dit zijn de grootste bloempotten die ik in de aanbieding hebnog een keer dan hou ik er over opik ben nog eens gaan kijkenmaar ik begrijp het eigenlijk nog niethet is een tankstationnetje aan de vechtals je van muiderberg door de weilanden naar de vecht fietsdat wil zeggen gewoon zuidwaarts over de a1 de googweg enzodan ga je langs de vecht richting weespen na 50meter ligt daar dit enigma waar duitsland jaloers op kan zijneigenlijk is deze fotode eerlijkstemet wasgoed hondenhok en de niet meer dienstdoende pompennog even ditgemaakt door een stratenmaker op zeeps. inderdaad leef ik ook een beetje mee met de gedachten van de stratenmakeren met de tegelontwerperdie zoekt naar een vondst die niet uit elkaar gereden wordt of anderszins in losse rommel verandertmaar wij in nederland ?? ik ben zo trots op het pompstationnetje aan de vecht

Martelen zonder aan te raken, hoe doe je dat? Harde muziek en 'strobelights' (permanente 'lichtflitsen') ontregelen je systeem. Maar, de ontregeling die - slaapgebrek - bij een gelovige moslim als een marteling werkt kan voor een westers uitgaanstype puur amusement zijn. In hun uitleg brengen Staal en Vincent van Gerven Oei die diepe ironie aan het licht. Bevrijdende rockmuziek, symbool van het Westen, als een vorm van terreur.Voor wie het even kwijt was, Jonas Staal (26) werd door de rechter vrijgesproken van bedreiging met de dood van Geert Wilders. Er was zes maanden voorwaardelijk en een taakstraf van 240 uur tegen hem geëist. Jonas had twee jaar geleden in Den Haag en Rotterdam herdenkingsmonumenten gemaakt, zoals je ze ziet voor slachtoffers van geweld. Met bloemen, kaarsjes, beertjes en foto's van Wilders (maar ook van Verdonk en Balkenende). Met die altaarachtige installaties wil hij zeggen dat het onderscheid tussen de boodschapper en boodschap vervaagt. Volgens hem een gevolg van het populisme in de Nederlandse politiek, ingezet door Pim Fortuyn. Het Openbaar Ministerie is in hoger beroep gegaan.

Terug in Nederland vind ik bericht van Ileen Montijn, die schrijft: 'Het Duitse woord voor de krantstok weet ik ook zo gauw niet, maar wat ik wel weet, is dat het verschijnsel zelf in meer landen voorkomt. In Oostenrijk bijvoorbeeld; vorige week in Wenen, in het prachtige Café Central, zag ik een heel rek met die dingen. Ze hebben daar ook nog een soort metalen raamwerkje als steun om de krant vlak te houden tijdens het lezen.' (...)'Op een van de fotootjes die ik er maakte is toevallig het krantstokkenrek te zien. Een uitsnede hierbij.'Te laat, te laat. Gisterenavond zat ik nog in een studentencafé in Würzburg, pal onder het krantenstokkenrek. 't Deed denken aan de staketsels in kerken waarop je je kaarsje kunt branden. Hoe werkt het? De kranten - in hun stokken geklemd, met vleugelmoeren - worden aan de ijzeren punten gehangen. Dat kan, want aan het eind van de stok zit daarvoor een metalen ring. Zo ontstaat een kerstboom van kranten. Maar nee, geen foto gemaakt van dat rek.

 Vandaag was Riemenschneider-dag. Tilman Riemenschneider (ong. 1460-1531), was de grootste Middeleeuwse beeldsnijder van Würzburg en wieweet de rest van de wereld. Boven de stad, tussen de wijngaarden, ligt de vesting Marienberg, met daarin het Mainfränkisches Museum, dat de grote collectie heeft van deze laatgotische beeldhouwer (steen en hout). Würzburg - oude bisschopszetel - ligt in Beieren maar is liever ‘Frankisch’. Toch een graadje sjieker.

 In München zag ik al Riemenschneiders Bewening, vanmiddag tientallen andere. Hij is de meester van de naar binnen gekeerde blik. Waarin vrouwen de mannen nog overtreffen.Lange schedels en ja, amandelvormige ogen. Met die wallen, of een aanzet ertoe. Wat ze ook bezielt, die figuren van steen of hout, je herkent hun blik. Dit zijn geen heiligen meer uit een vaststaand pakket, dit zijn mensen, wakker geworden in een wereld die ze tomeloos zwaar valt. Vandaag ook werd me het geheim van Maria’s ‘luistertrompet’ (zie gisteren) aangereikt Wat Riemenschneider op de gevel van de Mariakapel laat zien is het idee van de ‘conceptio per aurem’, zeg de audioconceptie, het zwanger worden via het oor.Zo wordt het Jezuskind moeder Maria als het ware door God ingeblazen. Wonderlijk. Enne, hoe zou dat wel aangevoeld hebben? Niet onprettig, raad ik.ps. De onderste foto werd - als vaak - door glas heen gemaakt.

 Leefde Gerard Reve nog maar, dan kon ik hem vertellen wat ik vanmiddag zag aan het noordportaal van de Mariakapel, hier in Würzburg, waar ik nu ben.Daar is een Verkondiging te zien uit 1420. En niet zomaar een. Er daalt geen duif neer op de aanstaande moeder van Christus, ook valt geen Goddelijke lichtstraal op haar aangezicht. Nee, Riemenschneider heeft haar aanvankelijke ongeloof zichtbaar willen maken.We zien hoe God Maria toefluistert door... Ja het lijkt waarachtig wel een ''koperen luistertrompet'' van het soort waarmee dove mensen vroeger werden toegesproken. Je weet het Gerard, je hebt er zelf over geschreven.Alleen hier is het andersom. Maria is zich van geen doofheid bewust en dus praat Onze Lieve Heer door het mondstuk terwijl zij luistert naar Zijn stem, die uit de hoorn klinkt. Je begrijpt Gerard, dit moest ik je even doorgeven.ps. In een gidsje van de gemeente Würzburg wordt de Verkondiging toegeschreven aan de beeldhouwer Riemenschneider. Maar dat kan bij nader inzien nauwelijks, die werd pas rond 1460 geboren.

 De hele week al, eerst in Karlsruhe, gisteren in de Alte Pinakothek hier in München en vandaag in het Bayrisches Nationalmuseum met z’n prachtige verzameling houtgesneden vrouwen van rond 1500 (de Maria’s, de Katharina’s de Magdalena’s), de hele week al vergelijk ik schilderij- en houtsnijgezichten en –gestalten van lang geleden met de gezichten die ik zie op straat. En fotografeer ze. Wat er ook verandert in de eeuwen, niet de gezichten.

 De Duitse blijven verbazend Duits ook. En de Nederlandse Nederlands, al neemt vermenging toe. Ik blijf het vreemd vinden als ik het boerenmeisje van Pieter Pietersz. (1580) dat ik zo goed ken van bij mij om de hoek hier in Karlsruhe tegenkom. Of de deftige dame in fayence (1925) van Otto Schneider in de Residenzgarten een boek zie zitten lezen. Noem het lichaamstaal, in ruimste zin. Die eeuwen omspant.

Vanmiddag liep ik nietsvermoedend de Münchner Englischer Garten binnen, het lokale Vondelpark, waar sloten snelstromende beken zijn, maar verder? Opeens stond ik in de namiddagzon oog in oog met verspreide naaktlopers. Mannen allemaal, en dat op de weide die het dichtst bij de stad ligt. Om hen heen liet men honden uit en fietste of er niets aan de hand was.Naaktlopers in het Vondelpark? Ik was te verbouwereerd om een foto te maken.Ik logeer in Starnberg, ten zuiden van de stad, aan een klein meer. Terug in het hotel - een gespaard gebleven oeroude onderneming - kijk ik op de overloop opeens in het gezicht van koning Ludwig II. De vorst die bij ons bekend staat als een krankzinnig geworden kastelenbouwer die terecht werd afgezet. Hier in Bayern is hij daarentegen toenemend populair. Zijn portret hang overal.Geen wonder, de geschiedenis wordt herschreven en aan voorvaderen waarmee je kunt aankomen bestaat dringend behoefte.Gek? Excentriek kun je het ook noemen. Lodewijk - de Wagner-aanbidder - was en is een romantische decadente ster. Ik neem hem ernstig. En die nauwsluitende witte broek staat hem goed.Maar hoe hij hier aan de overkant in Berg samen met zijn dokter in het meer verdronken is blijft een raadsel.Morgen ga ik kijken. Er is een gedenkteken op die plaats. Er komen pelgrims.

 De krantstok heeft in het Duits een naam die ik nog vragen moet. Sinds ik als tienjarige voor het eerst in Duitsland kwam verbaas ik me over de krantstok. Maar tegelijk ben ik met hem vertrouwd. Zo vertrouwd dat ik nu pas merk dat ik vanmorgen in Karlsruhe, waar hij naast de ontbijttafel lag, vergat hem te fotograferen. Voor wie geen weet heeft van de krantstok, of wie voor wie blij verrast kan denken ‘ha, de krantstok’. De gedachtegang achter het in een – afsluitbare - stok klemmen van een krant die voor iedereen ter inzage op een cafétafel ligt is eenvoudig. Niemand zal de krant meenemen, zal met een krant-in-een-stok een café uitlopen.

 Maar waarom de krantstok alleen in Duitsland bestaat weet ik niet. Die van vanmorgen zat om de ‘Badische Nachrichten’, maar inmiddels zit ik in Beieren.Nagekomen vreugde, het bezoek aan de Kunsthalle in Karksruhe. Enorm maar, doodstil museum. Rembrandt en Ter Borgh hangen er in gewijde stilte. Niks voor de kinderen ook.Alleen een suppoostdame af en toe die terugtreedt als je in haar buurt komt. En die fotograferen niet erg vindt. Ik trof er deze doodgraver die in de Oude Kerk in Amsterdam een graf delft. En dacht aan hoe de ‘rijke stinkers’ aan hun naam kwamen. Ze hadden geld genoeg om zich op een dure plek onder de kerkvloer te laten begraven. Maar tijdens de diensten rook je hun ontbinding.

Van het binnenrijden van de stad hield het me bezig. Was dit station door een wonder in de oorlog gespaard gebleven? Ik kon het haast niet geloven.Ik reed het centrum van Karlsruhe binnen onder de spoorviaducten door en werd getroffen door de eigenaardige pilaren waarop ze rustten. Geklinknagelde ijzeren pilaren, rijen lang.Nooit zoiets gezien. In verschillende vormen ook nog, Voor het mooi?Stilstaan om foto's te maken kan daar niet, te voet kom je er niet bij. Lastig. Vandaag het station zelf onderzocht. En ook daar vond ik die zelfde pilaren. Vreemd station. Hoge stenen koepels boven de vertrekhal, een gevel van bewerkt zandsteen. Nog wilde het er bij niet in. Alle grote Duitse stations zijn in de oorlog gebombardeerd, dacht ik te weten. De spoorwegen waren vitaal in de oorlogvoering. Als jongetje heb ik in dat van Hannover gespeeld. Een fundament met metersdikke muren, met daar bovenop kartonnen bouwsels waar stoomlocs doorheen reden.En nu in Karlsruhe?Ik vond een gevelsteen met het jaartal 1913 erin. De koepel boven de hal moest dan wel vroege betonbouw zijn. En de bovenlichten art deco-achtig.Vreemde sensatie. Ik bevond me op een plaats de niet kon bestaan, maar er toch was. In een toekomst van gisteren (Mulisch, zeker).

Het laatste hotel in de binnenstad dat nog een kamer had heette Am Tiergarten. En zo maakte ik mijn avondwandeling in een wijde boog om de stadsdierentuin heen, die tegenover het station ligt. De lucht van dierentuin vergezelde me deze herfstavond. Direkt onder mijn raam begint de tuin. Na het inchecken zag ik flamingos door het struikgewas, en nog voor zessen maakte ik een rondje. Begroette een vriendelijk leeuw, twee landerige ijsberen, een paar uilen, veel vuile pinguins en twee argwanende olifanten. Verder twee opgewekte nijlpaarden. Maar het meest keek ik naar de kinderen. Tussen kinderen en dierentuindieren gaat iets koortsigs heen en weer. De dieren worden nerveus, gaan zich aanstellen of keren juist in zichzelf, de kinderen doen omgekeerd het zelfde.Aan het eind van de dag is iedereen bekaf. En nu het donker is hoor ik in de tuin weinig meer dan af en toe een vogelkreet. Flamingodromen?