Die zin geeft te denken, vaak loop ik te prakkizeren of een oude schilder iets nu zelf bedacht heeft of overgenomen van een collega (wiens werk best verloren gegaan kan zijn). Of dat wat een vondst lijkt voortkomt uit een traditie.
Neem dit konijn. Iemand heeft ooit eens als eerste een konijn naast een naakte man en vrouw geschilderd, als knipoog. Maar was het Piero?
Ik zoek op.
Een kunsthistoricus omschrijft: '...een langorig konijn, een symbool van seksuele excessen. De witte en zwarte vogels beneden lijken de minnaars te symboliseren: Venus en een uitgeputte en ingeslapen Mars...'

Hm. Seksuele excessen? Die brave konijnen. En deze vogels zijn duiven, professor. Wat ze doen heet in het Duits 'snavelen'.
Tja, Mars viel in slaap. Vind u 't gek?

Van Ischa Meijers radio-therapeut Isaac Weiszkopf heeft ie nooit gehoord. Als bij Sigmund dus een stomme trut gaat denken dat ze een superwijf is herhaalt de geschiedenis zich eenvoudig blind.
Er blijven raadselen, ook voor hemzelf. Waarom het rechterbrillenglas van Sigmund zwart is werd bijvoorbeeld nooit opgehelderd. ‘De psychiater ziet geen diepte.’
Als ik vraag naar de reacties op Sigmunds vrouwonvriendelijkheid komt De Wit met een verbazende vaststelling. Vrouwen vinden de seksuele grofheden van de kleine psychiater meestal leuk, terwijl mannen er bezwaren tegen hebben. Voorbeeld: als een vrouw hem zegt dat hij 'niet geschikt is voor een lange relatie' antwoordt ie unverfroren: 'Er is een hoer waar ik al vijf jaar elke week kom'.
De Sigmund-bundels gaan over Vrouwen, Kinderen, Managers, Vakantie. Maar over Mannen is er geen. Hoe komt dat? De Wit weet het ook niet. Lastig geval, de man.

Laatste nieuws zijn 'Burka babes' ontstaan in 2005 komen nu ook in een Spaanse krant. De boodschap? Vrouwen blijven vrouwen.
Zegt de ene Burka tegen de andere: 'Geloof is toch eigenlijk meer een mannending.'

Veel te vragen. Bijvoorbeeld of hij ooit de radiopsychiater prof. Weiszkopf van Ischa Meijer heeft beluisterd: 'Meine Name ist Weiszkopf. Ich bin Psychoanalytiker. Ik maak dat Menschen die denken dat zij ziek zijn wieder gaan denken dat zij gesund zijn....'.
Weiszkopf stierf met Ischa, in 1995. Sigmund leeft. In hun methode hebben ze veel gemeen: ze zeggen de waarheid, over onderwerpen waarover veel gelogen wordt. Het welbevinden, het huwelijk, de kinderen - en dezer dagen de vakantie. 
Sigmunds adviezen eindigen vaak met een gebroken brilleglas en niet zelden is op het laatste plaatje de stoel tegenover die van de therapeut leeg.
Zijn vrouwbeeld (denk ik): de vrouw wil groots en meeslepend leven. Zijn manbeeld: de man wil geen gedonder.
Sigmund zelf wordt door vrouwen bijna altijd afgewezen. Hij is niet voor niks klein, brildragend en kaal.
Ik wil ook graag iets weten over De Wits documentatie. Hij is bv. een meester in het afbeelden van eigentijdse vrouwenkleding, weet precies wat er op scholen en in supermarkten aan de hand is. Later meer.

Nederland volgens Sigmund’ In Het Nederlands Stripmuseum Groningen (Westerhaven 71) tot en met 27 september 2009.

'Het helpt ook tegen het zondigen als we het volgende in acht nemen. Ieder van ons moet zijn daden en zieleroerselen waarnemen en opschrijven, alsof we elkaar erover gaan vertellen. Reken dan maar dat we uit pure schaamte dat onze zonde bekend zou worden ermee stoppen en zelfs geen slechte gedachte meer hebben. Want wie wil er gezien worden als hij zondigt? En wie wil er na de zonde niet liever liegen om onopgemerkt te blijven? (...)
De letters moeten voor ons dan gelden als de ogen van mede-asceten, zodat we evenzeer blozen bij het schrijven als wanneer we werden gezien...'   

En de verzoekingen dan, waaraan de heilige blootstond en die zoveel voor de kunst betekend hebben? Daarvan vind je bij Athanasius maar schaarse aanduidingen, meest Bijbelcitaten. Maar genoeg voor Jeroen Bosch en lateren.  

Kehlmann (1975) heeft een doorsnee van de wereld geschreven.    
En nu kwam hij in het Duitse nieuws omdat hij - bij de opening van de Salzburger Festspiele - het Duitse 'regisseurstoneel' heeft aangevallen. Dat komt, zegt men, zijn vader was een conventionele theaterregiseur die daar niks mee te maken wilde hebben. Het kostte hem de kop.
Zoon Kehlmann: 'Waarom altijd videowanden en spagheti eten, waarom wordt er altijd iemand met iets besmeurd? Waartoe al dat gesjor en dat geroutineerd hysterisch gegil? Wordt dat van staatswege voorgeschreven?'
Regisseurs kunnen, zegt hij, ook dienstbaar zijn aan 'historisch accurate' opvoeringen van Shakespeare of Schiller.
Hij noemde het 'regietheater' een restant van linkse ideologie. Een overblijfsel van de succesvolste alliantie van de afgelopen jaren, die van kitsch en avantgarde'.
En?
De theaterwereld is collectief diep verontwaardigd.

Het hield verband met de mode in nauwe, vrij korte rokken en het oprukkend zitcomfort. Vrouwen zakten erin weg, hun knieën priemden de kamer in.
En dan kom ik nog niet toe aan het over elkaar slaan van de benen. En het voor een jongen van twaalf hoogst onrustwekkende 'gaan verzitten'.
Nog zie ik mijn tante Suze gaan zitten. 
Onvergetelijk hoe ze haar rok gladstreek en hem daarna - steeds weer - bij de zoom pakte en strak trok over haar knieën. Alsof ze daarmee wilde zeggen 'kan ik het helpen dat de mode zo kort is'.
Ik gedenk tante Suze.

Schmitts beeld was steeds dat van de Piazza San Marco in Venetië, zegt hij in het themanummer dat het architectenblad Forum over zijn Den Haag maakte. Over de stad die in elf jaar totaal veranderde.
Zo wist niemand ooit waar eigenlijk het centrum lag.
Nu heeft Den Haag een navel, en die ligt pal voor het Centraal Station, heeft Schmitt bepaald. Dat komt, eens, in een vergadering legde hij een reproductie van Mondriaans Victory Boogie Woogie over de kaart van Den Haag heen en iedereen zag: Den Haag is een assenstelsel, hier kruisen ze elkaar. Een stad om in te flaneren, dat was zijn ideaal. Het Passagenwerk van Walter Benjamin in de praktijk.
We kijken omhoog naar de nieuwe skyline. Rem Koolhaas, die het Stedelijk Masterplan tekende noemt Den Haag een 'hoogbouwdorp'.
Architect worden, dat wilde ik, toen ik hier opgroeide aan de stadsrand waar overal gebouwd werd en ik mijn schoen verloor in een kalkput, en ik de bouwstellingen beklom en naar binnen keek in de keten van de wederopbouw, naar de tekentafels.

Maandagavond na 21.00 lopen Maarten Schmitt en ik van de poffertjeskraam naar de navel van Den Haag , langs de skyline.

Duitsers waren er altijd al. De zee trekt. De reden van de Duitse bezetting was de kuilenstrijd. Iedere Haagse jongen weet dat de zeggenschap over een gegraven kuil duurt tot zonsondergang. De volgende dag is de kuil van de eerste die hem in bezit neemt.
Dat zagen de Duitse badgasten anders. Die wilde de volgende dag hun kuil weer, ook al zat er inmiddels een Hagenaar in.
Hagenaars rukken uit zodra de zon doorbreekt. Volle trams, meteen, en weldra volle terassen aan de boulevard.
Vraag maar aan Maarten Schmitt, de stadsarchitect die na elf jaar afscheid neemt.
Hij kent het Haags zeesentiment. Waar grenst natuur zo aan een stad. Duin, zee en stad bij elkaar brengen, dat is wat hij fantaseerde. Zoals Panorama Mesdag 't in 1881 vastlegde. Een luchtspiegeling in verf. En zoals je het nog steeds kunt zien vanaf het Zwarte pad. De doorsteek naar zee is zo oud als de Scheveningseweg van Constantijn Huygens (1653).
'Wat mankeert er aan de badplaats Scheveningen?'
'Alles.'
In de oorlog werd de relatie tussen stad en zee verstoord door de Atlantik Wall die duizenden mensen uit hun huizen dreef en een hele strook stad wegbrak. Daarna werd Scheveningen overgelaten aan projectontwikkelaars.
Wat vindt hij van de plannen om te gaan bouwen in zee?
'Onzin.'

Van Maele diende onder meer in de Koreaanse Oorlog. Hij deed mee met het experimentele tijdschrift Labris (gesticht 1962) en werkte naar eigen zeggen 'in een niemandsland tussen literatuur en plastische kunsten'.
Optredens op poëzieavonden maakten hem een cultfiguur. Door drank-, medicijnen- en druggebruik had hij het regelmatig aan de stok met politie en gerecht. De laatste twintig jaar van zijn leven was hij volledig blind. In 2007 zond Canvas de film ‘Nee, ik speel niet mee’ over hem uit.

Als de dichter aan de toog gezeten
door de grote beer gebeten
aan het betogen gaat:
"Zonder tamtam, zonder blabla
ik heb tram tien gezien, voilà."
Hij heeft zijn krukken weggegooid
en mag nu blijven zitten. Iemand sprak
over de hond van de man in de maan,
't is van horen zeggen zou je zeggen.
(…)

 'Thomas was een gezelligheidsdier, er moest gelachen kunnen worden. En dan kwamen de boeken vanzelf.
In die rol leerde ik hem kennen toen we met een groepje jonge schrijvers in het begin van de jaren 70 de achterpagina van het weekblad de Nieuwe Linie vulden. Thomas was de jeugdherberg-vader van de groep en wekelijks kwamen we een uurtje bijeen op zijn kantoortje om onze stukjes in te leveren en het 'lijstje van de week' te maken.
Dat kon een lijstje zijn van manieren om korzelig afscheid van iemand te nemen tot nieuwe typebenamingen voor auto's (Ford Meniscus, Citroen Migraine, Lambretta Lambiek). Of nieuwe muziekinstrumenten: banjoline, trommelharp, knijpfluit, grondtoeter...
Er werd veel gelachen op die middagen. Toch sloeg een enkele keer het uitgeversvak toe. Thomas had in die tijd het idee om een Groot Nederlands Soldatenboek te maken, en daarvoor een oproep om materiaal geplaatst in een krant. Met als resultaat een grote stapel boeken, foto's en geschriften, een kogel, een knoop, en wat ridderorden. Maar hoe moest het nu verder? '

 Toen hij hoorde dat ik in dienst was geweest, een zeldzame uitzondering in de Amsterdamse bevolking, greep hij mij meteen bij de kladden. Dat boek moest gemaakt worden! Ik kende een Haarlemmer die ook zijn dienstplicht had vervuld en via een oude schoolvriend (inmiddels bibliotheek-directeur) kregen we de hulp van een stagiaire, die Robert Kennedy heette en daarom ook prominent vermeld werd op de titelpagina. We maakten een collage van het ingestuurde materiaal, schreven er wat olijke teksten bij en in 1970 verscheen  bij Rap het 'Klein Nederlands Soldatenboek, eerder aangekondigd als Groot Nederlands Soldatenboek'.
Die langwerpige titel was van Thomas en ik kan het niet helpen, ik word er nog steeds lacherig van.
De kogel, de knoop en een aantal andere inzendingen heb ik nog lang bewaard, want administratie was niet Thomas' sterke kant en al uitpakkend had hij wel eens vergeten het adres te noteren.
Mijn echte eigen debuut was de verhalenbundel 'Kleine stukjes om te lezen' dat ook in 1970 verscheen.
(...)
 Als iemand geschikt was voor de rol van bekende Nederlander dan was het toch wel Thomas, met zijn vlotte babbel en vrolijke 'uitstraling'. Maar ik heb hem nooit gezien bij ontbijt- of lunch- of avond-televisie, bij praatprogramma's of bij spelletjes. Hij zal toch te serieus, te netjes en te kritisch geweest zijn om dat pad te begaan. Een uitstervend ras, de Thomas Rappen van deze wereld.