Egyptische kamer (2001)
Matthias Weischer (1973)

Matthias Weischer (1)

 Hoe een kamer het middelpunt van de wereld kan worden. Een podium kan zijn, vol decorstukken. Hoe woninginrichting kan gaan spreken. Het behang - o behang! - en vloerbedekking verhalen kunnen gaan vertellen. Net als de doorgaans zo bescheiden meubels. Hoe patronen en motieven op de vloer en aan de wanden zich aaneen kunnen voegen tot vreemde collages.

 Weischer is geboren in Westfalen (1973) en werd opgeleid aan de inmiddels beroemde Leipziger Hochschule en bij professor Sighard Gille. Weischer ging daar - als zoveel Wessies - heen omdat je in de voormalige DDR nog kunt leren schilderen.Er hing vorig jaar al werk van hem in het Haagse GEM op de groepsexpositie Nederland-Deutschland. Op 12 januari komt een grote tentoonstelling in het Gemeentemuseum in Den Haag, waarover ik nu een stuk schrijf voor Kunstschrift. Daar meer. ps. Doorgaans werkt Weischer in olieverf, één keer maakte hij een groot fresco, in Bolzano. Daar bleek hoe geschikt zijn kleuren daarvoor zijn.

'duisternis en stilte zijn het, waaruit literatuur wordt gemaakt'
Aleksandr Genis (Riga, 1953)

Duister

Op de donkerste dag verscheen een nummer van het blad Raster op het thema 'Duister' en samengesteld door Hans W. Bakx. Het is niet leeg. Het telt 208 pagina's. Het slotstuk komt van de in Riga (1953) geboren schrijver Aleksandr Genis. Het is geschreven in New York in 1996-1997.

'Duisternis en stilte zijn vormen van negatieve kennisverwerving, In het donker zien we niets, in de stilte horen we niets.' Zo ontstaat literatuur, zegt Genis, eerder dan uit de overdaad om ons heen.'Duisternis en stilte zijn het toneel waarop de schaduwen van ons Ik optreden. Zwijgzaam, maar niet stom, kunnen zij alleen spreken als wij stil zijn.'De bijdrage van Aleksandr Genis bestaat uit dertig korte stukjes. En hij legt uit waarom dat niet anders kan: 'Over duisternis en stilte schrijven kun je alleen in losse stukken, fragmenten, omdat zij zelf ononderbroken en verbonden zijn.'Dat trof me. Mijn eigen - korte - bijdrage aan dit nummer bestaat uit net zulke stukjes. Tot slot dit. Uit de opening van Aleksandr Genis, waarin hij vertelt hoe literatuur uit duisternis en stilte wordt gemaakt: 'De regels dringen door in het licht, maar vullen het niet. Als we duisternis in de juiste verhouding verdunnen met licht en stilte met geluiden, is het alsof we een bedwelmende drank bereiden.'

Freriks leest nieuws in huiskamer
Sjaak plaatste deze - steeds wisselende - teksten voor het Haagse Centraal Station
boeren beluisteren zijn plan voor ''polderuitbreiding''
Sjaak Langenberg

Sjaak Langenberg

Vandaag in het Jan Cunen Museum in Oss waar een overzicht te zien is van het werk van Sjaak Langenberg. Kunst in de Openbare Ruimte.

Je kunt ook zeggen 'werken met mensen'. Wat je ziet ligt halverwege kunst en welzijnswerk. Zijn werk doet denken aan VPRO-radio projecten uit de jaren '70 - een jaar lang uitzenden uit een Haagse straat. Dit jaar kreeg hij er een prijs voor van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Hoe noem je iemand die Philip Freriks het nieuws laat voorlezen bij de mensen thuis. Of die een duinlandschapje laat maken in het bouwzand van een nieuwbouwwijk onder Utrecht? Die tachtig schrijvers aan de oevers in één dag de 'Biografie van de vaarweg Lemmer-Delfzijl' laat schrijven?Sjaak Langenberg is een onvermoeibare 'social engineer'.Lang keek ik naar de film over 'De uitbreiding van polder Mastenbroek' (bij Zwolle) die hij in 2004 samen met Theo van den Aker maakte, en waarin 'stadsuitbreiding' wordt vervangen door 'polderuitbreiding'. De koeien - letterlijk - de buitenwijken in. Onder groot enthousiasme van de boeren. Toch bekroop me gaandeweg een stil verdriet. Ik dacht, de mensen vervelen zich, of erger. En dan? Goddank, dan is er altijd nog Sjaak Langenberg. Want zelf kunnen ze het niet.

Europeanen op de tentoonstelling
de voormalige koninklijke pakhuizen
de bril van Paul-Henri Spaak

Europa!

Vaak weet ik tevoren niet waarin ik geïnteresseerd zal raken. Vooral in België.Ditmaal was het de bril van Paul-Henri Spaak (1899-1972). Eén van de bouwers van Europa en ondertekenaar van het Verdrag van Rome (1972). Zijn dochter Cathérine was een scandaleuze filmster. De bril van haar vader, die getekend zou kunnen zijn door Marcel van Eeden, werd mijn symbool van de Europese eenheid. Mannen met zulke brillen zouden ons redden. Spaak hoort in een rij namen die ik met de schoolmelk heb ingedronken: Robert Schuman, Jean Monnet, Konrad Adenauer.

 In Brussel heb je op overgeschoten plekken soms opeens een tentoonstelling. Ik herinner me Rik Wouters in een geheim deel van het Ravestein gebouw onder het Centraal Station.Vorige week deed ik verslag van het voormalige Brusselse goederenstation annex koloniaal pakhuis Tour & Taxis, dat nieuwe bestemmingen kreeg. Welnu, in de kelders onder de perrons is een enorme tentoonstelling ingericht. Onderwerp: Europa. 'Dit is onze geschiedenis.' God weet hoeveel de Europese Commissie en het bedrijfsleven (BASF, Solvay, Total, Fortis etc.) er eendrachtig in hebben gestoken. Het resultaat is een vreemd mengsel van geschiedkunde en propaganda, kunst en interactiviteit. Duizelingwekkend. Maar ook: angstaanjagend. Je komt buiten met het besef 'het is goed afgelopen, maar voor het zelfde geld..,'.

 Dankzij de bril van Paul-Henri Spaak.Goed, het was nodig, en het is goed dat het er is. De dictaturen in Portugal, Spanje en Griekenland zijn verdwenen, net als het IJzeren Gordijn. En grensoverschrijdende kwesties blijf je houden.Europa zou vanzelf moeten spreken. Een tentoonstelling als deze zou niet nodig hoeven zijn. Maar nu. Wat als er straks twee Belgiës zijn? Hoe moet dat dan met Brussel?Ik zie een Europese Vaticaanstad voor me. Compleet met Zwitserse wachters in veelkleurige zijden kostuums.

kwispelbier
comadrinken
pardonloket

Woordtopelf 2007

P.J.Roggeband van het Elfletterig Genootschap maakte intussen zijn balans op over het jaar 2007. En reageert op het 'Woord van het jaar' van Van Dale en consorten. Hier zijn elfletterwoorden:

'U zegt bokitoproof, wij zeggen shockschade. U zegt comadrinken, wij zeggen pardonloket. Goeiemoggel, het jaar 2007 gaf zoveel meer bijzondere elfletterige woorden. Het Elfletterig Genootschap noteerde o.a. eruptiereis (op excursie naar uitbarstende vulkanen), quiztoerist (rondhoppende spelletjeskandidaat), kwispelbier ('Bier voor je beste vriend!'), risicofiets, uitrukroute (pas op, brandweer komt er aan), ruimteluier (de wraaknemende astronaute), poliepdrama (Fransje Bauer), finaletafel (pokeren), superzondag (of is dat met een hoofdletter?), hormonenbom en diplomabank. En wat te denken van garantieman, pinbonbakje, wegwerpmouw en het werkwoord holleederen. Maar de mooiste elfletterige woorden van 2007 zijn wat ons betreft kraakmoskee (gebedsruimte in kraakpand) en pardongezin (asielzoekers in familieverband voor het pardonloket).

Trento - Palazzo del Buonconsiglio.

Oude sneeuwballen

Deze kerstwens bereikt ons via Berlijn. Een fresco uit het Palazzo del Buonconsiglio in Trento, eens zetel van de Prinsbisschoppen en de plaats waar het Concilie zich voortsleepte dat een antwoord op de reformatie zou formuleren.

In het palazzo is de Torre Aquila waarin - ten tijde van de gotiek - de seizoenen in fresco werden afgebeeld. Met oa. het oudste sneeuwballengevecht uit de kunstgeschiedenis. Let op de dame in het groen. Let altijd op dames in het groen.

Marnie en haar moeder
het schip aan het eind van de straat
Tippi Hedren

Marnie

Het schip aan het eind van de straat!Dat was het eerste dat ik dacht toen Wim Brands me deze site met honderden foto's uit de films van Alfred Hitchcock stuurde.Marnie, gespeeld door de raadselblonde Tippi Hedren - meer Hitchcock kan een vrouw niet zijn - uit 1964.

Hollywood films met hoeddragende mannen en smetteloze mantelpakjesvrouwen. Hitchcock had haar ontdekt, bracht haar in The Birds en nu als psychiatrisch geval. Hedren had hem afgewezen. Dat gebeurde tijdens het filmen van Marnie, waarna ze geen woord meer hebben gewisseld.Ze kreeg haar instructies verder via assistenten. Hij dreigde haar carrière te vernietigen. En nu: het schip aan het eind van de straat waar Marnies moeder - haar kwade genius - woont is niet echt. Het is een achtergrondprojectie. Wat dit betekent? Vast staat dat Hitchcock deze kunstmatigheid in de film wilde. Technici droeger andere, geloofwaardiger trucages aan. Hij wou ze niet. Het effect was dus opzet. Moest Marnie onecht zijn? Een fantoom?Raad maar.

''Het wonder dat radio heet.''  - Gerard Reve

Reve en radio

Het is waar, van de vijf lange studiodagen tijdens welke Gerard Reve in 1991 zijn debuut De Avonden opnam zijn toen veiligheidshalve 'back-up' opnamen gemaakt. Zodat we nu ook beschikken over wat hij zei - grapjes, verzuchtingen - tijdens de vele onderbrekingen.

Vrijdag 21 december aanstaande zit ik 0. 18.00 uur bij Theodor Holman in 'Desmet live'. Het jaar loopt ten einde, het zal dus gaan over de Avonden. Met opnamen uit die leespauzes.Zoiets als bij de opening van het Reve-museum in de Openbare Bibliotheek in Amsterdam. Ook zal het gaan over het medium radio. Ik formuleer alvast: 'Radio is enerzijds journalistiek, anderzijds geïmproviseerd theater. Dat laatste - wat het spannend moet maken - gaat in deze tijd van ijzeren formats vaak verloren. Gek genoeg vind je die improvisatievrijheid nog wel op muziekzenders, maar daar heersen weer de popularissen. Ik zou journalistieke 'infojocks' willen horen, die vrijuit met een netwerk van informanten iets gaan uitzoeken. Het mobieltje kan een goudmijn zijn voor radio als je het goed gebruikt. Alles staat of valt wel met de persoonlijkheid die zo'n programma moet dragen.'

Tags: 
Roggeband: 'Verguld'.

Elfletterwoord wordt 'woord van het jaar 2007'

 Tot grote verheugenis van voorman P.J.Roggeband van het Elfletterig Genootschap heeft het woord Bokitoproof alle overige kandidaten verslagen.Wij feliciteren hem van harte.

 Van 10 tot en met 18 december 2007 hebben ruim tienduizend taalliefhebbers via de site www.woordvanhetjaar2007.nl gestemd op tien kandidaten. Het woord bokitoproof heeft met 19% de meeste stemmen behaald.Verliezers waren oa.: comadrinken (ook 11 letters!), klimaatneutraal, slurptaks, lokhomo, wilfen, formatiemoeheid, zelfbedieningskapitalisme (deze was oud!), reltoerist en opacriminaliteit Al snel dook het woord 'bokito' dit jaar ook op in de betekenis van relschopper, en de laatste tijd wordt het hiervan afgeleide bokitoproof gebruikt. Of het woord uiteindelijk in de Grote Van Dale zal worden opgenomen, moet de toekomst uitwijzen. De verkiezing werd georganiseerd door Dagblad De Pers, het Genootschap Onze Taal en Van Dale Lexicografie.

Tags: 
op de achtergrond het Noordstation
lege perrons
op deze kaart rijden de goederentreinen nog

Thurn und Taxis

De naam kan je niet ontgaan. Hij zingt. Altijd genoemd in verband met posterijen of de bezorging van pakketten. In Brussel staat langs het kanaal van Willebroek, deelgemeente Laken, sinds jaar en dag een complex goederenstation dat - in Franstalige verbastering - Tour & Taxis heet.

Hier was eens het reusachtige Entrepôt Royal, het Koninklijk Pakhuis, waar 'luxe producten' uit de Congo werden opgeslagen, die waren aangevoerd langs het kanaal. Hier had ik willen gaan kijken toen er nog treinen reden. Thurn und Taxis blijkt een oud Italiaans geslacht te zijn, dat al sinds 1290 koeriersdiensten verzorgt. Rond 1600 deden ze de vorstelijke en private post in het heel Duitsland, Italië, Hongarije, de Nederlanden en Spanje. Ze hadden 20.000 koeriers in dienst en bezorgden ook kranten. Ze werden in de adelstand verheven. In de 19de eeuw verloren ze het postmonopolie, maar werden grootgrondbezitters en bierbrouwers. Ze gingen in zaken. En bezaten - als in het Monopolyspel - dus ook stations. Het bekendste familielid is nu Gloria von Thurn und Taxis. Haar zoon Albert II (1983) is de jongste miljardair ter wereld.Het Tour & Taxis-complex krijgt een nieuwe bestemming.

Pagina's