Intussen, vandaag een regendag lang passanten bekeken, indachtig de opmerking (van wie toch weer? van velen tegelijk?) dat de rol van de neger in het straatbeeld een andere is geworden sinds Obama president werd. Voor hem of haar zelf net zo goed als voor de blanke (voor mij).
En het is waar. Luik was al een zwarte stad, nu is het een andere zwarte stad. Verbeeld ik me. Meer zwarte trots zie ik. Denk ik.
En bij is mij meer aandacht. Ik zeg het maar.
Eens schreef de zwarte Ralph Ellison zijn beroemde roman over zichzelf als de ‘invisible man’.
Het is voorbij.
In Luik ben je als zwarte niet langer onzichtbaar. En je weet het. 

Het lijkt of Frankrijk steeds groter wordt.
Het platteland ontvolkt. Wie blijft kleumt. De bodywarmer, het trainingspak zijn standaard dracht. De deuren van de café’s blijven open. Bijna iedereen heeft een hond.

Ik was aan de Normandische kust, in een uitgestorven badplaats, die me meteen in een film van Melville verplaatste. Melville, altijd winter, winterkleuren. En als zijn gangsters in de stad komen zie je een nachtclub. Met jazz. 
Maar het is lente en nog steeds uitgestorven en kil.
Landschappen, eindeloos. Ik rij er doorheen en krijg er geen genoeg van.

In Nederland bestaat precies één plaats waar nog een dergelijke leegte te zien is. Oost Groningen.    

De eindeloze rij auto's vanuit het binnenland is er zomaar opeens, zoals gisteren. Aanzwellend vanuit Wallonië, Brussel, Antwerpen, Gent. Voeg daar nog bij de per boot aangevoerde culinaire vluchteling uit Engeland, en de zoeker van het langzame en behaaglijke uit Holland.
In de zon zitten.
In Oostende wandel je over de Boulevard bij de Venetiaanse Gaanderijen zoals het in Holland nergens kan. Want daar rijden overal auto's.

Voor de aankleding was alleen het duurste, het mooiste, het beste goed genoeg.  
De prachtige harnassen, ook voor de paarden, waren maar niet alleen voor de toernooien, waarmee  hij de adel lijmde. Je doodvechten op het slagveld,  zoals Karel het zelf deed, in vol ornaat, dat wordt hier voorstelbaar. Goud, zilver, fluweel en bloed,
Bij Karel is het altijd ‘over the top’. Hij moet en zal koning worden. Als hij daarover met de Duitse keizer gaat praten – inzet is z’n huwbare dochter en erfgename Maria – verschijnt hij in een gouden harnas (ook voor het paard). Na dagenlange toernooien en banketten blaast de keizer alsnog de deal af. Pas later trouwt z’n zoon Maximiliaan met Maria. Maar Karel is gestorven als hertog.
Overdonderen, ‘laten merken dat je er bent’ dat is Karel de Stoute. Op munten liet hij zich met lauwerkrans afbeelden, hij droeg z’n haar niet voor niets op z’n Romeins. Onder de kostbaarheden die hij met zich meevoerde zijn schitterende wandtapijten van het atelier van Rogier van de Weyden, over het leven van Ceasar. De veldslag  die hier in Bourgondische aankleding is weergegeven  laat zien hoe een slagveld in laat-gotische stijl kan worden weergegeven, op een manier die in de renaissance onmogelijk wordt. Wat je een hele wand vol ziet is puur gedrang, doodsangst en hysterie, maaiende zwaarden en lansen, paardenpoten die vertrappen en angstogen.
Karel  zong heel aardig en heeft ook liedjes geschreven.

 'Het bloed van Karel stroomde onstuimiger by het gevoel zyner onmagt, eene dolle wanhoop kwam hem vervoeren. - In deze geestgesteldtenis, en ondanks de gebeden zyner veldheeren, waegt hy, met een uitgeput leger van ongeveer 6,000 man, eenen veldslag tegen de Zwitsers, omtrent Nancy, op den 6en january 1477. Verplet door het overgroot getal der vyanden en ontmoedigd door het verraed van eenen veldheer, vlugt het bourgundisch leger langs alle zyden door het veld. Hertog Karel voorziet zyne nederlaeg; echter geeft hy den moed niet op en worstelt hardnekkig tegen zyn lot. Druipende van bloed en zweet blyft hy stryden, hy slaet schrikkelyk onder de wolk vyanden die hem omringt en wordt met wonden overdekt; een lanssteek put zyne laetste krachten uit, hy wankelt en wil over eenen bevrozen waterplas ryden, het ys kraekt, de voeten van het peerd zinken er door. Hy roept om hulp tot eenen zyner vervolgers, doch ontvangt den doodslag van zyne hand. Des anderendaegs werd het lyk van hertog Karel-de-Stoute op deze plaets met het hoofd in het ys vastgevrozen gevonden. Men nam het weg en stelde het, onder eene zwart satynen veldhut, ten toon voor het volk, dat uit alle omstreken kwam aengeloopen en met nieuwsgierigheid, maer met ontzag, op het onkennelyk gelaet van den schrikbarenden stryder blikte.'

Wat hem mankeerde om van al die feodale snippers een aaneengesloten rijk te maken was Lotharingen.
Dat werd hem noodlottig.
Hij voerde oorlog, veel en graag. Zijn roekeloze gedrag, vooral tegen het eind van zijn leven, werd soms gezien als een geestelijke afwijking. Karel wilde een rijk dat zich uitstrekte van de Noordzee tot de Middellandse, zoiets als het legendarische koninkrijk van Lotharius, de derde zoon van Karel de Grote. het Rijk van het Midden.

Zaterdag hoop ik in de weekendeditie van de avonden verslag te doen van de grote tentoonstelling over Karel in Brugge: 'Pracht en praal in Bourgondië'. Want hofhouden kon hij. Pracht en praal, zeg glamour, hoorden bij het bedrijven van politiek. De schone kunsten waren voor hem heel direct verbonden met het uitoefenen van macht.  

In Nederland deden kennelijk geruchten de ronde over het uitgaansleven in de stad van toen al 6 á 700.000 inwoners. 
En Jacob Muhl rebelleert tegen de Hollandse bekrompenheid: 'Lieden die nooijt uijt Holland geweest zijn en het overal net willen hebben als in Amsterdam, kunnen nergens genoegen hebben.'
En dan doet hij verslag.
'Op het uijterlijke geoordeelt: de vivacitijd, ja wildheid, de ongemeene pragt in kleederen, de libre ongegeneerde houding, familiaritijd op straat met heeren (...)'
En stelt vast dat de 'filles galantes' in de Theuillerie en op de Place Roijal 'heel andre schepsels zijn als dat droevig zoort in Holland. Het zijn dames, naar de eerste trant gekleet, als koninginne.'
En 'brutalitijd op de weg heb niets van gesien.'     

In zijn verzameling documenten, knipsels, eigen aanttekeningen, plaatjes, is er één map over Het Interieur van de gegoede burgerij. Die interieurs zijn een allegaartje van neo-stijlen.
Kenmerk is het vorstelijke. De eetkamer moet de feestzaal van Cesare Borgia lijken, het boudoir van de vrouw des huizes is gotisch ingericht. De werkkamer van de heer des huizes is het verblijf van 'een Perzische sjeik'. 
Op dat alles schijnt het helle gaslicht, dat de huizen is binnengedrongen, overal behalve in de salon.

Theater! Benjamin schrijft dat 'de ruimte zicht verkleedt'. Het 19de eeuwse interieur 'neemt de kostuums van stemmingen aan'. Een kamer verder zou de kroning van Karel de Grote kunnen plaatsvinden of de ondertekening van het verdrag van Verdun. 
De geschiedenis teruggebracht tot wereldvreemd theater.
Benjamin spreekt van 'roesverwekkende interieurs'.

Alfred Stevens schilderde mooie vrouwen in deze interieurs, zó dat de twee samenvielen. Geen toeval dat hij trouwde met een actrice: Sarah Bernhardt.

ps. In het najaar, vanaf 18 september komt de Brusselse tentoonsteling naar het Van Goghmuseum in Amsterdam. 

Afgelopen donderdag in Brussel werd ik nog aangesproken op mijn voorkeur voor Benjamin. En dat door een - in Brussel bestaat dat - elegante vrouw.
Ik vertelde haar over de affiches in het museum van Elsene van de Parijse Vélodrôme d'hiver, waar je rond 1890 als meisje kon leren fietsen, als je je maar in de nieuwste fietsmode stak.
De Vélodrôme was het society-trefpunt bij uitstek.
Walter Benjamin wist er alles van.  
We kregen het over grote tentoonstelling met werken van Alfred Stevens (1823-1906), de society schilder die in het Brusselse Museum voor Schone Kunsten op 8 mei begint.   
Hij verhuisde al snel naar Parijs. Vanaf 1855 begon hij naar de mode geklede vrouwen te schilderen.
Hij wordt de chroniqueur van het mondaine leven en schrikt niet terug voor onderwerpen als 'De eenzaamheid van de rijke vrouw'.
Even denk ik aan 'Gooise vrouwen'. Maar nee, rijkdom is niet meer wat 't was. Is het dat ooit?

Anton Valens wordt zijn onderwerpen. Hij neemt de kleur en smaak van een omgeving aan.
In 'Meester in de hygiëne' en 'De dweiloorlog' legde hij de wereld van de thuiszorg en het schoonmaken neer.
In 'Ik wilde naar de rand van Beijing' beschrijft hij nauwkeurig wat er gebeurt als Anton Valens dat wil. Waarbij je moet bedenken dat Anton Valens geen Chinees spreekt.

In 'Vis' wordt Anton één met de vissers en de vis.
Hij moet veel leren: 'Het viel me op hoe makkelijk ik me had laten overhalen dingen te doen (vissen martelen en vermoorden) die ik zelf achterwege zou hebben gelaten.'
En: 'Het ging om een principe: je zag iets heel moois dat leefde, en dat maakte je dood.'