Van Natascha Drabbe, die de laatste zeven levensjaren van Van Schijndel deelde, leer ik dat ook de gebruiksvoorwerpen, die hij maakte - we kijken naar de lampen, de Delta-vaas, de boekenkast - eigenlijk hun vorm kregen door 'vouwen'.
Metaal en glas werden door Mart van Schijndel gevouwen alsof ze papier waren.
Je ziet dan ook geen schroeven of andere bevestigingen.
Ze hangen als het ware in de lucht.
Het huis is bedacht als een stilistisch geheel. Alles in één handschrift. Het is gebouwd rond twee patio's. Je leeft hier met de rug naar de stad, er zitten alleen en paar kleine matglazen ramen in de buitenmuren. Wat strijdig lijkt met de Hollandse tradities van uitzicht, licht en lucht en ruimte.
De strepen van de zijmuren van de kerk van Orvieto zie ik. Strepen in de gevel, in de kleuren van het plaveisel en de kerk. Strepen binnen, in zachte pastelkleuren. De zon gaat hier op, en onder tegen grijs, blauw, geel, nooit glimmend.
Als je huis je hoofd is, zit je hier goed.
Natascha woont er nog steeds in het huis en blijft Marts ideeën uitdragen.
In het najaar meer. 

Als verslaggever zal ik morgen na 11.45 in de Weekendeditie van de Avonden nagaan wat daar in zit. Zover ik dat kan.
Het huis - dat op de Utrechtse monumentenlijst staat -
is bedacht als een stilistisch geheel. Alles in één handschrift. En rond een mediterrane patio.
Wat strijdig zou kunnen zijn met de Hollandse tradities van licht en lucht en ruimte.
Eerst maar eens kijken.
Ook naar de afmetingen van de ramen.

Zijn film 'Spingtij' heeft me intussen bijgeschoold in de hogere betonkunde. Goeie genade, de momenten dat het beton uit zo'n vrachtwagen gestort wordt in de grillige bekisting die het beeld van zes meter hoogte moet gaan opleveren. Het haastig bijtimmmeren en versterken.
De texturen in het beton, van golfplaat, hout en zo meer.
Hoe bouw je zo'n ding in de geest, in diapositief?
Hoe komt het uit de gietvorm? 
De vingers moeten er langs.
En tenslotte, hoe het komt te staan, in het landschap. Waarom daar, waarom zo? Is het hoog genoeg? De wat ik noem 'Giacometti-vragen'.

Maandag na 21.00 is Ruud Kuijer te horen in De Avonden.

 'Vader Van Doorn vraagt in een brief aan uitgever Geert Lubberhuizen of deze goed op zijn zoon wil letten. Dat schiet bij zoon Johnny in het verkeerde keelgat. 'U moet niet denken dat ik een kleine jongen ben, die nog eens extra zijn werkgever aan het woord moet laten om U ervan te overtuigen dat ik toch wel wat kan,' schrijft hij in een brief aan zijn vader. In een p.s. voegt hij in handschrift toe: 'Hoogstaande literaire figuren bestaan niet, het begrip "hoogstaand" is ouderwets. Ik val niet te beïnvloeden! Met de verkalkte generatie van schrijvers (alcoholisten, betweters) heb ik niets te maken. Ik erken de pseudo-autoriteit niet!'"

Neem zijn fantasie op Rokin 99 in Amsterdam. Daar staat sinds 1990 een huis met zandkleurige, en blauwgroene horizontale banden, een bolle, glazen erker en een loze topgevel.
Kan dat? Op die plek? Ja, ga maar kijken, het kan. 
Ook omdat het een spiegel is.

Christophe leverde ook een bijdrage aan Parlando's rubriek 'De Vuurdoop', over z'n podium debuut: 'Mijn eerste optreden als voorlezer uit eigen werk moet hebben plaatsgevonden rond 1991. Ik studeerde psychologie aan de Gentse universiteit, maar was er op gebrand om schrijver te worden. (...) Ik weet nog dat ik het een goed idee vond om een strak glitterpak aan te trekken en mascara aan te brengen, want in die tijd waren schaamte en een besef van de meest elementaire goede smaak mij vreemd, en zo las ik dus twee gedichten en een kortverhaal voor: als een halfbakken Ziggy Stardust met een Waaslands accent. Voor alle duidelijkheid: dit is een bekentenis.'

Nu heb ik op de Veluwe ook wel rijke kinderen gekend die in grote villa's woonden, omgeven door tuinen waar je doorheen kon fietsen. Personeel was daar ook, een chauffeur, minsten één dienstmeisje (dat Jannie, Hannie of Annie heette) en tuinknechts, die ladders tegen kersenbomen zetten, de moestuin bijhielden en het Paasvuur stookten.
Smetteloos waren die kinderen zeker. Ze hadden minstens een Vliegende Hollander of zelfs een miniatuurtreintje spoor 0, en achterin hun tuinen lag vaak een groengeregende tennisbaan waarvan het net slap omlaag hing. Maar de smetteloosheid van Ferrara in 1938 was een andere.
Als er zoiets bestaat als 'voorvoelen' dan is dit de film van het voorvoelen.

Maandag na 21.00 zit Bassani-vertaler Jan van der Haar in De Avonden.

Religie - Hindoe, Moslim, Christen - krijgt vorm in steeds de zelfde plastic kitsch voorwerpen met lampjes erin. Hij werkt graag met 'waardeloze' materialen: gedroogde bonen of bankbiljetten. Geld is overal. Papier en muntgeld is vooral grappig en onbetrouwbaar. Op echte bankbiljetten staan en stonden veel kunstenaars afgebeeld (Giacometti in Zwitserland, Magritte in België). Hij verzamelt ze. Vredesduiven vliegen rond met een muntje in hun bek. Een Liberace-vleugel blijkt gevuld met cocolade Euro's. 
Gaba trapt niet in de vele valkuilen die zich voor hem openen. Geen goedkope maatschapijkritiek dus, wel valse grappen over de Westerse levenstijl.
Hij bracht ook de Beninese haarvlechtkunst mee. Tijdens een werkperiode in New York in 2004 troffen de wolkenkrabbers hem. Als hij door de stad liep leken ze wel op zijn hoofd te staan. Zo ontstonden er traditioneel gevlochten pruiken in de vorm van iconische gebouwen van over de hele wereld. Bijvoorbeeld de Empire State Building.

Hoewel de Mussolini-regering in Italië in 1938 rassenwetten aannam die joden uitsloten van zeer veel en hun deportatie binnen zes maanden bevalen kwam daar in de praktijk weinig van terecht. Italianen houden niet van overheden, en deze maatregelen vielen ook nog slecht. Veel Europese joden vluchtten juist naar het relatief veilige Italië of door Italië bezette gebieden. Voorbeelden.
Nog in 1942 weigerde de Italiaanse commandant in Kroatië in zijn gebied de joden over te dragen aan de Nazis. In 1943 weigerden Italiaanse commandanten in het deel van Frankrijk dat zij bezetten met de Nazi’s samen te werken in het vervolgen van joden. In Lyon redden de Italianen honderden Franse joden van deportatie naar Auschwitz. Ribbentrop beklaagde zich bij Mussolini dat 'het Italiaanse militaire kringen ontbrak aan het goede begrip van de Joodse Kwestie'.
In september 1943 was Mussolini gevallen. Het Noorden kwam onder Duits gezag, veel joden vluchtten verder naar het Zuiden. De katholieke kerk in Assisi redde alle joden die daar hun toevlucht hadden gezocht.
Natuurlijk ging het na 1943 in vele gevallen, zoals dat van de Finzi-Contini in het Noordelijke Ferrara, alsnog mis.  

Ook dochter Micòl, het tennismeisje om wie de talmende verteller blijft heen draaien tot het te laat is.   
Bassani, die ontkwam, begint met een proloog die zijn boek neerzet als een eerbewijs aan de doden.
Al direct legt hij een onverwachte band met de dodencultuur van de oude Etrusken, hun rijk ingerichte graftombes. Een Etrusk had een huis boven de grond en eentje eronder.
In april 1957, tijdens een bezoek aan zo'n graf besluit de verteller het verhaal van de nu dode Joodse familie te schrijven. Hun grafmonument op het kerkhof van Ferrara staat leeg.
En je begrijpt al lezend, dit boek wordt hun monument.