BEN EVEN WEG

Niels Bokhove voor Oudegracht 341. Nijhoff woonde éénhoog aan de voorkant en zag uit op het water.  Links een verhuizer.

Awater

Hoe ontstond in 1934 'Awater', het beroemde lange gedicht van Martinus 'Pom' Nijhoff dat de vorm heeft van een stadswandeling? En dat geldt als het beginpunt van onze moderne poëzie? De dichter volgt de heer Awater. 'Ik heb een man gezien. Hij heeft geen naam...'.

De naam pikte Nijhoff op uit een gesprek dat de vader van zijn vriend Pyke Koch - die dokter was - had over een patiënt, de heer Awater. Ik wandelde samen met de Niels Bokhove - die recent mooie ontdekkingen deed over Nijhoffs leven en werk - door Utrecht, langs oa. het pand Oudegracht 341 waar Nijhoff in zijn Utrechtse jaren (1934-1941) woonde. En ook andere kunstenaars als de surrealistische schilder Pyke Koch en de schrijver Jan Engelman.Nijhoff wees zelf op de verwantschap tussen zijn werk en het surrealisme. En Bokhove ontdekte wie Nijhoffs muze in die jaren was: Josine van Dam van Isselt, lerares oude talen aan het gymnasium. Ze woonde op kamers in de Herenstraat 27 in het gebouw van de Vrij Katholieke kerk.Niels ondekte kortgeleden de briefwisseling tussen Nijhoff en haar. Hij zal erover schrijven in het literaire onderzoekersblad De Engelbewaarder. Eenmaal aangekomen op de Oudegracht kwamen we in een verhuizing terecht. Ik maakte kennis met de zoon van Pyke Koch, die hier tot op heden woonde, maar nu verhuist omdat het huis te groot wordt voor zijn vrouw en hem. Boven bekeken we de kamer waar Nijhoff (aan de voorkant) Awater en zoveel meer schreef. Vrijwel onveranderd.Maandag te horen in de Avonden.

Niels Bokhove over Martinus Nijhoff
Beluister fragment

Topor en Gummbah

Arnon Grunberg stak zijn prijzengeld in het laten uitbrengen van een selectie uit het werk van de Franse tekenaar en schrijver Roland Topor (1938-1997).Er is een CD bij, opgenomen in 1975 door Freddy de Vree waarop Topor vermakelijke reacties improviseert op wat Freddy en zijn vrouw Fabienne opwerpen. Hij klinkt hoffelijk en buitenissig tegelijk.

Uit het werk van Topor komt een zachtmoedig man naar voren, die je de gruwelijkheid van de wereld laat zien op een treffende nu-eenmaal manier. Zijn tekeningen en verhalen hebben - hoe vreemd - een grote vanzelfsprekendheid. Het is dezelfde vanzelfsprekendheid die ik vind bij zijn - minstens zo berustende - nazaat Gummbah, van wie ik tot voor kort dagelijks genoot in De Volkskrant.Maar wat is er gebeurd? Eervorige week verdween zijn prachtige karakter Deirdre van de achterpagina. Toch de 'reacties' op de site van de krant er maar eens bij gepakt. Als hier de volkswil maar niet heeft gezegevierd.Meteen Gummbahs 'Op de camping' (met Deirdre, uitg. De Harmonie) gehaald in de boekwinkel. Jeuk over het hele lichaam!PS. Donderdagochtend 11 oktober, diepe zucht. Ze is er weer.

Tags: 

Pieter Waterdrinker

Avonden-luisteraars kennen Waterdrinker als de man in Moskou die zoveel radio-instinct bezit dat hij de kwaliteit van de sneeuw met zijn mobieltje checkt. Je kunt aan het geluid van de sneeuw horen of en hoe hard het vriest.

Na de roman Duitse bruiloft, die in Duitsland uitkwam en nu ook in Engeland en de VS ('German Wedding', 2008) wordt komende donderdag 11 oktober op de Buchmesse in Frankfurt zijn nieuwste aangeboden: 'Montagne Russe', reportages en verhalen uit het surrealistische hedendaagse Rusland. Deze zomer was ik proeflezer. Geen ontkomen aan, Pieter woont nu al zo lang in Rusland dat hij dit krankjoreme, zieke, uitzinnige land van binnenuit kan beschrijven. Of beter nog, het kan beschrijven als een Rus. Montagne Russe ('roetsjbaan') is geen Nederlands boek, het is - denk ik - een Russisch boek.

Marokkaanse kip

Eten bij John Malkovich

Donderdag jl. meldde Arnon Grunberg in z'n weblog langs z'n neus weg dat hij gegeten had bij John Malkovich, die een van zijn romans zou willen verfilmen. Vanavond vertelde hij over die ontmoeting in De Avonden. Malkovich kookt uitstekend, weet ik nu.

Eerst zien dan geloven, was Arnons eerste reactie geweest, maar nu had hij dus gezien. Hoe reageer je als de kans groot blijkt dat je boek wordt verfilmd door John Malkovich? Arnon reageerde met een beschouwing over de geringe 'toegevoegde waarde' van het 'in het echt ontmoeten' van sterren. En vertelde hoe hij vanaf een barkruk in de keuken had toegekeken terwijl John Malkovich de laatste hand legde aan een Marokkaanse kip. En dat in het (of een) huis van Sandra Bullock. Hij beschreef het gedempte kaarslicht en zei dat je beter kunt proeven als je ook ziet wat je eet. En daarna zei hij dat hij zijn best had gedaan een Goede Indruk te maken. Maar dat deed hij eigenlijk altijd. Ik vroeg welk boek Malkovich wilde verfilmen. Het blijkt te gaan om: 'De geschiedenis van mijn kaalheid.'

Sarah van Sonsbeeck in Alkmaar

Marktplaats

 Tot 21 oktober (weekends) is de installatie 'Marktplaats #1 - Ina, Rotterdam' van Sarah van Sonsbeeck te zien in Kunsteyssen te Alkmaar. Vanmiddag zag ik hem (video, geluid en interieur). Kunsteyssen is gevestigd in een voormalige kaasfabriek, zodat alle kunst er een beetje naar kaas ruikt. Elsschot terzijde.

 Sarah van Sonsbeeck exploreerde - als eerste kunstenaar - in alle ernst de site Marktplaats.nl en ontdekte hoe emotioneel geladen de spullen zijn die daar worden aangeboden. De meeste aanbieders zijn vrouwen. Wat het meest wordt aangeboden zijn kleren en schoenen. Vaak - merkwaardigerwijs - nooit gedragen. Het blijkt dat vrouwen, wanneer het kledingstuk dat ze zochten in de winkel niet te krijgen is, vaak toch iets kopen. Iets anders, waar ze dan later spijt van krijgen.En dat dan op Marktplaats terecht komt. Waarom doen ze dat? Later meer.

icoon: Electrische Stoel (1971)
Andy Warhol en Edie Sedgwick
Andy Warhol

Andy Warhol (2)

Over Andy Warhol (1928-1987) weet ik van horen zeggen. Warhol, de zoon van Tsjechische immigranten die de Amerikaanse popcultuur absorbeerde en tot kunst maakte. In volle ernst, zonder enige ironie.

Ik denk, alleen een immigrantenkind kan filmsterren, strips en reclame, kortom Amerika, zo verafgoden. Zijn grootste gave was denk ik het zien - en gebruiken - van moderne iconen. Beelden die in een oogopslag de tijd waaruit ze stammen definiëren. Beelden waaraan niet te ontsnappen valt. Ze houden ons gevangen.De Warhol-tentoonstelling in het Stedelijk CS (vanaf 12 oktober) nadert. Andy Warhol wandelt al sinds 1964 door mijn brein, in reproducties, doorvertelde verhalen, roddel, imitaties ook. David Weissman, ex-bezoeker van Warhols Factory kon dat slepend stemgeluid perfect nadoen. Hij maakte de film 'Ciao Manhattan' (1972) over het een jaar eerder geëindigde leven van Warhols 'superstar' Edie Sedgwick. David kwam met z'n film naar Amsterdam en logeerde een tijdje bij me. Ik hielp hem de film aan de man te brengen. David sprak maar door over het leven in Warhols Factory, onder meer over de legendarische 'Dr. Robert' die de amfetaminen voorschreef (hij komt ook in een Beatles liedje voor) en wat niet al in de 'Silver Sixties'. Wie was Andy Warhol? Iemand die er zelf niet wilde zijn. Die leefde middels anderen, legt kunstcriticus Hans den Hartog Jager uit. Binnen honderd pagina's leven en werk van 'het raadsel' helder neerzetten? Het leek ondoenlijk, maar het is Den Hartog Jager gelukt in zijn 'Andy Warhol in essentie'. Maandagavond praat hij erover in De Avonden.

Andy Warhol in essentie
Beluister fragment
Dirk van Hulle op de Antwerpse Universiteit
Paul Valéry (1871-1945)

De kladbewaarders

Waarom bewaren schrijvers hun kladversies, waarom stellen ze die vaak - als ging het om hun lichaam - ter beschikking aan de wetenschap?

Vandaag was ik op de Universiteit van Antwerpen te gast bij Dirk van Hulle (1966) van wie binnenkort (bij Vantilt) 'De kladbewaarders' verschijnt. Over hoe boeken ontstaan. Van de kladjes, noties en omgespitte drukproeven tot herziene edities.Hilarische détails over de werkwijzen van Joyce, over Beckett, Proust en Thomas Mann, maar ook Willem Elsschot en Mark Z. Danielewski. En hun pogingen tot regie van de eigen onsterfelijkheid. Later meer. Nu alvast het motto van het boek:'Een kunstwerk is voor mij geen afgerond wezen dat zichzelf genoeg is - het is de huid die door een dier is afgelegd, het web van een spin, een schelp of een verlaten slakkenhuis, een cocon. Mijn aandacht wordt opgeëist door het dier en het ploeteren van dat dier.Wie heeft dit gemaakt - ? - Niet, welk Mens, welke naam - - maar welk systeem, noch mens noch naam, heeft zich door welke veranderingen van zichzelf, omgeven door welk milieu, ontdaan van wat hij voor een tijdje was?' Paul Valéry

Dirk van Hulle
Beluister fragment
Kapper (3)
muur
Kapper (1)
Kapper (2)
Duitsland op z'n allerbest
wanneer?

Duitsland te voet

Arie Schippers loopt door Duitsland en bericht:

 maandag 1 oktober 2007 het heet van a naar bdat is van amsterdam naar berlijnhet laatste wat ik gedaan heb heet ha-hi-hohameln hildesheim holle

 maandag 1 oktober 2007 dit zijn niet zomaar tegelsdit is duitsland op z'n allerbestik was er al een paar keer overheen gekomen voor het me opviel

 dinsdag 2 oktober 2007 in die dorpen waar ik doorheen komschijnt de enige economische activiteitnog de barbier te zijneerst na vijf salons dacht ik: verdomd ik neem ze mee

 dinsdag 2 oktober 2007 wanneer gaat dit weer open?en hoe zal het ruiken?en wanneer gaat deze muur weer verder?en waar is ie ooit begonnen?  

 woensdag 3 oktober 2007 de reis te voet is altijd de tijdzeker deze as waarover zoveel bewogen isik doe dit om mijn europa wat me altijd ontglipt langzaam maar zeker toch in de hoed nee in de hoek te drijvenik doe dit omdat ik nieuwsgierig blijf hoe beethoven buitenwandelde en goethe de postkoets nam enz enz

kuil nummer 4

Karin Hasselberg (2)

 In januari as. exposeert kuilengraafster Karin Hasselberg in het Stedelijk CS haar video’s. Een gesprek, tweede ronde:

 Did you dig holes before?' No. For me it's about digging, not about the hole. I had to dig. And when you dig in the ground, most likely there comes a hole out of it. In a way you could say it's a byproduct of the action.' Traditionaly holes have a purpose. For building, planting etc. In your case the only purpose is in the digging. Still you're left with a hole. 'It has become kind of a point zero. A way for me to find out things about art. And to confront problems in art making. Some problems are really good problems. The problem in itself can be a work. For me it's about art. I did not want to have a hole in the end. So that's why I started digging in water.'That was on the beach?'Yes. On the beach the tide was moving outwards, while I was digging. So there was a big hole there. That was a failure. And then I thought I could study the tide. Watch it and make a timing for my digging. And then it was going in the direction of land art. It was becoming too studied, too planned. So I moved to the lake.' We're getting near the point where holes vanish. Sooner or later, they vanish.'

 I went to see one of the holes in Amsterdam South. Just out of curiosity. A year later. It is grown over and actually I might visit it again.' Did you like it?'I liked it very much. I felt it was mine somehow, that I owned it somehow.'That's a crucial thing. Can you own a hole?'I think I can. A little bit, in a way, claim a little piece of earth. I have noy put a note up there and I haven't declared it.... But I think it's my hole.' But you lose it. It's a bit melancholy.'It can easily become a bit existential. But actually I prefer the hole that is not even being made. You say it vanishes. I don't think it vanishes fast enough. There should not be a hole at all.'Slot volgt.

Pagina's