Extension (2) de werkplek van de nerd (maquette, 2007)
The Building (2007), rondwaren in een nachtelijk ziekenhuis (video)
Hans Op de Beeck met zijn supermarkt-bij-nacht (T-Mart, 2004-2005)

Hans Op de Beeck

Vorig jaar zag ik op 'De ontdekking van de traagheid' in Den Bosch de film 'All together now' (2005) van Hans Op de Beeck. Dit beeld bleef hangen: een bruiloftsmaaltijd, de gasten zitten te eten. De camera staat in het midden van de kring en doet niets anders dan een heel trage zwenk maken langs al die etende en pratende mensen. Door de traagheid wordt het geleidelijk een demasqué. Dezer dagen is in het Centraal Museum in Utrecht nieuw werk te zien van Op de Beeck (Turnhout, 1969).

Daar in de kelders roept hij hele virtuele werelden op, met behulp van video, animatie en vernuftig belichte maquettes. Omringd door soundscapes waaraan moeilijk te ontsnappen valtJe komt terecht in een nachtelijk ziekenhuis. Geen verpleging te zien, waar zijn ze? Of op het lege parkeerterrein van een reusachtige supermarkt. Maar er staat niks in de schappen! Omgevingen waarin het individu verdwijnt. En nacht. Steeds nacht. In het donker wordt veel duidelijk. 'Extensies' heet deze tentoonstelling. We omringen ons, verlengen ons met apparatuur. Dat gaat goed tot je een keer de controle kwijtraakt.PS. Een verwantschap met het werk van - onder meer - Michaël Borremans (maquettes, Faller-boompjes, nog veel meer) is er, onmiskenbaar. Belgische kunst bestaat.

mogelijkheid a.
mogelijkheid b.

Welke Andy Warhol?

Spuitbuskunstenaar Donovan Spaanstra - alias Faith71 - bericht dat hij een reuzenportret van Andy Warhol gaat maken aan de gevel van het Stedelijk CS in Amsterdam. Donovan is heel sterk in gelijkende portretten. Maar naar welke foto zou hij werken?

Hij schrijft: 'Mijn eigen keuze gaat naar de zwart-wit afbeelding als aanleiding voor de te maken muurschildering bij het Stedelijk.., een vriend van me vond A.'s blik hierop echter de duister en dreigend en raadde me de polaroid aan... Ben benieuwd wat jij vind!'Ik antwoordde: 'Ben het met je eens Donovan, die met bril, die op ons neerziet, dat is hem. Duister en dreigend genoeg. Daarmee doe je hem recht.' Zo hoop ik dat hij uit de tentoonstelling naar voren komt, als Warhol, de grote manipulator. Niet aardig, o nee. De tentoonstelling Andy Warhol – Other Voices, Other Rooms wil de 'conceptuele ziel' van zijn werk blootleggen. Iedereen zou volgens Warhol zijn 'fifteen minutes of fame' krijgen – lang voor Idols en YouTube, zegt de aankondiging. Staat Warhol inderdaad voor het wegvallen van het verschil tussen high en low culture, zoals de tentoonstellingmakers denken? Of ontwikkelt zich onder elke gecultiveerde manier van afbeelden - ook die van Warhol - vanzelf weer een minder sophisticated vorm?Warhol is intussen wel erg smaakvol geworden.

Jaap van Beusekom in Paradiso (1970)

CCC Inc. (3)

Als om de idylle van het communeleven te ontkrachten haalt banjoïst Jaap van Beusekom in het fotoboek CCC Inc. (1967-1974) een herinnering op aan spelen in 'Het Wilde Noorden'. Dit gebeurde in het Friese dorp Bakhuizen in Gaasterland:

(…)'Het laatste optreden was wel bijzonder dramatisch. Het bier werd in glazen geschonken die, al of niet nog gevuld, direct op de houten vloer kapot werden gesmeten. Binnen de kortste tijd lag er een centimeters dikke laag glas op de vloer vermengd met verschraald bier. Hierin werden de meisjes rondgesleurd. Het mooiste meisje, we zullen haar nooit vergeten, werd bovendien regelmatig op het podium gegooid waar diverse mannen zich op haar stortten. Zo werd het er akelig bevolkt met erg dronken Friezen. Het liep dan ook niet goed af. Iemand stootte een versterker om die zo hard op mijn bijna tachtig jaar oude vijfsnarige Leedy banjo viel, dat de kop van de hals werd gespleten. De toorn van een wanhopig banjospeler was zelfs deze dronken Friezen te veel en zij verlieten schielijk het podium. (...)'Boek en Cd-box worden vrijdag 21 september in het Omroepmuseum aangeboden.

W.G.Sebald (1944-2001)
Michael Hamburger (1924-2007)

Michael Hamburger

 De dichter en vertaler Michael Hamburger (geb. 1924) ontkwam in 1933 als 9-jarige joodse jongen met zijn ouders uit Berlijn naar Engeland. Toen hij in 1947 terugkeerde trof hij het huis in Charlottenburg waar de familie gewoond had vrijwel ongeschonden aan. In juni jl. overleed hij, in Middleton, Suffolk, in het huis waar zijn vriend, de schrijver W.G.Sebald hem meermalen bezocht. Eén zo'n bezoek staat beschreven diens roman 'De ringen van Saturnus'.

 Hamburger vertelt Sebald dat het leek of in dat huis gespaard gebleven interieurstukken als een blikken brievenbus, de gietijzeren trapleuning en het gipsen lofwerk hem samen een rebus opgaven. Als hij die kon oplossen zou hij alles ongedaan kunnen maken.Dan vertelt hij over zijn grootmoeder, die achterbleef en omkwam. Zij was zeer bezorgd om haar goudvissen, die ze elke dag fris afspoelde onder de koude kraan en bij mooi weer in de vensterbank aan de frisse lucht blootstelde. Hamburger vertaalde uit het Duits oa. Celan, Enzensberger, Goethe, Grass, Hölderlin en Rilke. Daarnaast kwamen van hem twintig dichtbundels, kritieken en autobiografisch werk. Een gedicht:

Ave Atque Vale Moments remain, the sculpted, painted, drawn

Split second millennia long,

Current word silenced, ambered into song

Where nothing can change, no bee molest these petals

Which, met, undo me, leave me unborn or dead,Unable to compare,

Let hand, make memory meddle.

Momentous did they seem? Not now, so still. They are, are, are, are, are, the things I see

And will be when they're lost, obliterated,

The model passed away.On this old empty vase glazed patterns dance,

Above it fixed wings beat, the migrant's flight.

Good morning, present, absent ones, good night.

Tags: 
Joost Belinfante (ca. 1970)
eerste radio-opname (vpro-1968)
in Paradiso 1970)

CCC Inc. (2)

Het fotoboek CCC Inc. (In de Knipscheer) is er - eerder dan verwacht - en ligt komende week in de winkel. Samen met de Cd-box het ontroerende en onthullende verslag van 40 jaar muzikantenbestaan. Behalve de honderden foto's (1967-1974) van de legendarische musicerende commune door huisfotografe Molly MacKenzie staan er ook notities in van de bandleden.Joost Belinfante, oprichter: 'In veertig jaar gebeurt alles. Avontuur, haat, liefde, ontrouw, krankzinnigheid, dood. Alle grote gevoelens en gebeurtenissen hebben we meegemaakt. En dat kun je aan de muziek horen. Ze is doorleefd. Wij zijn zelf degenen geworden over wie we vroeger zongen.'

Ja, als scholieren zongen ze Amerikaans country en folkrepertoire over het ruige leven van volwassen mensen. Ze zijn erin gegroeid. En over de 'commune': 'Het idee stamde uit de revolutie van 1848, had een revival gekend na de Russische revolutie en kwam in de hippietijd, na het roerige jaar 1968, weer tot leven. Niemand wist wat het precies inhield. Wij ook niet.' (...) 'Zolang we nog in de stad woonden was het lastig een oefenruimte te vinden voor een steeds elektrischer en dus luidruchtiger orkest. Zou het niet handig zijn als we met z'n allen in een groot huis konden wonen?'Joost had een kleine erfenis warmee een lege boerderij in Neerkant, in de Peel werd gekocht. En het werkte:'Als CCC Inc. een festivalterrein opreed, of voor een dorpszaal parkeerde, en wij rolden naar buiten - mannen, vrouwen, kinderen, honden - dan gonsde er een gerucht door de gemeenschap: 'Kijk, het nieuwe leven, daar is het!' Het straalde ook af van onze muziek. Het móest wel de muziek van het nieuwe leven zijn.' Ook hoe het afliep staat er: 'Te veel mensen, te veel zinnen, nooit een rustig moment. Venijnige vergaderingen, vechtende katten, maar vooral ongekende relationele problemen op alle terreinen maakten op den duur het samenleven, het repeteren en uiteindelijk zelfs de concerten onmogelijk.' Later meer.

Om Kolthoum

Tekst en muziek

 'Poetry can be communicated even before it is understood,' zei T.S.Eliot. Anders gezegd, in poëzie gaat de woordloze communicatie - noem het muziek - soms voor de taal uit. Taal is muziek, maar draagt ook betekenis. Op welke manieren kunnen de twee met elkaar te maken krijgen? Dat varieert. Van het liedje tot de complete opera.

 Als tekst, muziek en theater bij elkaar komen, hoe werkt dat dan? Vandaag - dinsdag 18 september - buigt de dichter Arjen Duinker zich over deze vragen. Met voorbeelden uit zijn verzameling, van het Sovjet-volkslied en Oum Kolthoum tot de Shangri-las en Colombiaanse salsa.

 Arjen leerde ik beter kennen bij de opnamen voor de Zon en De Wereld, de lange tweestemmige gedichten, uitgevoerd samen met Kees 't Hart, waarmee hij VSB-poezieprijs won. De laatste tijd ontwikkelt hij een samenwerking met trompettist Eric Vloeimans. Een stem en een trompet. Reagerend op elkaar, improviserend. Kan dat?

Straatlantaarn

Het was Gerard Reve, die zich bij het aanfloepen van de straatlantaarns verbeeldde dat de lantaarn waaronder hij stond altijd eerder oplichtte dan die verderop.Maar ik zoek deze passage vergeefs in z’n werk. Waar?

Zeker is dat ik zelf heel vaak heb staan wachten op dat 'aanfloepen', wat toch meer een aanzwellen is, maar dat ik het moment zelf nooit heb gezien. Ook als ik wist dat het elk ogenblik kon gebeuren en goed oplette was ik altijd een fractie te laat. Nu een goed bewaard wonder.Al een jaar of zeven (of meer) is er bij mij om de hoek een straatlantaarn die ALTIJD brandt. Jaren geleden heb ik er eens een auto met een werkplateau naast zien staan waarop ernstige mannen de lantaarn inspecteerden. Ze konden het kennelijk niet vinden.PS. Dank Reve-kenners, het staat in Bezorgde ouders, p.21. De scène met de krantenjongen: ...'dat het hem dan had toegeschenen dat de straatlantarens overal rondom, in de gehele wijk tegelijkertijd aangingen behalve de lantarens vlak om de jongen en hemzelf heen...'.Waarna de prachtige zinnen: 'Was ik toen al gek?', dacht Treger. Of zouden er mensen bestaan die hetzelfde hadden meegemaakt, en met wie hij jkon praten? 'Ik moet het weten,' dacht hij. 'Daar heb ik recht op.'

Tags: 
Ton Rozeman op zijn achtste verdieping bij het Savornin Lohmanplein
uitzicht richting Meer en Bos, ik woonde twee straten verderop, Wim de Bie eentje dichterbij, links.

Ton Rozeman (2)

Gisteren was ik in Den Haag-West bij Ton Rozeman om te praten over z'n prachtige novelle 'Nu gaat het gebeuren'. Waar gaat dat boek over? Vanmiddag wist ik opeens 'dit is Country & Western'. In mijn hoofd zong Hank Williams 'No matter how you struggle ad strive, you'll never get out of this world alive.'Voor wie dit niks zegt: de hoofd persoon wil eruit. Weg uit zijn leven, uit zijn relatie. Hij onderneemt daartoe ook inderdaad pogingen. Maar.

Ton: 'Ik weet niet of hij echt weg wil. Hij is niet tevreden met de situatie. Mijn idee is dat hij niet echt wegwil, maar dat ie zichzelf wil bewijzen dat wegkomen niet lukt, zodat hij daarna vrede kan hebben met de situatie dat hij is gebleven. En hij kan denken 'ik heb het geprobeerd.'Dat is Country & Western. Niet kunnen leven mét, maar ook niet zonder iemand, en dat wederzijds. Ton Rozeman woont ook werkelijk achthoog in de flat die voorkomt in het boek. En, voor mij vreemd, uit het trappenhuis kijk je op het straatje bij Meer en Bos waar ik veel jeugdjaren doorbracht. Geladen omgeving, nog veel meer voor hem - hij woont achter zijn oude middelbare school, en in de verte is het Leyenburg Ziekenhuis zichtbaar waar zijn vader vorig jaar stierf. Luister maandagavond 21.00 naar wat we zeiden in De Avonden.

Tags: 
Ton Rozeman, 'Nu gaat het gebeuren'
Beluister fragment

Beton (14)

Betoncorrespondent Arie Schippers vanuit Duitsland: 'De betonnen paal voor de straatlantaren is zeldzaam en moet net als gewone palen rechtopstaan, zijn hele werkende leven.'

Toon Tellegen in Studio Desmet

Toon Tellegen

'Er zijn erg veel mensen die van de verhalen van Toon Tellegen houden,' zei ik, toen er veel fanbrieven binnenkwamen. 'Ik ben bang dat ik niet zo hou van mensen die van de verhalen Toon Tellegen houden,' zei Toon Tellegen. Misschien is dat één van de redenen dat hij nooit geïnterviewd wil worden.

Met Toon Tellegen heb ik veel uren in radiostudio's doorgebracht. Daar kwamen ook Cd's van. Wanneer hij opkeek van z'n papier, na een nieuw verhaal over de eenzaamheid van de Egel, glimlachte hij altijd. Z'n dierenverhalen hardop voorlezen doet Toon met groot plezier. Het lijkt wel of ze pas echt gaan leven als hij ze voorleest. Zijn ogen glanzen van plezier. Je zou soms zweren dat hij zo'n dier werd. Maar welk? Gelukkig zijn alle dieren van Toon Tellegen zijn even groot, daar ontstaan nooit problemen door. Ik behoor tot de mensen die houden van de verhalen van Toon Tellegen. Niks aan te doen. Ik moet ook bekennen dat ik soms aanvechtingen kreeg door de dieren heen een meneer te zien. De meneer aan de andere kant van het studioglas.Nu krijgt hij de Constantijn Huygensprijs voor heel zijn oeuvre. Wat te doen? 'Egel, je hebt een prijs gekregen. Een heel belangrijke prijs.'Los dat maar eens op.PS. Toon Tellegen vult aan: 'Er zijn heel veel mensen die van mijn verhalen houden, van wie ik houd. Ik bedoelde bepaalde soorten dominees, anthroposofen, rozenkruisers: mensen die denken, door mijn verhalen, dat ik een alternatief, zwevend, new age, homeopathisch, holistische figuur ben. En dat ben ik niet.'

Pagina's