Is een doolhof iets waarin je wilt doordringen of? Zou er een moment zijn waarop de nieuwsgierigheid naar wat zich in het centrum bevindt wordt overstemd door angst voor dat zelfde onbekende?

 In de mythologie is de godin van het doolhof een vrouw. De mensverslin­dende Minotau­rus op Kreta werd tenslotte door Thes­eus gedood, die daarna de weg terug­vond met hulp van de draad van prinses Ariadne, die hij op de heenweg had afgewikkeld. Is de menselijke geest een labyrinth waarvan een vrouw de sleutel heeft? Wat ik in Rotterdam zag van dompteuse Silvia B., tekenaar Pietsjanke Fokkema en de Vlaamse schilder Marilou van Lierop wijst naar Plato: 'We dachten dat we er waren, maar er kwam een bocht in de weg en zo kwamen we weer aan het begin terecht, en even ver van ons doel.' Landschappen van de geest..

 Morgen over het aandeel van de mannen.

 Je beweegt je als vanzelfsprekend van mens naar dier, van man naar vrouw en terug naar kind, van mens naar pop of beeld. Dieren krijgen namen, alsof dat zo gewoon is. Ze reizen rond in een circustent. Alsof zo'n verzameling hybridische freaks steeds op de vlucht blijft voor de volkswoede tegen al wat afwijkt.

 Het moet een keer verkeerd aflopen. De toegang tot het zwarte circus van Silvia B. wordt bewaakt door twee poortwachters: een slapende cavia met een zwart satijnen puntmuts en een muis op een tabouret van het soort waarop circusleeuwen door hoepels springt.  

 Frans de Waal leert ons dat ook dieren cultuur hebben. Dieren blijken steeds meer mens en mensen steeds meer dier. Dit is de tijd van een Dieren­partij, maar ook van ongeremde diercon­sumptie en dierenliefde, een zooitje kortom. Dat dringt hier tot je door. Daarom blijft Silvia's apin die haar nagels lakt onvergetelijk, aantrekkelijk en griezelig tegelijk. Too close for comfort.

 Morgen na 22.00 in de Avonden meer.

 Smetteloos gekleed, tegen zwarte ach­tergronden. Tegelijk aantrekkelijk en griezelig, net als in Silvia's 'witte' show die ik in 2008 in het GEM zag. Le cirque heet deze, omdat er tragikomische 'freaks' tentoongesteld worden, al te men­selijke dieren, kinderen met een vachtje, in circusachtige poses. Zo tovert een kuifmakaak een dwergkonijn uit z'n hoge hoed..

 Kijken naar de opgave van gebruikte materialen is al een feest: Le nocturne hier werd gemaakt uit een kuifmakaak, een dwergkonijn, een hoge hoed, een vlinderstrik en - dit staat er overal bij - een vitrine. Andere mensdieren dragen kunststof wimpers, pruikjes, handschoenen, (glimmend gepoetste) schoenen en zo meer.

 Silvia vertelt erbij dat ze soms lang moet wachten voor een idee verwezenlijkt kan worden, omdat ze moet wachten tot het dier dat ze droomde ook ergens sterft en gekocht kan worden zodat ze het kan prepareren. Alle strijdigheid van het circus zie je hier: ontroering, weerzin, schoonheid.

 Bijna dertig vrouwen beelden vrouwen uit. Wie? Allereerst zichzelf, denk ik. Voor wie?
Ik raakte verstrikt in hun vele verschijningsvormen.
En dacht aan William James die al rond 1900 duidelijk maakte dat mensen niet zozeer rollen spelen maar bestáán uit de gestalten die ze aannemen in allerlei omstandigheden.
De optelsom van die 'rollen' dat bén je.
Vrouwen zijn er veel beter in dan mannen, dat zie je hier.
In de poppen van Silvia B., die ik al langer ken huist altijd gevaar. Lidy Jacobs met haar erotische knuffels zit ook al op de rand. Bij Roni Katz komen vreemde ingewanden uit opengelegde buiken. Lieftalligheid kan elk moment verkeren in destructie, glamour in afstotelijkheid, zoals in de filmpjes gebeurt. 
 

 Sleutel is het lijf. Je kunt het aantrekkelijk maken tot op de grens van dreiging. Je kunt het mannelijk laten zijn of kinderlijk.
Zoveel metamorfosen. Zie de film van Sonja Wyss, waarin een meisje versneld eerst beschaafde make-up aanbrengt, maar niet kan ophouden en doorgaat tot haar gezicht een uitgepoetste vlek is geworden.
 

 Een voor mannen hoogst instructieve tentoonstelling.
 

 't Is overal.. De koppen van de draaiorgelmeisjes op de kermisorgels in het Brusselse Jubelparkmuseum zullen me heugen. En het opgezette aapje met gelakte nagels van Rotterdamse Silvia B.
Wat is er aan de hand? Nostalgie kan het niet zijn, daarvoor zijn kunstenaars als Dzama (1974) te jong. Ze verwijzen graag naar de in 1973 gestorven 'naieve' meester Henry Darger.

 Ik zie de geschiedenis in het hoofd van een ijlend klein jongetje.. met sporen van strips, van Little Nemo tot stomme film.. de populaire cultuur van 200 jaar, vol onschuld en geweld. Het spookt er.. vleermuizen en tinnen soldaatjes. Je hoort hem op z'n buik over de vloer kruipen en met z’n mond schietgeluiden maken.
Temidden van de perfect uitgedoste soldaten en dames uit 1832, uit 1856, uit 1903, 't is oorlog. Zoals het in de jongetjeswereld altijd oorlog is. Van de Boerenoorlog, de Krimoorlog tot de Eerste Wereldbrand...

 Wat er wordt uitgevochten? Dat zit in zijn hoofd. Hij prevelt 'de vijand...'.
Hij hoort me niet.

Morgen na 22.00 in de Avonden meer
 

 We maakten een wandeling langs de in het wit geklede en uitgedoste karakters beneden in de kelder. Een ongewis sprookje vormen ze samen, met namen als Mors, Lord Rangda, Hero, Mr. Gaff en zo door. Zes figuren - jongetje, meisje? - bij een glazen kist waarin een poolhond op een jongetje ligt. Allemaal smetteloos aangekleed en uitgedost. Wat zijn dit voor karakters? Je beweegt van man naar vrouw naar kind, van mens naar dier, naar pop ook. Sneeuwwitje? 'Sprookjes zijn duidelijk zegt Silvia, de werkelijkheid niet.' Wat haar figuren gemeen hebben is hun smetteloosheid. Ze verklapt dat ze die ochtend nog met een kam door de haren is gegaan. Want het is heel wat ze uit het atelier los te laten. 'De kinderen zijn het huis uit.'Wat Silvia laat zien is de verwarring in uiterlijk. Wie is aantrekkelijk, mooi of lelijk, en waarom? Wie is echt en wie is fake?

 De duivel is nooit ver weg bij deze pop-mensen. Voor een kind is de pop echt en hoort een dier wat je zegt.Alles staat hier op losse schroeven, man, vrouw, kind en dier. Ik moest denken aan de levend geworden filmpop Chucky, die kind-perversie, pop-perversie tot het uiterste gedreven.Silvia B. weet wat ze maakt. Ze haalt de kermis en games schijnbaar moeiteloos de kunst binnen. Maandag 15 december, een week later dan eerder bedacht, na 21.00 is ze te horen in De Avonden.

 Wat Silvia B. zelf maakt is nu uitgebreider te zien in de kelder van het Haagse GEM. Oa. haar ''Les plus Beaux''Weer veel mens-dier. Dit is de tijd dat Frans de Waal ons leert dat ook dieren cultuur hebben, de tijd van een Dierenpartij, maar ook van ongeremde dierconsumptie en dierenliefde.Een zooitje kortom. Dat laat Silvia zien. Daarom is een apin die haar nagels lakt griezelig.En verontrust een wolvin die zich als een dekentje over een in smetteloos wit geklede kleine prins vleit.Too close for comfort.

 Te zien zijn behalve gebruiksvoorwerpen ook artefacten gemaakt uit stukjes dood dier. Alles uitgezocht door kunstenares Silvia B. die zelf die dingen niet alleen verzamelt maar ook maakt. Waarom?'Ze spelen met de verbintenis die "mooi en lelijk" aangaan met "goed en kwaad",' lees ik.Ik bekijk de jurk die Jean-Paul Gaultier maakte uit krokodillenleer en stoffen, de uit vijf verschillende dieren (eend, hert, eekhoorn etc.) samengestelde 'Misfit IV' van Thomas Grünfeld en de feestelijk opgediende Siamese reeëntweeling van Les Deux Garcons.

 Dan begin ik van alles te voelen. De naalden waarmee rijen vlinders in dozen zijn opgeprikt dringen in me door. Jeuk. En drang achter de ogen.Tenslotte beland ik bij de kunstwerken die Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Hendrik liet maken uit de olifanten die hij in 1899 schoot. Poten doen dienst als paraplu- of prullenbak, een slurf is de standaard voor een lampekap. Voorlopig wint de echtgenoot van Wilhelmina mijn prijs voor oorspronkelijkheid.