (2008) van Frank Halmans.

Art Amsterdam

 Vanmiddag op de slotdag van Art Amsterdam in de RAI schoot me het 'Museum met Eén Schilderij' weer te binnen. Teveel, teveel, dit. Waar een schilderij - de meerderheid van het aanbod was verf of iets anders op doek - toch alleen gedijt in rust en concentratie hingen ze hier in een maalstroom van soortgenoten, ontstaan uit zoveel hoofden, zoveel zinnen. Bekaf kwam ik na een uurtje buiten.

 Hier een paar dingen waar ik m'n kop bij kon houden. Afgezien van rots in de branding Dave Meijer.

 Vermakelijk wel om hier kunstmakers, kunsthandelaars en potentiële kopers door mekaar te zien lopen. Want wie was nou wie? Mooi herkenningsspel.   

Trends? Afgezien van de verf op doek is er een neiging tot noem het huiselijkheid. Interieurs, maar ook exterieurs. Wonen spreekt kennelijk niet meer van zelf. Tjebbe Beekman maakt school. Je ziet het bij de jonge Duitsers de laatste tijd ook heel nadrukkelijk. Een mens is een huis is een mens.

 

 

Pagina's