Zegt kitsch - met z'n perverse aantrekkelijkheid - ons niet meer over onze gevoelswereld dan serieuze kunst, en hoe verhouden zich de twee? Vorm en inhoud buitelen over mekaar heen. Gaat het in alle ernst over de inhoud van de ijskast dan even later toch over W.G.Sebald en de vraag of het verleden voor altijd verloren gaat. En dan komt Walter Benjamin. Wat zijn hoofd-, wat zijn bijzaken? En waarom? Waar verschuilt zich wat hij zoekt? En, wat is een weblog eigenlijk? Een peepshow?Later meer over 'Breukvlak' van Eelco Runia..

 Deze steen, waarop haar voeten al jaren rusten,elke zondagmiddag aan de rivier,haar benen zijn te kort,is zijn teken van liefde -ze was kwaad toen hij de witte steenvoor het eerst uit de achterbak tildemaar zo was zijn teken van liefde, precies zoals een fout dat kan zijn:een steen door het ijs zodat de ratten kunnen ademenps. Het boekje verscheen bij Roma Publications. De illustraties lijken vuurstenen messen uit de steentijd. Maar het is een kunstwerk van Oksana Pasaiko (twee meteoorstenen, gesneden in favoriete hoeken).

 Ria van Hengel, die alle grote werken van Sebald voor De Bezige Bij heeft vertaald, wees me op twee Sebald-tentoonstellingen, die al sinds 22 september aan de gang zijn in Stuttgart en het nabijgelegen Marbach. In Marbach zit het Duitse Literatur Archiv. Het thema van de tentoonstellingen is het onderscheid tussen fictie en werkelijkheid bij Sebald, droom en werkelijkheid. Ik ben dus erg benieuwd naar de 'Marbacher Katalog 62': Wandernde Schatten, getiteld W.G. Sebalds Unterwelt.Erheen dus.

De foto is van vorige week. Gelukkiger dagen. Ik prees haar om haar streepjesjurkje. Ze heeft zelfs een lieveheersbeestje gevangen, toen.Dat waren nog eens tijden.

Hans Rooseboom, conservator fotografie bij het Rijksmuseum deed er elf jaar onderzoek naar. Ik hou van uitputtende onderzoekingen die eindigen in bijna niets. 't Is schrikbarend, de meeste fotografen uit de 19de eeuw deden hun archieven (negatieven, glasplaten) op zeker moment gewoon weg, ze hielden er mee op. Wie waren ze? Hoe dachten ze over hun werk? Wat vonden hun klanten ervan? Er is amper over geschreven. Toch zijn er honderden geweest, die miljoenen foto's hebben gemaakt, meestal zg. cartes de visite op het formaat 6 bij 9, die mensen met elkaar ruilden. Na 1870 ging iedereen wel een keer op de foto. Zo kregen de doden gezichten. De fotografie geldt onder de uitvindingen van de 19de eeuw als een aardigheid naast de telegraaf, stoommachine, het gaslicht. Foto's beïnvloedden het leven immers niet direct? Of toch? Het historisch belang, de psychologie ervan, het moest nog komen. Nu denk ik, hoe we tegenover de dood staan, met welke beelden van medemensen, welke zelfbeeld we rondlopen. De foto en later de film bepalen veel ervan. Wij leven inmiddels tussen de bewegende beelden van de doden. 't Is als vanouds, eerst komt er nieuwe technologie en pas veel, veel later vormt zich cultuur daaromheen.Maandag na 21.00 is Hans Rooseboom te horen in De Avonden.

 Meegestuurd wordt het boekje 'Brakman's route'. Willem kwam vaak in het Rijksmuseum Twenthe en had z'n vaste favorieten in de collectie, die hier nu zijn afgebeeld met zijn commentaar. De magistrale Isaac Israels 'Voor het feest' is erbij. Een mooie vrouw inspecteert zichzelf voor ze uitgaat. Willem schrijft: 'Het meisje keurt haar verschijning als was zij het niet zelf die daar stond. In haar is weinig warmte, wel scherpte van blik maar zonder toegevendheid.' En zo door. 'Zij doet een stap naar voren, een lichte torsie in de heupen, nog even een beademen van de spiegel en dan zegt ze, een en al handen, lippen, hals, tule:'Maak mij tot wat ik ben...'. Maar Willem weet 'zij behoort tot het type vrouwen die mij niet mogen...'.

 En verderop kom ik Breitners 'Het kimonomeisje' (Geesje Kwak) tegen. En zie, waarachtig, een afhangende hand. Willem: 'Ik ben een handenfetisjist en hier is dan de lang gezochte, niet te overtreffen hand, daarbij ook nog op de juiste manier uitgespeeld, namelijk terloops.' Dit boekje is voor 7,50 te bestellen bij Rijksmuseum Twenthe. Adres: Lasondersingel 129, 7514 BP, Enschedeinfo@rijksmuseumthwenthe.nl

'Zij waren gevuld met allerlei attributiën die bij de opstelling konden gebruikt worden. Balkonhekken, kolommen met bloemvazen en dergelijke malle dingen, waarmee een gewoon mensch nooit in aanraking komt; geschilderde achtergronden die zalen of parken moesten voorstellen waren er te vinden, en het kostte dikwijls moeite om onder die ongewone dingen een keus te doen.

 'En zo zie je mensen die niet lezen kunnen verdiept in een boek en een visboer op klompen staan aan de balustrade van een landhuis.'

 In de jaren '60 en '70 al ontstond er een levendige handel in portretten van beroemdheden. Zo werd Hans Christian Andersen tijdens zijn bezoek aan ons land in 1866 veel gefotografeerd, hij schreef daar ook over. Maar niet iedereen viel het op de foto moeten licht. Multatuli's fotogeschiedenis (er bestaan er acht) is een reeks van rampen en tegenslagen. Hij - altijd op zwart zaad - hoopte wat te verdienen met de verkoop van portretten aan z'n fans, maar dat liep steeds mis. Hij schreef z'n uitgever: 'Kerel 't zit hem niet dat ik niet poseeren wil, maar... ik kán niet. Uren voor dat ik uitga beginnen m'n oogleden al te trillen, en - lach er niet om, 't is zoo - als ik 's morgens wakker word met het idee, straks naar den fotograaf te gaan, vomeer ik [geef ik over]. Dat is alles geen tegenzin (dien ik overwinnen moet, o zeker!) maar een fysisch gebrek.'Hij ziet er inderdaad soms 'norsch' en 'izegrimmig' uit. Tenslotte verzucht hij: 'Ik betwijfel zeer of ik er ooit weer toe kom zoo'n machine aantekyken.' Later meer.

Toen dus Arnon Grunberg gisteren vertelde hoe zijn taxichauffeur op weg naar de VRT studio in Brussel totaal verdwaalde (tomtom stuk) en hoe hij ook nog voor de verkeerde studio parkeerde, maar hoe Arnon toch nog last minute in de studio arriveerde, toen fantaseerden we heel even hoe leuk het zou zijn geweest als ie echt te laat - in gezelschap van de domme chauffeur - dat doodsaaie programma was binnengestruikeld. Maar zoiets zie je nooit. Televisie is geen volwassen medium. Bij radio is te laat komen allang alledaags. Nu ja, ik herinner me Jan Cottaar. Hij was de eerste sportverslaggever die ik tv zag doen. Getraind bij de radio. Een zeer dikke man die altijd een vlinderdas droeg. Bij de start van een nieuw seizoen moest ie van links opkomen en dan in zijn presentatiestoel gaan zitten. Dat ging mis. De stoel was te klein, of Cottaar was te dik. In elk geval brak een stoelleuning met groot gekraak af en viel op de vloer. Cottaar begon zijn tekst en deed of er niks aan de hand was. Maar toen. Na het aangekondigde filmpje gebeurde het. Jan Cottaar deed zijn afkondiging breed glimlachend. Voor hem op zijn desk had hij de afgebroken armleuning van zijn stoel neergelegd. 'Goedenavond dames en heren'. Geef ons storingen.

Hij volgde de lessen aan de Rotterdamse Kunstacademie tot die in de oorlog bij gebrek aan verwarming ophielden. Enige tijd trok hij intensief op met de schilderes Paula Thies. Na de oorlog werd Sandberg directeur van het Amsterdamse Stedelijk en verhief Cobra tot toonaangevende stroming.Nusselder hoort tot de generatie figuratieven die toen buiten de mode vielen. Toch werkte hij altijd door, op z'n eigen manier. De geest van het interbellum zweeft door z'n werk. In gedichten die hij in de oorlogsjaren schreef is de vlucht in een eigen wereld zeker zo duidelijk als in z'n schilderijen. Er zit veel dreiging in. Onrust in het paradijs.