Ton Meurs terug in Veldhoven. precies achter hem stond de fritestent van Heintje van der Horst.

Aan de Lange Weg (4)

Goed, ik moest er heen. Ik moest en zou de Lange Weg met eigen ogen zien.

Inmiddels had ik hem al op de stafkaart uit 1890 van mijn vader zien liggen. De Lange Weg. Toen ging de stoomtram naar Antwerpen nog. Vreemd je auto te parkeren tegenover de Eerste Huizen, vrijwel onder de rondweg om Endhoven. Hier woonden dus de onsterfelijke Vrouwen van de Eerste Huizen en even verderop in dat witte huis - allemaal onduidelijk industrie eromheen - werd het schrijverspersonage Meurs A.M. geboren. Dan komt de bus en begint Ton Meurs te vertellen. Hij is hier al in geen jaren meer terug geweest. Vanaf dat huis in de eerste bocht waar Jantje Weels op het eind van de oorlog werd geboren, tot aan de fritestent van Heintje van der Horst die rond het jaar 2000 handoplegger wordt maar die dood neervalt vlak voor hij rijk zou zijn geworden.De Kapellekensbaan van Louis Paul Boon, is het enige boek dat een beetje in de buurt komt. Geen wonder, Meurs bewondert Boon en heeft over hem geschreven in z’n eenmanstijdschrift ‘Het Werk’Luister naar hem, morgenavond na 21.00 in De Avonden.

Aukje Koks

Aukje Koks (3)

 Vanmiddag op de Open Ateliers 2008 van de Amsterdamse Rijksacademie, kwam ik onderdrukt giechelend kamer 30 uitDaar staan en hangen de schilderijen en dingen van Aukje Koks. Ga erheen als het uitkomt, morgen of overmorgen. Van 11.00-19.00, Sarphatistraat 470.

 Neem een voorwerp, een houten lattenconstructie. Die heeft ze in elkaar gezet, je loopt er bijna tegenaan als je binnenkomt. En dan? Met die lattenconstructie ben je maar zo niet klaar. Waarom is hij er? Om te schilderen? Okee, dat gebeurt. Er ontstaat een schilderij. Maar een bevredigend antwoord is dat kennelijk toch niet. Wat er al niet gaat rondspoken in een kamer waar je zo'n bouwsel neerzet. Schaduwen, spiegels, wat gebeurt er toch? Op het pad van afbeelding naar ding komt van het één het ander.Hoe? Waarom? Ik weet alleen dat er in het werk van Aukje Koks onrust zit. Wees op je qui vive. Brandstof voor een geschilderd vuur kan geleverd worden door met houtnerf beschilderde papieren strips, maar ook door echte kachelhoutjes. Of geschilderde plankjes.Wrijf je ogen uit. Er woedt al een vuurzee aan de einder. Aukje Koks is je altijd drie stappen voor. En zo kan het gebeuren dat je om een hoekje opeens René Magritte ziet staan.Hij glimlacht instemmend.

de 'snollen'
met wie leraar Francois het aan de stok krijgt

Entre les murs

De Franse schoolfilm van Laurent Cantet maakt duidelijk hoe ingrijpend het laten zien van alledaagse werkelijkheid soms is.Je zal maar leraar zijn - ik was het een klein beetje - je zal maar leerling zijn, op een middelbare school.

Eigenlijk kan het niet, is zo'n mengsel van gelijkheid en ongelijkheid niet uitvoerbaar. Hoe kan een leraar het vertrouwen van z'n leerlingen winnen - 'respect! respect! - en ze ook nog iets bijbrengen?Pubers die nog helemaal moeten uitvinden wie ze zijn en wat ze kunnen in de wereld. En daarbij ook nog tot etnische minderheden behoren.Hoe kan een leraar zo'n groep pubers aan, die tussen de bedrijven door steeds bezig blijft hem uit te dagen en op de proef te stellen?Het kan niet, het kan. Entre les murs.

Haydn's Schöpfung in de kerk
in het laatste jaar van Doel

Doel (2)

 Terwijl Chinese scheepscontainers insluiten wat van het dorp over is maakt Doel muziek.De 'Titanic', denk je.

 Op 16 november 2007 zat de kerk nokvol voor het Requiem van Mozart. Op vrijdag 5 december organiseert bewoonster Frie Lauwers 'Die Schöpfung' van Haydn, een twee uur durend oratorium. Frie en de andere overgebleven inwoners van Doel hopen dat hun concert dit jaar - als de overheid haar afbraakplanning volhoudt het laatste jaar van het dorp - de kerk opnieuw zal vullen om hun pleidooi voor een cultureel Doel kracht bij te zetten. Kunst midden in een bizar, futuristisch havengebied!

 Tegelijk zijn er tentoonstellingen in Doel:Bewoonster en kunstenares Denise Aerts - mij welbekend - toont voor het eerst haar monumentale schilderij 'De Schepping' (2 meter hoog en 21 (!) meter lang op zeven panelen). Haar visie op de schepping vanaf de 'big bang' tot op de dag van vandaag.

 Daarnaast zijn er zeven foto's van Patrick Smeets, één voor elke dag van de Schepping. Dit in het ontmoetingscentrum aan de Hooghuisstraat, op vrijdag 5 december (voor of na het concert) en op zaterdag 6 december van 10 tot 15 uur. Zegt het voort!Het laatste jaar? Stilletjes zal het niet gaan. Kaarten kosten 25 euro. Reserveren kan online via www.onti.be Meer op www.kunstdoel.net

Tags: 
Sly Stone bij z'n comeback in 2007

Sly (3)

Vorig jaar berichtte ik over de Haagse tweeling Edwin en Arno Konings. Zij werken sinds 2002 aan een boek over de verdwenen popster Sly Stone, de held van de funk, en raadpleegden me. Mijn contact met Sly was beperkt. In 1970 stond hij in VPRO's Piknik. Was niet komen opdagen bij de repetitie - verdwenen op de Amsterdamse wallen - en trad met z'n Family Stone ongesoundcheckt op.

 Geen gekke opname toch vonden Edwin en Arno. Een andere Nederlander - filmer Willem Alkema - vond intussen Sly terug. En filmde zijn terugkeer naar het podium. Want hij treedt weer op. Sly Stone, een hoogtepunt op het Woodstock festival. En daarna verdwenen, na een geschiedenis van drugs, niet komen opdagen etc.. Hoe vond Willem Alkema hem terug? Met hulp van een oud-politieman traceerde hij in 2005 het huis van Sly Stone aan het eind van een doodlopende weg op een berg vlak buiten Los Angeles. Sly wilde hem niet zien..Toen kwam Willem in contact met de Haagse tweeling Edwin en Arno. Gedrieën reisden ze naar LA en ontmoetten de kluizenaar van de funk. Een oude drumcomputer speelt daarbij een belangrijke rol. Hoe het afliep is te zien in 'Dance To The Music', op 6 december as. om 0:25 bij de NPS op Nederland 3.

Silvia B. (1)

 Woont en werkt in Rotterdam. Precies een jaar geleden zag ik daar ook de tentoonstelling 'Bloedmooi' die zij samenstelde. Uit werk van wel dertig kunstenaars die allemaal iets deden of ooit hadden gedaan met 'de dubieuze relatie tussen mens en dier'. Een jurk van vissenschubben uit de jaren '20, olifantspoten die dienden als paraplubak, maar ook eigentijdse variaties.

 Wat Silvia B. zelf maakt is nu uitgebreider te zien in de kelder van het Haagse GEM. Oa. haar ''Les plus Beaux''Weer veel mens-dier. Dit is de tijd dat Frans de Waal ons leert dat ook dieren cultuur hebben, de tijd van een Dierenpartij, maar ook van ongeremde dierconsumptie en dierenliefde.Een zooitje kortom. Dat laat Silvia zien. Daarom is een apin die haar nagels lakt griezelig.En verontrust een wolvin die zich als een dekentje over een in smetteloos wit geklede kleine prins vleit.Too close for comfort.

Tags: 
het omslag - een echte Brakman, Scheveningse haven met Stille Strand op de voorgrond (vetkrijt)
Tom van Deel en Brakman (2006)
de Beurs in Paradiso op 7 december as.

Brakmans brieven

Willem Brakman (1922) stierf dit voorjaar, maar dood is hij op geen stukken na. Komend voorjaar, vanaf 17 januari, komt er in het Rijksmuseum Twente een grote tentoonstelling van schilderijen, tekeningen en teksten. Zijn stem zal te horen zijn, zelfs zijn complete schrijfbureau verhuist naar het museum.

En nu al zijn er brieven. Op 7 december bij de Beurs voor Kleine Uitgevers verschijnt 'De afwezige aanwezige', een uitgave van Nico Keunings Reservaat, waarvoor Gerrit Jan Kleinrensink een selectie uit Brakmans brieven heeft gemaakt. Aan onder anderen Nol Gregoor, Tom van Deel en Bart Vervaeck. Mij schreef Willem ook zo'n 160 brieven, vaak heel merkwaardige en zeer inspirerende, waaruit een aantal is afgedrukt. Neem nu een tekst als deze. Ik had hem bericht over een reis naar Rome. Dit kwam terug:'Ik was ook in de Sint-Pieter en het verrassende was van mijn bezoek dat ik niet veel zag, ook de Pietà zag ik niet. Je weet ik ben een tegelkijker, een pilaarbetaster, een nonnetjesbekijker, een lichtbestudeerder, een geluidsanalist, een reuk - en geurspecialist. Ik zit ook graag en kijk dan naar mijn schoenen of ik ruik besmuikt aan mijn koude pijp. Wel steek ik een kaarsje aan en mompel enkele zinnen die de mensheid niet en nooit zullen bereiken, maar de eeuwigheid zachtjes doen ronken. Dat zijn kennismomenten. Zij zien wat wordt overgeslagen, maar alleen in onwillekeurige zin. Versteend tot principe voert het tot niets.'

Markus Lüpertz - Staudamm-dithyrambisch (1966)
Van Krimpen

Wim van Krimpen

Een tentoonstelling zo uitgebreid als ik in het Haags Gemeentemuseum nog nooit heb gezien. En ik kom er van jongsaf. Onderwerp: de XXste eeuw.Daarmee neemt Van Krimpen afscheid als directeur. Gespannen liep ik de trappen op. Chronologie, goddank. Dat schept orde. Het boekje zegt dat de XXste eeuw 'een wandeling' is. 'Steeds staat het plezier van het dwalen door die wonderlijke eeuw centraal'. Hm.

En wat zijn dat voor vreemde teksten bij elke afdeling?Van Krimpen en Hans Janssen, conservator, zeggen dat ze daarin willen laten zien hoe de kunstwerken in hun tijd werden ontvangen: 'Daarom hebben we een ik-figuur bedacht die door de hele tentoonstelling heen op een persoonlijke manier het publiek bedient van soms belangrijke, soms onbelangrijke informatie'. De 'ontvangst', van al die nieuwigheden door modale museumbezoekers in de loop van de eeuw, daar gaat het vooral over in die teksten. Terwijl ik echt had gehoopt op meer. Een begin van een poging tot analyse van de kunst van de twintigste eeuw. Bij mezelf had ik al bedacht dat je op z'n minst de strijd tussen figuratief en non-figuratief als doorgaande lijn zou kunnen laten zien. En dan misschien de discussie over 'wat is eigenlijk kunst en waar is het goed voor?' Vragen die het praten over kunst in de voorbije eeuw hebben bepaald. Maar niets van dat al. Wat Van Krimpen je voorschotelt is een bont allerlei. Met veel Haagse School, die er toch echt niet bij hoort. Doorgaande lijn? Wat de man in de straat er zoal van vond.

het klooster,  het ''liefdegesticht'' zoals het was. tevens bejaardenhuis waarin echtparen strikt werden gescheiden
Meurs A.M. vanmidag voor het  geheel verbouwde klooster, nu een appartementencomplex

Aan de Lange Weg (3)

Eindelijk zag ik hem vanmiddag, of wat er van over is: de Lange Weg. In het gezelschap van de man die hem vereeuwigd heeft. De weg die van Eindhoven komt en door heel Veldhoven voert en waaraan A.M.Meurs geboren is. De weg die naar Antwerpen voert.

Een graad of drie is het, met natte sneeuw, hagel en dan weer zon. We hadden afgesproken bij de bushalte. Zijn geboortehuis staat er nog, net als de Eerste Huizen uit zijn roman 'Aan de Lage Weg'. Verdwaalde huizen, die het - tussen een industrieterreintje en twee grote verkeersaders - niet lang meer zullen maken. In een van de Eerste Huizen zit een scheur, er staat met wit krijt een kruis op getekend. Op de achtergrond blinken de geluidsschermen van de snelweg.Meurs laat me zien wat niet meer bestaat: en sigarenfabriek, het klooster, de meisjesschool, de jongensschool, en vooral het Patronaat.Hij weet heel precies de weg in niet meer bestaande gebouwen. En kijk, daar op het pleintje stond de patattent van Heintje van der Horst, de man die alternatieve geneeskunst combineerde met de verwerking van slachtafval. Meurs A.M. schreef erover in z'n boek, en de nazaten van Heintje zijn woedend op hem. Heintje was immers een goed mens en genas velen.

Gerard Koolschijn

Plato (2)

Vanmiddag was ik bij Gerard Koolschijn in Drente. Over de democratie bij Plato en Socrates, want hij maakt weinig onderscheid tussen de twee. Helemaal aan het slot van zijn betoog probeerde ik nog iets. Ik zei, denkend aan Socrates’einde:

'Eigenlijk is het ook tragisch denk ik.''Zou jij mensen als Khomeini en die mensen die in Iran met een raad van 'hoeders' werken - dat is een term trouwens die in oudere Plato-vertalingen ook gebruikt wordt...' 'Je vergelijkt nu Plato met Khomeini?' 'Ja, want dat is het zelfde, het op basis van een soort openbaring hele strikte voorschriften uitvaardigen over hoe de mensen zouden moeten leven. Ik vind zo'n zelfovertuigde dominee die aan alle mensen voortdurend dingen verbiedt, die vind ik niet tragisch nee. Een tragisch persoon moet ook ergens iets sympathieks hebben. Het ergste aan die mensen is hun volslagen gebrek aan relativering van hun eigen standpunten. En iemand die niet een klein beetje aarzelt over zichzelf, die kan volgens mij nooit een tragische figuur zijn, nee.' Maandagavond na 21.00 het hele gesprek. ps. lees vooral ''Het democratische beest'' (Bert Bakker, 1990), waarin Koolschijn zijn Plato-avonturen heeft neergelegd.

Gerard Koolschijn
Beluister fragment

Pagina's