de zee in Ault. Thom denkt dat de zee het daglicht absorbeert en vasthoudt tot lang in de avond.
Dave en Thom in Le Touquet

Thom Mercuur (2)

In oktober was ik aan de Noord-Franse kust, met Dave Meijer, de schilder en Thom Mercuur, de stichter van het Belvedère Museum, en nu uitgever, allereerst van een serie die de Eb en Vloed-reeks gaat heten.

Hij kent veel eigentijdse zeeschilders, waarvan Dave er een is. Neem het ruim, in Mondriaan zit ook zee. Horizonten. Intussen probeer ik zeetekst. In Den Haag had je altijd nog de zee. Nog elke week kom ik er, om de zee. De oneindigheid of juist een muur. Kijken en zwijgen, dat is het. En dan maar weer gaan.

Plato (427-347 v.Chr.)
Guépin (1929-2006)

Plato?

In februari 2006 stierf Jan Pieter Guépin, die me leerde dat er in oudheid twee heel erge mensen geleefd hebben. Mensen die stierven voor hun gelijk. Deze martelaren zag hij als inspiratoren van monotheïstische religie, de gesel waar wij nog steeds onder zuchten. Hun namen: Christus en Socrates.

Donderdag ga ik langs bij Plato-vertaler Gerard Koolschijn - van wie vijf teksten nu zijn verschenen in de Perpetua-reeks - in Drente. Spannend, want ook Koolschijn is het volstrekt oneens met Plato en zijn alter ego Socrates. Hij schreef: 'Plato's Socrates was niet het symbool van vrijheid van denken en spreken tegenover een onverdraagzame massa, maar de hooghartige belichaming van het beter weten. Socrates was de martelaar van Plato's gelijk, iemand die liever stief dan te erkennen dat voor het standpunt van een ander ook iets was te zeggen.'Plato besteedde heel zijn leven aan het bestrijden van de democratie. Een groot kwaad!En dan rijzen vragen als: hoe werd en bleef hij dan toch de eerste held van het Westerse denken? Wat doet hij in de lokalen van onze gymnasia?

de doos in Sevilla - twee keer vergroten kan, lees de labels

Vijgenbladcultuur

Ik herinnerde me dat op televisie een filmpje werd getoond van laden vol lullen. Elk met een kartonnen labeltje aan een touwtje erom. Ontroerende beelden. En vragen te over. Het onvolprezen blad Kunstschrift bracht uitkomst - neem toch een abonnement, het volgende nummer gaat over 'De maan in de kunst'. In juni 1992 hadden ze een nummer (nr. 3) over 'Het blote gevaar', waarin Eddy de Jongh het verhaal van de verbannen fallussen vertelde.

Sinds de geest van de contra-reformatie over Italië kwam (na 1540) werd er scherp gecontroleerd, vooral door de Spaanse zetbazen van Karel V. Wat het Concilie van Trente tenslotte in 1563 decreteerde was overigens niet heel vergaand. 'Erotisch provocerende schilderingen' mochten niet, maar het woordje naakt komt niet in de tekst voor. Niettemin werden de geslachtsdelen op het Laatste Oordeel van Michelangelo in de Sixtijnse kapel met steeds meer met draperieen bedekt. En wat er al niet ondernomen is tegen de heilige Sebastiaan, een van de weinige mannelijke sekssymbolen in het bijbelverhaal!Er is veel vernietigd. En dan de vijgenbladcultuur, waarvan de Nederlandse paus Adrianus van Utrecht een kampioen was. Eddy de Jongh spreekt van een 'plantaardig bewind'.Maar nu het filmpje. De Jongh vertelt dat in Spanje, 'waar de contrareformatie maar niet ten einde wilde raken' nog maar vijfenzeventig jaar geleden, op last van een kardinaal, in het Archeologisch Museum van Sevilla een hele groep antieke beelden van hun 'edele delen' is ontdaan. Ze werden zorgvuldig opgeborgen. Zie de foto. 'Wel werd iedere penis voorzien van een label, een identiteitsbewijs, zodat men nu nog precies weet welke van Mercurius is, welke van Meleager of welke toebehoort aan een atleet.'

Plaveisel (4)

Ook Arie Schippers verdiept zich in stratenmakerspsychologie:

hier nog een voorbeeld van een leuke bui van een stratenmaker

wat overbleef van het Patronaatsgebouw

Aan de Lange Weg (2)

Als ik naar school loop zie ik twee metselaars hoog boven het dorp - elke dag wat hoger - een fabrieksschoorsteen optrekken. Met witte steen leggen ze tenslotte de initialen van de eigenaar erin: H & S. Heel het dorp kijkt toe.

Ieder dorp heeft z'n verhalen. Wie moet ze nog vertellen?Ik heb maar een paar jaar op dat dorp gewoond. Soms ga ik terug en kijk rond. Daar zie je ze, verbeeld ik me. De mensen voor wie het te ingewikkeld wordt. Voor wie de stad te ver weg was. Hun cafés, scholen, gemeenschapsgebouwen zijn gesloten, worden gesloopt. Waar zijn hun helden? Ik gedenk Hopman Loerakker, die het dorp organiseerde. Niet alleen de padvinderij, naast zijn deur hing een bord met EHBO-post, hulpprediker was ie ook. Is er nog padvinderij hier? Vergeet het. Kammeijer, ik zie hem voor me, de man van Rijkspolitie. Post opgeheven. Ieder zijn dorp. Ton Meurs, beter Meurs A.M. schreef over het zijne - Veldhoven onder Eindhoven - het unieke boek 'Aan de Lange Weg'. Een verdwenen wereld waar hij thuis is. Vrijdag zullen we er rondlopen.

Georges Perec

Er is een herziene herdruk verschenen van 'Ruimten rondom' (1974) van Georges Perec (1936-1982) in de vertaling van Rokus Hofstede. Ik lees Perec omdat ik een zelfde beduchtheid heb voor huizen, trappen, muren. Ik lees hem niet te veel. Het is oppassen met Perec. Dit is uit het stukje 'Muren'.

(...)'Ik heb het schilderij aan de muur gehangen om te vergeten dat er een muur was, maar zodra ik de muur vergeet, vergeet ik ook het schilderij. Er zijn schilderijen omdat er ook muren zijn. Mensen moeten kunnen vergeten dat er muren zijn en daar hebben ze niets beters op gevonden dan schilderijen.'(...)

de onbekende soldaten (1969-1970)
Wouter van Oorschot thuis

Melle (4)

Maandag in de Avonden het tweede deel van het tweeluik nav. van 'De schepping van Melle'. De expositie in het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem. Melle, schilder van Amsterdam. In de traditie van Middeleeuwers als Geertgen tot St.Jans en Jeroen Bosch heeft - met groot traditioneel vakmanschap - het 20ste eeuwse Amsterdam een vorm gegeven.

In zijn voorstellingswereld wordt het Amsterdamse moeras bevolkt met wonderlijke planten, dier- en mensachtigen die zich storten op de voortplanting. Vooral in later jaren zijn overal menselijke fallussen te zien. Het werk van de Melle Oldboerrigter (1908-1976) is nog steeds controversieel. Daarover zal Wouter van Oorschot het hebben, die er in Tirade al over schreef. Melle schildert 'de volwassen, aan zijn seksualiteit onderhorige, naakte mens'. Die onuitputtelijke bron van pure drift, van schepping en vernietiging is volgens Wouter - die Melle-schilderijen van zijn vader Geert erfde en ze verzamelt - 'niet erotisch, wel verontrustend.'Feit is dat Melle totnutoe vrijwel wordt genegeerd door de kunstkritiek. Er bestaat nog geen kunsthistorische studie over zijn werk. PS. Arie Schippers - de schilder - schreef:me: 'Op een avond dat m'n ouders niet thuis waren en ik eens rustig televisie kon kijken zonder dat er afkeurend werd gedaan over wat ik juist erg interessant vond deed Pierre Janssen tot mijn stomme en stijgende verbazing Melle uit de doeken. De wond die dit sloeg ben ik nog steeds aan 't helen met mijn kunstjes.'Ik kon Arie berichten dat de uitzending (1972) bewaard is en op de tentoonstelling in Arnhem (waar Janssen immers directeur was) te zien is.

Wouter van Oorschot
Beluister fragment
in het Sarphatipark, in het donker

Anneke Brassinga

Krijgt de Constantijn Huygens-prijs. Voor haar hele oeuvre: vertalingen, proza, gedichten. Haar laatste bundel is 'Bloeiend puin, essays & ander proza'.'De rivier en het knuffeldier' komt uit 'Timiditeiten' (2003).

De rivier houdt van je.De rivier houdt eindeloos van je.De rivier zal alles van je slikken,een en al blinde liefde zal ze zijn.De rivier houdt van jou zoveelals van ieder ander. In haar armenmag je liggen, schoon zal zijje likken tot het bot.Van wie ze houdt, het laat haar koud. Maar wat je meedroeg al die tijd,het knuffeldier zo zacht zo dwingendmet zijn domme trouwe knoopjesdie oogjes hebben voor niets dan voor jou,het hopeloos met hart en ziel verslingerdwollig wezen dat van jou is, bij geen anderooit nog die versleten warmte vindt -hem moet je achterlaten en verradenals je de lonkende rivier ingaat.

twee oplossingen van Bernini (Aeneas, zijn oude vader Anchises en zoontje Ascanius, wiens geslacht kennelijk ongevaarlijk werd gevonden)

Keizersneuzen (2)

Hoe zat het toch met de dozen vol marmeren geslachtsdelen die ik gefilmd zag in de laden van een kast in het Vaticaan? Ze stammen, hoor ik links en rechts, waarschijnlijk uit de tijd kort na het Concilie van Trente.

Daar werd bedacht hoe de Reformatie te bestrijden (1545-1563) en besloot men tot een algeheel verbod. Alle beelden in kerken kregen marmeren doekjes. In de pauselijke collectie van het Vaticaan werden zelfs beelden uit de oudheid gecastreerd. ps. Wanneer en hoe het vijgenblad kwam moet ik nog uitzoeken.

Randy Newman (3)

 Randy Newman kon niet komen. Last van z'n rug ('physical limitations and severe pain caused by stenosis in the lower back and neck')..Nog even terug naar 1972. We hadden het over zijn eerste live opgenomen langspeelplaat. Dat was in 'The Bitter End' in New York (1971). Wat of dat voor een plek was? 'A hole in the wall.'

 En vroeg ik, waarom lachen die mensen op zulke rare momenten. Soms midden in ernstige liedjes, schijnbaar zonder aanleiding.Hij legde uit dat hem dat ook verbaasd had. Later was hij tot de conclusie gekomen dat je als artiest het publiek af en toe de kans moest geven stoom af te blazen.Immers, wat mag een publiek? Klappen (soms) en lachen. Als dat tweede afvalt bouwt zich tijdens zo'n concert een spanning op die zich wel moet ontladen. En dan op ongelegen momenten komt.

 Daarom had hij, zei Newman, later wat 'comic relief' in z'n optreden ingebouwd. Korte opmerkingen waarom men kon lachen,, zoals tijdens een tussenspel 'both hands now'.Hij was en is zeer geïnteresseerd in Nederland. Toen ik hem in december 1975 live sprak in een radio-jaaroverzicht bleef hij maar informeren naar de Molukse treinkaping bij Wijster en de bezetting van het Indonesische consulaat waarover hij net in de krant had gelezen. Wie waren toch die 'South Moluccans?' Eindelijk kon ik mijn vraag stellen. Wat had hij in het afgelopen jaar gedaan? Hij voerde een hele act op. Nee, dat was vorig jaar. Nee, dat ook. En zei tenslotte: 'Gee, I've done nothing this year. I'm lazy you know.'

Tags: 

Pagina's