Seraing, even voorbij Luik. Wie woont hier?
De Mars

Mars op Brussel

Vandaag was er de Mars op Brussel. 'Voor de eenheid van België.' Ik reed naar Luik, waar de actie van ambtenares Marie-Claire Houard begon. Die van de 140.000 handtekeningen.

En begreep het vergeefse. Ondanks de Belgische vlaggen aan viaducten is en blijft het een Waalse of in het Vlaams gezegd 'Franstalige' actie. Enkele tienduizenden demonstranten, van wie hooguit 30% Vlaams, kortom, vergeet het maar. Dat lijkt de toon van de Vlaamse pers en van VRT na 162 dagen kabinetsformatie. De pijnlijke waarheid van de mars: Wallonië is arm, daarom heeft het België nodig.Tijd om een comité op te richten: 'Nederlanders voor België'.Later meer.

Pé Hawinkels (1942-1977)
Rob van Erkelens (1963)

Pé Hawinkels Prijs

Op 1 december wordt tijdens 'De Wintertuin' in Nijmegen de eerste Pé Hawinkels Pionierprijs toegekend aan een schrijver 'die zich niet beperkt tot één genre'. Geen nominaties goddank, Rob van Erkelens krijgt hem. Ik leef in gezelschap van doden. Dertig jaar geleden stierf de Nijmeegse schrijver Hawinkels (1942-1977), die ik leerde kennen toen ik voor het Amsterdamse studentenblad schreef en hij voor het Nijmeegse. In 1969 ontmoette ik hem, in Nijmegen. Pé maakte indruk. Ook doordat hij zei 'ik kom nooit in Amsterdam, in principe niet'. Hij wist van jazz.

Des te leuker was dat ik hem een paar maanden later tegen het lijf liep op het Rembrandtplein.'Jij hier, maar dat is onmogelijk,' zei ik.'Incognito,' zei Pé. 'Ik neem poolshoogte. En schoot schielijk een steeg in.Hij bemoeide zich met popmuziek, net als ik. De laatste keer dat ik hem meemaakte was bij een opname van Herman Brood, voor wie hij teksten schreef. Op 3 april 1977 namen we die op in Hilversum met een gelegenheidsband. Herman Deinum op bas en gitaren van Tokko Imker, Peter Smid en Rudy de Queljoe. Hans Lafaille drumde, Herman speelde piano en popschrijver Bert Jansen probeerde mondharmonica te spelen. Terwijl Pé stilletjes toekeek namen we de begeleidingstracks op. Dat duurde nogal. De technicus werd onrustig. Brood gaf geen krimp. Tenslotte was er nog een half uur om zes nummers in te zingen.Herman verdween met zijn roze plastic etui naar de toiletten, keerde welgemoed terug en zong ze achter mekaar in: 'Laat die band maar gewoon doorlopen'. Goed bij stem ook. Later verloor hij die. 'Lepers & the dead' herinner ik me. Pé was opgetogen. Er bestaat een bootleg van.

Tags: 
Sarah Hart

In Ierland

Sarah Hart schreef een roman, die vertaald werd als 'In Ierland'. Over een vrouw die als kind al kiest voor een gedroomd bestaan. Deze Laura woont in Engeland, is getrouwd en heeft twee kinderen. Maar tot leven komt ze bij haar geliefde en in het voorvaderlijke Ierse landhuis. Het huis waar ze als kind eindeloze vakanties doorbracht. En 'dat eens van haar zal zijn'.

Het huis staat in Donegal in Noordwest-Ierland en is sinds de achttiende eeuw in de familie. Nu is het onderhoud niet meer te betalen. Maar Laura moet en zal dit voorvaderlijk droomhuis behouden, daarvoor spant ze al haar talenten in. Haar gezin en haar moeder en zuster, met hun praktische bezwaren, krijgen het moeilijk. Een levensdoel dat prachtig contrasteert met de eigentijdse vrouwenlevens die je uit de glossy’s aangrijnzen. Lang geleden dat ik een roman las zo vervuld van verlangen. Sarah Hart werd geboren in Engeland uit Ierse ouders. Ze woonde twintig jaar in Parijs, waar ze afstudeerde in klassiek Chinees. De laatste jaren woont ze in Leiden waar ik met haar praatte over haar romandebuut.Maandagavond na 21.00 te horen in De Avonden.

Tags: 
Jan (links) in actie
Hrabal voert poezen

Bohumil Hrabal (2)

Wat is Tsjechisch? Dit is Tsjechisch. Denk ik. Van het boek naar de film. Jiri Menzel, heeft met 'I served the king of England' zijn oude vriend van Hrabal recht gedaan.De geschiedenis van hun land - eeuwig door vreemden overheerst, van Oostenrijkers tot communisten - gezien als een tragikomedie, in de traditie van Jaroslav Hasek. De held Jan Díte als een nieuwe soldaat Schwejk.

De laconieke manier waarop hij met geld omgaat zegt het al. Niets beklijft, zelfs dat niet. De Tsjechen zijn knechten van vele meesters geweest. En dan is een ober als Tsjechische 'Elkerlyc' net goed. En lees nu het boek. Om Hrabal en zijn stijl. Vooral om zijn oplossing voor een leven vol tegenslagen onder vele regimes: optimisme, drank, idiote grappen, vrouwen en sterke verhalen.

Bohumil Hrabal
hotel De Gouden Stad Praag
de piccolo uit 'I served the king of England'

Bohumil Hrabal weer verfilmd

Hij viel op 3 februari 1997 in een Praags ziekenhuis uit het raam, bij het voeren van duiven. Onduidelijk is of hij sprong of viel. Onder de communisten werkte hij eerst in een ijzergieterij waar hij een ernstig ongeluk kreeg. Daarna (1954) in een oudpapierdepot waar de wereldliteratuur tot balen oudpapier werd geperst. Lees daarover 'Al te luide eenzaamheid' (1976).

Opeens is er weer een boek van mijn held verfilmd. De Tjechische schrijver Hrabal werd geboren in 1914 in Brno. Zijn 'Zwaarbewaakte treinen' werd verfilmd door Jiri Menzel en kreeg een Oscar in 1967. En nu is er 'Ik heb de koning van Engeland bediend' (1982) weer door Menzel. Hoe de film is weet ik morgen. Nu het boek op schoot. Het prachtige droef-vrolijke verhaal begint met de eerste schreden van van de piccolo Jan in het onduidelijke hotel De Gouden Stad Praag. Zo'n hotel waar altijd geld is en alles kan. Eerste onderkop 'Glazen grenadine', eerste zin: 'Let op wat ik u nu ga zeggen'. En zo beginnen ook alle hoofdstukken.En dan heel veel meer hotels, mooie meisjes, drank en sterke verhalen. Als je niet van dat soort boeken houdt, ga niet naar de film. Misschien had mevrouw Linssen van NRC-Handelsblad ook beter thuis kunnen blijven. Die ergert zich vanavond aan de 'eendimensionaliteit van de karakters', vooral die van de vrouwen: 'Hop daar gaat er weer eentje uit de kleren, terwijl de hele wereld sensueel om het liefdesbed dwarrelt'. De buitenlandse recensies zijn heel lovend. En opeens herinner ik me de onderbroeken. De onderbroeken van de zwarte zakenlieden, die ze gewoon uit het raam gooiden als ze vuil waren. Geld genoeg. Je hoefde ze als piccolo maar op te pikken en te wassen en je kon ze zo doorverkopen. Waar staan ze? Ik blader. Hoe het personeel leeft van de bijverdiensten rond zo'n hotel, de kliekjes, al wat aan de strijkstok blijft hangen, daar gaat het over.Verdomd, de onderbroeken, op pagina 42. En morgen de film.Lees ook het stuk van Oliver Kerkdijk in de VPRO-gids van deze week.

Tags: 
uit het platenkoffertje van tante Nel: Les Paul & Mary Ford

Tante

Het zal het seizoen zijn. Tantes gedijen in schemering. In mijn jeugd traden ze op als het levend bewijs dat het huwelijk, de getrouwde staat en het gezin niet de enige manier van leven waren. Altijd praatjes achter hun rug, dat wel.

Maar wie anders dan de tantes brachten licht in donkere dagen.Het liep tegen kerst, er werd gebeld. Wie kon dat zo laat nog zijn? Werd er na elven gebeld dat kon het alleen tante Nel zijn, de ongetrouwde gymnastieklerares die jaren rond mijn vader cirkelde, en hij rond haar. Eén van mijn vele 'aangewaaide tantes'. Ze kwam uit Indië, droeg schoenen met hakken, nauwe rokken en pluistruitjes. Er werd gebeld en daar stond ze. Met een platenkoffertje in de hand. Ze wilde dansen, zei ze. Terwijl mijn moeder gelaten toekeek. 'Tipsy', fluisterde mijn vader.Maar het tapijt werd opgerold. En tante Nel danste met mijn vader. Die de volgende dag gerust weer kwaad van haar sprak. En ik? Ik nam het in stilte voor mijn moeder op. Een schande, dat was het, vond ik.Nu, zoveel later, schaam me dat ik de ware grootheid van Tante Nel toen niet zag. Een beeld van de Onbekende Tante, met een eeuwig brandende vlam, dat lijkt me het minste.

Tijs van den Brink

Ouderwets

'Het is misschien heel ouderwets,' zegt Tijs van den Brink, 'maar ik vind Netwerk belangrijker dan Blik op de weg. Maar de Publieke Omroep heeft ervoor gekozen om Blik op de weg belangrijker te vinden.'De Hilversumse programmamakers hebben zich erbij neergelegd dat hun management bepaalt wat uitgezonden wordt en waar het geplaatst wordt, maar er valt kennelijk nog iets te zeggen.Achterhoedegevecht?

Spreek'buis - zo heet het personeelsblad van de omroep - kondigt een ontmoeting aan tussen de Raad van Bestuur (het management) en programmamakers op 19 november as..Daar zal toch nog - het model scoort, scoren is heilig in Hilversum - 'even' worden teruggekomen op het nieuwe programmeringsmodel, kondigt dagvoorzitter Tijs van den Brink (EO) aan. Pijnlijk, de bescheidenheid waarmee zo'n essentieel punt naar voren wordt gebracht. Van den Brink weet trouwens nog wel meer discussiepunten: 'Onze afhankelijkheid van de politieke bijvoorbeeld.' Toe maar!Ik hoor het het management al zeggen: 'Interessant, moeten we het zeker over hebben'. En daarna wordt het dan erg stil.

survival bag I - Ted Noten (makreel in acryl gegoten, tweedehands handvat 1997)

Dier?

 Waaiers uit vogelveren gemaakt en koffers van krokodillenleer, schoenen van vissenhuid. Gebruiksvoorwerpen. Niks aan de hand. Ik ruik van alles, maar dat kan niet, dat is verbeelding. Ik sta in het Rotterdamse Schielandshuis op de tentoonstelling onder de woordspelige titel 'Bloedmooi'.

 Te zien zijn behalve gebruiksvoorwerpen ook artefacten gemaakt uit stukjes dood dier. Alles uitgezocht door kunstenares Silvia B. die zelf die dingen niet alleen verzamelt maar ook maakt. Waarom?'Ze spelen met de verbintenis die "mooi en lelijk" aangaan met "goed en kwaad",' lees ik.Ik bekijk de jurk die Jean-Paul Gaultier maakte uit krokodillenleer en stoffen, de uit vijf verschillende dieren (eend, hert, eekhoorn etc.) samengestelde 'Misfit IV' van Thomas Grünfeld en de feestelijk opgediende Siamese reeëntweeling van Les Deux Garcons.

 Dan begin ik van alles te voelen. De naalden waarmee rijen vlinders in dozen zijn opgeprikt dringen in me door. Jeuk. En drang achter de ogen.Tenslotte beland ik bij de kunstwerken die Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Hendrik liet maken uit de olifanten die hij in 1899 schoot. Poten doen dienst als paraplu- of prullenbak, een slurf is de standaard voor een lampekap. Voorlopig wint de echtgenoot van Wilhelmina mijn prijs voor oorspronkelijkheid.

Tags: 
jurken van de actrice Fie Carelsen (jaren '20)
ochtendjapon of ''house coat'', vermaakt uit avondjurk (1945-1947)
Henriëtte van de Poll

Henriëtte

Vanmiddag - temidden van een menigte luidop commentariërende Haagse dames - verzonk ik in 'Haagse hofmode', de kostuumtentoonstelling in het Gemeentemuseum. Ik hou van prinsessen, de echte, die uit de verhalen, en van hun kleding, uit alle eeuwen. Wat ik weet komt uit boeken en van schilderijen, hier zag je beter hoe die kleren in elkaar zitten.

En na afloop ook het boekje 'Vertel dit toch aan niemand ' (2006) gekocht over het hofleven, met daarin stukjes uit brieven van van Henriëtte van de Poll (1853-1946), die 54 jaar lang hofdame van koningin Emma was. Een erg mooi meisje aan het hof. Ze liet liefst 25 jurken na.Je leert uit haar brieven dat Koning Willem III een nogal gestoorde, en extreem gierige man was. In 1880 werd aan het dessert gesproken over de vraag of elektrisch licht duurder was dan gaslicht. De koning zei: 'Oneindig veel duurder'.Waarop Emma zich afvroeg waarom de steden dan allemaal overgingen op elektrisch licht.Waarop de koning door de zaal schreeuwde 'Het lijkt mij dat je wel kunt vertrouwen op wat ik je zeg.'En zo ging het steeds.Henriëtte danste zo graag. In zomer 1881 schreef ze kantjes vol over het 'heerlijke dansen' en aanbidders die ze had moeten ontlopen. 'Ik had dan ook bijna allemaal uitstekende danseurs, en mijn toilet hield zich uitstekend, hoewel ik veel met gespoorde heren danste.'Toch trouwde ze nooit.

Hans Vervoort

 Nu onvoorstelbaar, maar er was een tijd dat de werknemers van De Weekbladpers - journalisten van o.a. Vrij Nederland, Opzij en Voetbal International verenigd in een Coöperatieve Werknemers Vereniging - de baas waren van hun eigen bedrijf. Ze stelden een directie aan om een beleid te maken dat ze zinde.

 En waarom niet, zegt Hans Vervoort. 'Als we het beleid in heel Nederland laten maken op grond van de stemmen van de kiezers dan kan dat in zo'n klein bedrijf toch zeker.'De beschreven vorm van werknemers zelfbestuur lijkt hoogst actueel nu bijna alle uitgeverijen en dagbladen verhandelbaar blijken.Vanavond was ik bij Vervoort om te praten over het eerste deel van zijn trilogie 'Het Bedrijf'. Dat bedrijf is De Weekbladpers, waar hij in 1975 binnenkwam als marktonderzoeker. Aan het eind van dit eerste deel is hij adjunct onder directeur Theo Bouwman, die net als andere bekendheden onder zijn eigen naam voorkomt in deze roman. Roman? Ja 'het zijn later opgetekende herinneringen en dus per definitie fictie' definieert Vervoort. Ik ben het met hem eens, ook alle zg. oral history is eigenlijk fictie. Maandag 21.15 in De Avonden.

Tags: 
Hans Vervoort
Beluister fragment

Pagina's