Maarten 't Hart schreef een mooi stuk over eenzaamheid bij Van Oudshoorn als een hoger doel. Het niet langer afhankelijk hoeven zijn van anderen (in 'De som van Misverstanden'). En daar is het zwart dat daar bij hoort. 't Hart citeert: 'avondval in grauw en nacht', 'het donker klom', 'zwart verstarren' en nog veel meer om de toestand van de gedoemde Mertens te schilderen. Nee, 'niet zo geschikt voor dit leven, die Willem' (Reve).

 Zo beeldend als Van Oudshoorn schrijft, zo tekent Marcel van Eeden. En zo mooi-Haags ook de verwarde, eenzame wandeling naar zee, waar Willem half krankzinnig bij het strand belandt en pas - als hij gillend het duin af is gerend - tot zichzelf komt bij het zien van een schelpenvisser. Dan nog wel.

 Selig is een kameleon, die zich stelselmatig aan zijn omgeving aanpast. Hij doet kortom wat en hoe men van hem verwacht. Op een vergelijkbare manier stuurt Marcel van Eeden zijn held K.M.Wiegand naar de tijd en plaatsen die hij zelf niet kan betreden, naar het 'hiervoormaals', de tijd voor zijn geboorte, die hij in zijn tekeningen nu al vijftien jaar in beeld brengt. En zo tref je Wiegand aan als bergbeklimmer, als bokser, als abstract schilder, maar net zo makkelijk als militair of echtgenoot van Elizabeth Taylor. Even makkelijk wisselt hij van uiterlijk.

 Wiegand beweegt zich in die geestenwereld, waar men zijn ordelijke, gepolijste, alledaagse gang gaat zonder te weten wat wij lezers weten, namelijk wat komen gaat. En dat is niet veel goeds.In zijn manier van afbeelden laat Marcel van Eeden merken dat ook hij ervan weet, in onheilspellende schaduwen en heldere grijstonen. Een wereld vol gestileerde dreiging en valse hoop. Waarin alle détails kloppen, zodat de overtuigingskracht angstaanjagend wordt.

 Ik vind dat ook. Een hoek moet niet rond zijn, om de zelfde reden dat een klok niet vierkant moet zijn. Hij gaf me zijn twee 'beeldboeken', die vorig jaar in Duitsland verschenen bij de grote kunstuitgever Hatje Cantz: 'K.M.Wiegand, life and work' en 'Celia. Beide werden in Nederland nauwelijks opgemerkt, wat nogal idioot is, het zijn boeken zonder eind. Tijdreizen. Je hebt ze nooit uit.Van Eeden voert de plaatjeslezer langs zijn eigen tekeningen, maar tegelijk ook langs daarmee vervlochten teksten van oa. T.S.Eliot, Robert Walser ('Spaziergang') en J.van Oudshoorn ('Laatste dagen').

 Beide boeken maken deel uit van zijn levensproject, het vastleggen van de tijd voor zijn geboorte (1965), de 'Encyclopedie van mijn dood'. Totnutoe leidde dat tot de min of meer losse, dagelijkse tekeningen op zijn Tekenlog. Maar deze twee 'beeldromans' brengen meer samenhang, ze doen denken aan de romantische fotoverhalen met balloons die in de jaren '60 nog verschenen en bij de kapper lagen.Hoe tekst en tekeningen op elkaar inwerken verrast per pagina. Ik moest soms denken aan de titels van Magritte, die een eigen leven leiden, maar toch. Zo goed als de Van Eeden-tekeningen van gedateerde foto's zijn afgeleid, maar toch. Een lichte, Haagse extase. 't Gaat verder. Over de 'glazen bakstenen' in portiektrappen. Over de 'superheld' K.M.Wiegand en nog veel meer.

Deze is van Carson Jacobson. Onderwerp: 'grossman'zondag 2 december 2007 14:45donnelly burial eschew kudo decreemae mr antipodes globulin combustion endosperm persecute riodietz eschew offal kudo informatica cannonball illogic offalguilford spray seldom illogic dendritespray wearied chromosphere dendrite offal puppeteergrossman lysergic despond cannonball dastard donald dietz guilfordgrade decree moss guilford wearied lysergic antipodes informatica relaxationspray seldom despond retrofitted dastard despond despond dastard moss cannonball despond moss handle stepchild antipodes donnellyDeze van Dan Watkins (weer een ander mailadres)Onderwerp: ‘usable’Datum: maandag 3 december 2007 2:27snare wit repetitiouschang clean persevere cochineal occlusion place wit bluet usablewit koinonia evolution posteritywooster strident clean prague bragrepetitious clean posterity slovenia resumption persevere posterity lacrosse turnoutslovenia posterity snare slovenia koinonia middlebury middlebury snare strident fractionate crankcasewit tooth crankcase cochineal slovenia ehrlichretain sailboat alignevolution cowan praguerosenberg tooth rook cochineal wooster evolution josephsontrickle convent josephson middlebury fractionate plato rosenberg rook koinoniaEn het gaat door. Er zitten met mij verwante woorden tussen. Wie decodeert?

 De potloodtekeningen begonnen in 1993. Ik volg ze sinds 2001. De laatste tijd drong al steeds vaker kleur door in het grijs. Hoe het begon? Marcel werkte op de Haagse Academie, begin jaren '90 al wel kort met olieverf. En paar van die doeken hangen nu in galerie Stroom op de 'Eilandenrijk'-expositie (zie gisteren).

 Maar op de academie zeiden ze 'eerst maar eens 15 jaar tekenen, dan kun je aan olieverf gaan denken'. En ja, het is dit najaar 15 jaar geleden. Ik raadpleegde gisteren zijn tekenlog. En zie, het lijkt echt op te houden. De datum 2 december 2007 geeft - na een interval vanaf 19 november (tekening 2407) - nog twee entrees. De eerste zegt 'SENSATIONAL NEW WAY TO PAINT'. De tweede kortweg: 'The End'. Is dit het eind van Tekenlog? Komt er een Schilderlog?

 Werk van acht duo's zag ik. Vroege, heel precieze Den Haag-tekeningen van Philip Akkerman hangen tegenover Den Haag foto's van zijn vriend Jos Smits (1958-2006), strepen van Willem Hussem (1900-1974) naast wanhoopsfantasieën uit de oorlogsjaren van Piet Ouborg (1893-1956). En zo verder.En dan, schilderijen van Marcel van Eeden. Begin jaren '90 schilderde hij. Je ziet een aanloop naar z'n latere tekeningen. Ook al Den Haag. En meteen een busabri onder een fronsende huizenrij dat mijn hart stal.

 Van Eeden koos als duo-partner de schrijver - die eens schilder wilde worden - J. van Oudshoorn (1876-1951).Merkwaardig, ook al omdat de Hagenaar Van Oudshoorn bijna al z'n werk in Berlijn schreef (hij was diplomaat), waar Marcel van Eeden nu werkt en veel bijval krijgt.Van Oudshoorn. Ik lees 'Willem Mertens' levensspiegel' (geschreven 1910-1911) en duik onder in de schaduwen, waarin de hoofdpersoon voortgaat naar zijn bitter eind. Geen beter - en eerlijker - portret van een zenuwenlijder. 'Een meesterlijk boek' verzuchten we unisono.Die schaduwen, weet ik nu, deelt hij met zijn stadgenoot, de jonge Marcel van Eeden. Maandag 10 december is Van Eeden te horen in De Avonden.Later meer.

 Nog steeds begeef je je met haar op glad ijs. Niets spreekt vanzelf. De vorm niet, de inhoud al helemaal niet.Haar medium - het schilderij - trekt ze steeds in twijfel. Het verhaal krijgt ditmaal vorm in panelen. Deels opgehangen, deels op de muur geschilderd, nota bene in trompe loeil!'Zo blijf je ongrijpbaar,' zeg ik. Wetend dat dat voor een vertellende kunstenaar van levensbelang is. Ze lacht. De toeschouwer mag denken wat hij wil. Geduldig steekt ze soms een handje toe. Een schildering laat een reeks opstijgende denkwolken zien, of beter zeepbellen, waarin boekomslagen van zweverige literatuur opduiken. Er blijkt alchemie in het spel. Ach wat is kunst maken anders. Een goudstaaf dus. Kijk! Voor je 't weet sta je weg te dromen. Morgen en overmorgen open zijn de open ateliers open van12.00-19.00. Werk van meer dan vijftig 'resident artists', een soort post graduate. En ja, er wordt geschilderd. Geestig en mooi door bv. de Japanse Daishin Sumimoto, de uit Iran afkomstige Amerikaanse Tala Madani, Broersen en Lukács en de ultra romantische (prins op paard) Marokkaanse Wafae Ahalouch el Keriasti. En er is zo veel meer.

 Bij veel foto's kun je je afvragen hoe ze erin slaagde onzichtbaar te zijn. Een doodenkele keer zie je een geërgerde blik, meestal lijken de afgebeelden zich van geen camera bewust.Jezelf met camera en al onzichtbaar maken, dat is heel knap. Ik herinner me hoe Lon van Keulen in de jaren '70 vanaf de heup fotografeerde (hij moet de grootste verzameling hippie-foto's van Nederland in z'n archief hebben).

 Oltheten heeft ook haar trucs, maar ze verklapt ze niet. Wel zijn er - onvermijdelijk op straat - ook veel rugfoto's. Zo zie je hoe welsprekend ruggen kunnen zijn. Afwerend, moedeloos, ingespannen, aandachtig, moe, lief, wat een rug al niet kan vertellen. Ik raakte rugbevlogen, zocht in m'n eigen rugfoto's.

Ook dit jaar weer een Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst. Koning Willem III stelde hem in 1871 in, niet vermoedend dat olieverf op doek ooit een twijfelachtige manier van kunst bedrijven zou worden. Geen video's, geen installaties, geen foto's dus. De vier winnaars kregen van Beatrix 6000 euro. In het licht van de recente berichten over kunstenmaarsinkomens niet zo'n enorm bedrag. Zij en de verliezers hangen tot 6 januari in het Haags Gemeentemuseum.Erg leuke verliezers. Bij hen vind je het raadsel, de onvoorspelbaarheid. 'Vertellend' werk ook, dat in je kop blijft hangen omdat het veel zegt maar tegelijk ongrijpbaar blijft. De winnaars daarentegen kon ik grijpen. Wat in kunst fataal is.

Daar stond ze, tussen dozen en ongeregeld goed. In het licht van een werklamp. En de vraag bleef, wie zette haar neer, wie kleedde haar aan? Waar kwamen die jurken vandaan? Ik overwoog aan te bellen, overdag.Maar deed het niet. Een raadsel moest je niet storen, vond ik. Maar ook toen wist ik één ding heel zeker. Ik schreef: 'Op een dag zal ze verdwenen zijn. Dan is het leeg hier, op een laddertje en wat potten verf na.'Dit is wat ik vanmiddag aantrof.En nu heb ik spijt. Wie was de onbekende kunstenaar?