Karine Martel
Arjen Duinker

Karine Martel en Arjen Duinker

In juni 2006 tijdens Poetry International verscheen de bundel 'En dat? Oneindig' van Arjen Duinker en de Franse dichteres Karine Martel. Ze traden daar ook samen op. Een raadselachtige bundel, omdat niet vermeld staat wie wat heeft geschreven. Wel dat er van elk 40 gedichten in staan. Maar niet welke.

De lezer van de bundel begrijpt dat de gedichten zijn ontstaan uit een liefdesgeschiedenis. Morgen, vrijdag 17 augustus na 21.00, vertelt Arjen in de Avonden over het ontstaan van deze poëtische 'pas de deux'. Wie schreef:'Het leven draait zich om als een handschoenNaar het leer van het plots gekomen oneindigeNaar het lichaam van de gekte op de draadVan het binnenste van zijde gesigneerdDoor een couturier op het dubbeleStrookje.De schaduwkant en de plek zonder etiketEn onze verloste handen van leren zijde.'En wie: 'De kousen fluisteren de woorden van de knopen,De knopen zoeken de stiltes van de kousen,De haakjes fluisteren de woorden van de mouwen,De mouwen vinden de stiltes van de haakjes.'

Tags: 
Arjen Duinker, 'En dat? Oneindig'
Beluister fragment
Forbidden zone (1964). Beeld van de kaalslag met de Julianakerk - Brakmanlezers bekend - in de verte en de Sportlaankerk.
Sea voyage (1962)
Galanthus Nivalis (2002). Doorkijk van de Sneeuwbalstraat  over de kaalslag naar de Sportlaankerk.

Bunkertekenaar

Hoe Haags kun je zijn? Carel van Eeden ken ik sinds 1967 als 'de bunkertekenaar'. Hij groeide op bij het 'Sperrgebiet', waar - tijdens de bezetting - duizenden huizen door de Duitsers zijn gesloopt. Voor het geval de invasie daar zou plaatsgrijpen.

Van Eeden (1939) woonde in de Sneeuwklokjesstraat, vlakbij dit onderdeel van de Atlantikwall, de Duitse kustverdediging. Heel Scheveningen en een deel van de Haagse kuststreek zijn hiervoor in 1943 geëvacueerd. En over een brede strook dwars door de stad werden de huizen vervangen door tankgrachten en versperringen. Carel van Eeden maakt aquarellen, met contouren in inkt. Zijn jeugdervaringen met het Sperrgebiet hebben voor altijd de toon gezet: bunkers, duinen, en de laatste tijd toenemend ook duinflora. Want bunkers rotten, en de natuur heeft het laatste woord. Hij is daarbij een van de grootste bunkerkenners van Nederland. En nu heeft hij eindelijk zijn eigen site.

links een nieuwe - verkeerde - boog, rechts de oude boogvorm
situatie op 14 augustus 2007
onderaanzicht. weldra wit geschilderd?

Liggende wolkenkrabber (2)

Het Kraanspoor, de 'liggende wolkenkrabber' op het NDSM-terrein in Amsterdam-Noord bekeken. De constructie uit 1952, op 14 meter hoge poten. Het oude kraanspoor, in een zijhaven van het IJ. Er omheen gelopen. Gezien hoe mooi de doos uit het water wordt opgetild. De détails. Beton met houtnerven van bekisting. En daar bovenop een transparant gebouw met een glazen 'klimaatgevel' waarvan elk deel beweegbaar is. Er omheen nog de hekken, de waaiende stukken karton, het stuifzand.

Dan valt opeens op dat er is ingegrepen in het beton. Op gezette afstanden zijn raampartijen gemaakt. Met bijna-bogen. Ruimte voor liften en trappen, begrijp ik. Maar die ramen (zie foto) kloppen echt niet met de vorm van het oude beton, de schuine pilaren, zoals je ze ook bij viaducten uit die tijd vindt. Wat ging er mis? In het Kraanspoor-project zie je de samensmelting van industrieel erfgoed en hedendaagse architectuur, zoals zo vaak.Ik aarzel. Ik hou van slordig, van oud en vies. Van bouwterreinen, van stadsranden en moderne bouwvallen. Daarin ben ik lang de enige niet. Maar helaas, die anderen bekijken het 'industrieel erfgoed' anders dan ik. Ze willen het restaureren, fraai. En inpassen in een eigentijdse omgeving. En dan krijg je van die griezelige hybriden als in het Amsterdamse Oostelijk Havengebied of de Londense Docklands. Niet oud, niet nieuw. Maar wat dan wel?Opgepoetst. Geschikt gemaakt voor huis en kantoor.Maar wat is het dan nog? Kan het Kraanspoor ontsnappen aan geslachtsloosheid? Om niet te zeggen vertrutting?

Fietsgleuf

Wat is dit? Wat was het? Geleidelijk schuiven alledaagsheden naar de rand van het bewustzijn. Hoeveel hebben er in Nederland - uit andere landen herinner ik ze me niet - gelegen?

De bedenker is lang vergeten. Wel heeft hij de fouten in zijn ontwerp nog onder ogen moeten zien. Het leek zo mooi. Niet kapot te krijgen. Maar wat gebeurde er? Fietsen die in zo'n gleuf stonden werden steeds weer omgeduwd. Dan verboog de velg en had je een slag in je voorwiel. Dat werd de ondergang van de fietsgleuf. PS. Morgenmiddag 14 augustus zit ik na 12 uur met de Engelse liedsschrijver, animatiefilmer en tekenaar Dan Geesin' in Cantina (ook Radio 6).

Badmode

Koop in Den Haag 'Haags Straatnieuws', want Haagse Harry staat achterop. Vaste verkoopsprijs 1,60 waarvan 65 cent naar de verkoper.

Harry-tekenaar Marnix Rueb - vaste medewerker aan deze 'daklozenkrant' - brengt in het augustusnummer een strandaflevering. Geheel gewijd aan siliconen. Je moet er wel voor naar Den Haag. Als het regent kan Michael Kirkham (in het Gemeentemuseum) ook altijd nog.

Tags: 
de liggende wolkenkrabber van Mart Stam en El Lissitzky (1924)
de stoel van Stam
het kraanspoor uit de jaren '50 met nieuwe, 'zwevende' opbouw van Trude Hooykaas (2007)

Liggende wolkenkrabber

Zo goed als er bomen zijn die kunnen gaan zitten (zie eergisteren), zo ontstond eens het idee van de liggende wolkenkrabber.

De Wolkenbügel (Wolkenplank) van Mart Stam en El Lissitzky is een idee uit 1924. Stam (1899-1986) werd onsterfelijk door verre schoten als de eerste stoel met een buizenframe (1931) en zijn plan voor de stad Magnitogorsk.En afgelopen vrijdag keerde zijn liggende wolkenkrabber zomaar opeens terug. Daar lag het. Het monumentale oude kraanspoor van Amsterdam-Noord, voorzien van een schitterende nieuwe opbouw door Trude Hooykaas. Niet het hoogste maar wel het langste (270 meter) gebouw van Nederland.PS. Eliane Duvekot schrijft: 'Bij de Chambres d'amis in Gent, project van Jan Hoet halverwege de jaren tachtig, was midden in de stad een gigantische liggende elektriciteitsmast te zien. Ik weet helaas echt niet maar welke kunstenaar dat op zijn geweten had. Liggend was de mast veel imponerender dan staand in het landschap.'Verder met de schoonheid van het horizontale!

Josine van Dam van Isselt, 1941 (foto: J.A. Schuursma)
'Pom' Nijhoff onder de wapenen

Jootje

Niels Bokhove bericht dat hij in oktober in de Utrechtse 'Salon Saffier' lezingen zal houden over de dichter Nijhoff en zijn Utrechtse vriendenkring, vooral zijn totnutoe in de schaduw gebleven 'muze' Josine van Dam van Isselt ('Jootje' voor hem en zijn vrienden) en haar invloed op hem.

Maar ook over zijn vriendschap met de schilder Pyke Koch en wat daaruit voortvloeide (met een paar verrassingen). Tussen 1934 en 1941 woonde en werkte Nijhoff, op diverse plekken in en om Utrecht. Hier schreef hij 'Awater', 'Het uur U' en 'De moeder de vrouw' (over de brug bij 'Bommel'). Hier studeerde hij Nederlands. Hier raakte hij bevriend met o.a. de schrijvers Jan Engelman en Cola Debrot en de clavecinist Hans Philips. De laatste was hoofdbewoner van Oudegracht 341, waar de anderen ook hebben gewoond. In Utrecht kreeg Nijhoff (1894-1953), al jaren op afstand getrouwd met Netty Nijhoff, een relatie met een docente klassieke talen aan het Stedelijk Gymnasium: Josine van Dam van Isselt (1904?1979). Zij bewoonde een appartement in het gebouw van de Vrij-Katholieke Kerk, Herenstraat 27.Later meer.

Michael Kirkham - De Secretaresse (2004)
Sarah van Sonsbeeck - De vrouw als lamp (1) (2006)
Sarah van Sonsbeeck - De vrouw als lamp (2)

Michael Kirkham (2)

Meer Michael Kirkham. Sarah van Sonsbeeck zag zijn Secretaresse (2004). En schrijft: 'Zoals zij zich achter haar haar verbergt, probeerde ik ooit mijn lamp te worden. Zie bijlage.'

uit 'The Story of the Black Glove' (2007)
Absturz (2006)
In the Lay Bay (2005)

Michael Kirkham

De schilderijen van de in Berlijn wonende Engelsman Michael Kirkham (1971) hingen nog niet in het Haags gemeentemuseum of er lag al een kritiek op de mat. Manon Braat, in NRC-Handelsblad van 4 augustus: 'Er wordt wat gezopen, aan elkaar geplukt en gelikt. Ontegenzeggelijk uit pure verveling.' Of je een leerkracht uit de jaren zestig hoort. De schilderijen, zegt ze, 'shockeren een beetje, kortstondig.' Maar 'iedereen die al een tijdje bewust in de eenentwintigte eeuw meedraait is die schaamte snel voorbij.'

Te mooi om niet te citeren is daarbij: 'Van de creatieve levenslust die Berlijn ook kenmerkt is niets terug te zien. Kirkhams figuren 'leven in een wereld die is lamgelegd door eindeloze vrijheiden en een losse moraal.' De verleiding werd groot de klassieke brandende poppenwagen van Gerard Reve te laten rijden. Wat begin je tegen dit soort blasé moralisme? Schaamte ja, daar gaat het bij Kirkham om. Schaamte bestaat. En gaat o zo vaak hand en hand met schaamteloosheid. Wie is er hier zichtbaar? Blikken keren zich naar binnen. Of verbergen zich achter haar. In het heldere zelfinterview dat te lezen staat in de catalogus vraagt Kirkham zich of hij iemand probeert te schokken. En antwoordt dat hij alleen zichzelf probeert te schokken. Dat iemand anders erdoor geschokt zou kunnen raken kan hij zich niet voorstellen. Ja, misschien raken sommigen in de war door de intimiteit van de voorstellingen. Dat moet mevrouw Braat overkomen zijn. In de war. En het niet durven toegeven. Later meer.

Tags: 
boom die ging zitten
Beverly Nichols

De boom die was gaan zitten

Was de titel van een voor mij belangrijk kinderboek. Sinds dat boek zie ik bomen die zijn gaan zitten. Zoals de boom in het parkje niet ver van waar ik woon. Een jaar of zeven geleden ging de boom zitten. Het gebeurde tijdens een zware storm. Sindsdien leeft hij voort als klimboom. Een boom die herinnerd zal worden.

De boom die was gaan zitten uit het boek zat in een bos waar veel dieren woonden. Er waren daar ook twee mekaar beconcurrerende winkels, vreemd genoeg gedreven door mensen, een oude dame en een brutale jongeman. Het slaapmiddel dat je bij de dame - wiens winkel in de zittende boom was gevestigd - kon kopen was een fles met daarin door haar opgevangen adem van slapende dieren. Snoof je die op dan sliep je. Ook herinner ik me Mevrouw Stinkdier, die altijd klaagde over 'de afvoer'. Bezoek bleef bij haar nooit lang. PS. De schrijver van 'The tree that sat down' was Beverly Nichols (1898-1983), auteur van oa. tuinboeken en toneelstukken.En naamgever. Wie een boom ziet die is gaan zitten, gedenk hem.

Pagina's