Ik herinner me als eerste geluidsscherm van Nederland dat langs de A1 tussen Utrecht en Maarssen. Men wist met vorm nog geen raad, er verrees een geverfde ijzeren schutting met daarin - o merkwaardigheid! - op een strategisch punt een soort erkerraam. Alsof er daarachter een huiskamer lag waarin een gezin naar het verkeer zat te kijken (behalve vader want die las de krant).Er werd verder geëxperimenteerd met begroeide geluidsschermen, bij Vinkeveen (die zichzelf omver groeide) en langs de de A1 in het Gooi. Ook verrezen hier en daar Middeleeuws aandoende muren en torentjes. Men was er nog niet uit.Niet lang geleden werd - zonder historisch besef - die inmiddels verroeste eerste schutting-met-erker bij Maarssen weggebroken. Er verrijst daar nu een kilometers lange betonnen wand, waar bovenop wel glas zal komen. Waar bleef de erker? Ik vind zelfs geen foto. Daarom een beroep op het programma Andere Tijden: doe ons de geschiedenis van het geluidsscherm.

 Vreemd blijft dat. Je zegt toch bij een schilderij van Magritte ook niet dat 'het niet te volgen is'. Je verwijt Lucebert geen 'gebrek aan samenhang'? Er bestaan andere samenhangen dan plotlijnen en causaliteiten. Zou er dan op Brakmans boeken niet 'roman' moeten staan? Andersom eerder, lijkt me. Geerten Meijsing heeft vastgesteld dat de roman als genre alle andere literaire genres heeft opgeslokt. Zeer waar. Bovendien blijkt Brakman in een eeuwenoude traditie te staan. Dat laatste leer ik uit de bachelorscriptie van de Neerlandica Annemieke Houben, getiteld: 'Van 't een op 't aer, soo word men niet dol', contextualisering van de onsamenhangendheid in het genre 'Van de os op de ezel'. Met dat uit het 16de eeuwse Frankrijk afkomstige genre - tegenwoordig zou je zeggen het 'hak op de tak-genre' - heeft de Neerlandistiek nooit veel raad geweten. 

 Toch was het in onze 16de en 17de eeuw vrij bekend. Schijnbare ongerijmdheid is het kenmerk, het ontbreken van een verhaallijn. Wat je leest zijn 'losse flarden gesprek, handelingen en spreekwoorden'. En 'doordat de fragmenten achter elkaar geplakt zijn wordt echter de suggestie van een doorlopend verhaal gewekt.' Over hoe die fragmenten met elkaar verband houden valt veel te zeggen. Associatieketens waren er nog niet, maar het woordje 'absurd' duikt al in 1549 in Frankrijk op. In vrijwel dezelfde betekenis als nu. Wat is sindsdien veranderd? Ik denk dat 'van de os op de ezel' zich - tegen de draad in - blijft emanciperen. In poëzie en in proza. .

Oorspronkelijk, in 1998 begon hij met verhaaltjes. Daar zou een boek van kunnen komen. Dacht hij toen, maar het werd iets anders. Of toch niet zo anders misschien. Het groeide en groeide. Er is nu een Engelse en een Japanse versie. Hij kreeg er in 2003 een Webby Award voor. Ik laat me door nobodyhere.com leiden, en ergens in deze termietenheuvel van geest weet ik: zo zullen de romans van de toekomst eruit zien. Niet lineair. Er is geen slot. Tijd bestaat hier niet. Binnenkort is Jogchem te horen in De Avonden. Hij spreekt dan ook over zijn bizarre Tenendroom, waarvan hier alvast de afloop: "Het hield niet op. Er groeide nog een set nagels en tenen. Sommige waren nog niet helemaal uitgegroeid en andere waren samengegroeid. Met veel moeite kreeg ik mijn sokken aan. Ik staarde naar het dikke uiteinde van mijn voet en dacht: 'Dit is lastig. Nu passen mijn schoenen vast niet meer. Hier zou ik iets aan moeten doen.' Het eerste wat ik deed toen ik wakker werd, was snel mijn tenen tellen. Vijf per voet. Tien in totaal. Klopt dat? Ja dat klopt. God zij dank. Tijd om mijn nagels te knippen."

En de vraag rijst: is het beetje zelf dat ze over blijkt te hebben genoeg? Heeft ze voldoende eigen geest over om het te kunnen redden zonder geloof, zonder deze ouders?Of zal ze altijd het kind van deze ouders blijven?Meestal komt zoiets in films wel terecht. Hier niet. Michaela weet geen raad met haar ontluikende eigen identiteit. Soms 'vaart er iets in haar', denkt ze. Raakt ze bezeten is van iets vreemds. 'Je bent het zelf,' zegt haar vriendin, maar Michaela en haar ouders weten: het is de duivel. Ze moet terug naar het dorp. Een dokter raadplegen is er niet bij. Bidden gaat hier boven wetenschap. Twee priesters, een gemoedelijke dorpspastoor en een gevaarlijke jezuïet nemen het exorcisme ter hand: 'God stelt je op de proef.'Hoe ontkom je aan ouders?Vraag van alle tijden en plaatsen.Michaela, die echt bestaan heeft, overleefde de hare niet. Na 'enige tientallen uitdrijvingen' stierf ze.Ga hem zien. Andries Knevel en André Rouvoet zul je er niet tegenkomen.

Het huis is gebouwd in de tijd dat dit nog een dorpje met wat villaatjes aan een meer was en geen toeristencentrum. Het vrachtverkeer gaat voorbij. Eens per week kijkt een huisbewaarder de luiken na. 'Van wie is het?' 'Van een familie in Milaan. Rijke mensen. Het was het buitenhuis van de grootvader, maar die leeft niet meer.' Verderop, tegen de helling aan het Lago Maggiore staan de donkere, lege kasteelvilla's in hun parken. Als rijken bouwen wordt het een kasteel. Waar ze niet bij stilstaan: kastelen vervelen. Daar komen opsluitingen in torens van.

De zo mooie site van de Koninklijke Bibliotheek vist dit uit deze bundel:De titel, De geschiedenis van een opsomming, komt op verschillende manieren terug. Zo heeft het gedicht 'Korreligheid' veel weg van een opsomming; het gedicht begint zo:De zon in de luchtBehoort toe aan de nerveuze auto'sIn de uitvaartstoet en aan de nieuwste techniekOm plaatstaal te krommenHet begin van de tweede herhaalt en voegt toe:De zon in de lucht,Een ogenblik voorbij het hoogste punt,Behoort toe aan de veiligheidsriemenIn de laatste strofe worden de eindjes aan elkaar geknoopt:De slaap in de lucht,Een ogenblik voorbij zijn meest geconcentreerde punt,Behoort toe aan onze voeten.

Oogstrelend zijn ook de werken die de verkeerstechnisch onbelangrijke scheepvaartverbinding tussen Brussel en de Franse grens heeft opgeleverd. Het prestige speelt zwaar mee, de EU en de Vlaams-Waalse strijd. En dan krijg je iets als het 'hellend vlak' van Ronquières, waar de aken in een bak water de helling op getrokken worden, waarna ze vijfentwintig kilometer verder langs de maar half bruikbare gloednieuwe scheepslift van Strépy-Thieu weer omlaag kunnen naar Frankrijk. Maar wat je ook ziet, geen scheepvaartverkeer. Te smal, nu al. Wat rest is toerisme. Iets verderop ligt de vorige versie, het historische Centrumkanaal, met de prachtige hydraulische tweeling-scheepslift die in 1917 geopend werd.Het onderzoek naar Grote Nutteloze Werken wordt voortgezet.

De andere plaats is de Greenwich, het schaakcafé in de Karthuisestraat bij de Beurs, waar René Magritte in zijn jonge jaren kwam. Toen hij eens vroeg of hij het portret van de eigenaar mocht schilderen antwoordde die 'Als je net zo schildert als je schaakt hoeft het niet.'Een nieuwe eigenaar heeft de Greenwich de laatste tien jaar met veel liefde gerestaureerd. Zelfs de historische toiletten in de kelder heeft hij in ere gelaten. Ze stinken, maar hij laat ze zo.En nu pas zie ik dat de smeedijzeren hekwerkjes daar van de zelfde smid komen als die rond de liftkooi in Hotel des Colonies. Onnodig te zeggen dat beide etablissementen in Nederland ondenkbaar zijn. Ze zouden allang ten onder zijn gegaan aan restylingsdrift.

In Praag wordt het eind november 1976 al kort na vieren donker. Lantaarns vormen bij afwezigheid van neonreclame de enige oriëntatiepunten in de naar kleffe, rook geurende duisternis van de oude stad. Je loopt van lantaarn naar lantaarn. Cafés in dit Praag zie je niet, er zijn geen verlichte uithangborden, je hoort ze. Gisteren, 2 november doopte De Bezige Bij nieuwe bundels van twee sinds jaar en dag bevriende dichters Anneke Brassinga (1948) en Louis Lehmann (1920). Twee novemberse bundels: 'Ijsgang' en 'Wat boven kwam'. Lehmann wordt pijnlijk precies in vierregelige gedichtjes als:WAAR VERHAAL De toekomst is dit:dat vlees en botten't bewustzijn afdanken en dan gaan rotten.of:DOODAls ik voor het laatstin slaap zal vallen,hoop ik dat ik netzal denken aan iets anders.Anneke Brassinga ziet een winter komen in de straat waar zij woont, in het koude beton van het Theo van Doesburg-huis in Meudon:Rue Infroit:Winters waar het zoeken is-ik room wat af,een zure plicht: 'melk de dag!'Er is gegeven kiltedat men niet in de bek bijtnoch zoent de tong.Geen rijdier is zich komen buigengeen recht van klauwengang is neergelegd.Maandag as. is ze na 21.00 te horen in De Avonden. In de kou.

Wat zou er tegen zo'n fonds kunnen zijn? Vooral dat programmamakers naar nóg een kant moeten buigen. Radio en televisie worden in Nederland zo’n beetje door iedereen gemaakt behalve door de radio- en televisiemakers. Lang tevoren in veelvoud indienen dus en ja en amen zeggen op alles. Waar subsidie wordt verstrekt is macht, en wie daarvan afhankelijk is doet er goed aan de verstrekkers te vriend te houden. Deze week gedenkt cabaretier en radiomaker Micha Wertheim op z'n log mevrouw Gerritsma en ontdekt hoe ze voortging.Hij begint zo:"'Deze buik is mede mogelijk gemaakt door het Fonds voor Beeldende Kunst.' Dat staat op een tatoeage die kunstenaar Mark Bijl enkele jaren geleden op zijn dik geworden buik liet zetten..."Lees verder op de site van Micha Wertheim.