Schaduw. Schaduw als alter ego of de baarlijke duivel. Maar ook in z'n ongrijpbare lichtheid.
Vóór alles was er het handhondje van je oom in de lichtkegel. Er is de laatste jaren in beeldende kunst een hang naar eenvoud, eenvoudig materiaal. Ik zag het weer bij de eindexamenexpositie van de Rietveldacademie. Van mode tot architectuur, de computer, de video, de fotocamera zijn hulpmiddelen geworden. Om vast te leggen wat met kijkdozen, maquettes, knip en plakwerk van stoffen of karton wordt gemaakt.
De vingers van de maker zijn terug.
En nu schaduw. Lumineus idee! Goedkoop, eenvoudig te manipuleren. Denk aan Germaine Kruip.
Er komt een boek met oa. het essay 'Het gat van de schaduw' van Edzard Mik, en citaten en tekstfragmenten over schaduw, van Plato en Peter Schlemihl tot Lucky Luke.
 

Hoe lang duurt het voor een gloednieuwe polderstad het 'gezellige' krijgt dat Nederlanders zich wensen?
Onvrede in Almere, net als in Hoofddorp. Na 160 jaar is de Haarlemmermeer nog steeds nieuw. Hoe lang duurt zoiets? 
De opdracht aan architecten luidt langzamerhand: bouw iets dat eruit zien of het er al heel lang staat. 
Maar hoe bouw je oud? Of iets dat er op z’n minst binnen een paar jaar uit zal zien als?
Achter Enkhuizen bekeek ik complete, gloednieuwe retrowijkjes.
Gezellig? Nee. Eng.
Er is iets, er is iets niet.
Godweet waar het aan ligt.
 

 In de Tweede Wereldoorlog verdween hij. Scheveningen was vanaf 1942 ontvolkt 'Sperrgebiet' omdat de bezetters de geallieerde invasie hier vreesden. Allevier mijn grootouders hebben moeten verhuizen. Op 26 maart 1943 brak brand uit in de rotonde van de pier, daarna sloopten de Duitsers de resten.
 

 Hier wat de Scalarchives missen: de enige Nederlande Pier begin jaren dertig, mijn moeder, mijn tante Bé en hun nichtje Maddy (die in de oorlog het zwarte schaap van de familie werd omdat ze met Duitse officieren uitging). De matrozenpakjestijd..
 

 Ribes kreeg twee jaar gevangenisstraf en een jaar voorwaardelijk. Hij vertelde het hof dat hij altijd geschilderd had, maar niet verkocht. In 1975 was hij voor zijn plezier begonnen met 'fakes'.
'Dat was makkelijker dan werk proberen te verkopen dat toch niet werd begrepen' zei hij.
Zijn advocaat was verheugd dat het hof de 'hoge kwaliteit' van het werk had erkend en hem niet louter als een vervalser beschouwde.
Voor de tegen de honderd verkochte schilderijen werd soms 300.000 euro betaald.

 Guy Ribes doet me denken aan Han Van Meegeren, wiens valse Vermeers nog steeds in Boijmans te zien zijn.
Ook een vervalser heeft zijn vaktrots leerde ik daar van Friso Lammertse. Wieweet heeft Ribes - net als Van Meegeren - zelf de hand gehad in zijn ontmaskering. Nu staan z'n naam en z'n werk tenminste in de krant.

 Nu heb ik alleen een balkon, maar dat is genoeg. Ik zie uit en denk - altijd weer - aan het balkon van de familie van Doorn in Arnhem. En het verhaal dat Johnny van Doorn schreef over zijn pianospelende vader. Het slot van zijn debuut 'Mijn kleine hersentjes'.

 'Op een zwoele zomeravond, even na zonsondergang, gaf mijn vader een briljant recital met onder andere een wals van Chopin en 'Melodia' van Rubinstein. De piano stond in de achterkamer. De balkondeuren waren open.'
(...)
'Toen de laatste noot verstierf, was er een moment stilte. De natuur hield zijn adem in. Maar dan richtten de mensen in de tuintjes zich op, en brachten mijn vader een staande ovatie. Een enkeling riep zelfs 'bis! bis!'
Met een welverdiend glas bier in de hand boog mijn vader op het balkon, verlegen.' 

Ik lees over het lijf, de aandriften die ons bewegen. De momenten waarop je erdoor 'overmand' wordt.
'Dan kun je zeggen: niet het meisje ging uit liefdesverdriet het water in maar het liefdesverdriet ging met het meisje het water in.'
Maar zover komt het zelden, het lichaam wil zich in stand houden, daarom eet het, drinkt het, heeft het lief..
De bewuste mens - het moeilijkst te verzadigen dier - is in het bevredigen van zijn wensen ook het dier dat omwegen maakt. Bloch is een meester in het analyseren van zulke levensbepalende dingen als de dagdroom, de stemming, het eten, het verlangen of het 'te warm gekleed gaan', want kleren moeten goed zitten..
En daarbij het pure genoegen van de geur en bladspiegel van een Suhrkamp Taschenbuch. 
 

'Wanneer en hoe komen we nader tot onszelf? In bed? Op reis? of thuis, waar ons veel dan weer beter toeschijnt? 
Iedereen kent toch het gevoel in zijn bewuste leven iets vergeten te hebben, iets dat niet meekwam, niet helder werd.
Daarom lijkt dat wat je zopas nog wilde zeggen, maar dat je ontschoot, ook vaak zo vol betekenis.
Verlaat je een kamer waarin je langere tijd gewoond hebt, dan kijk je bevreemd om je heen voor je vertrekt.
Ook hier bleef iets achter, iets waar je niet op kon komen.
Zo neem je het mee, en je begint er ergens anders weer mee.'  
 

Ik heb het geprobeerd, strandlezen, en het is me slecht bekomen. Al vrij vlug zakte ik weg en begon de inhoud van mijn boek (Daniel Kehlmans roman 'Mahlers Zeit') zich los te maken van de pagina en heel andere wegen te bewandelen.
Het gekke is dat ik dat toch merkte en halverwege zo'n afslag - wat had het Nederlands voetbalelftal te maken met de Tweede Hoofdwet van de Thermodynamica? - dacht 'dit is toch nogal onwaarschijnlijk, dit kan Kehlmann nooit zo geschreven hebben, ik slaap waarschijnlijk'.
En toen werd ik wakker.
Waardoor ik gespaard bleef voor ernstige zonnebrand in één lichaamshouding. 
 

Spoken: diep uit m'n geheugen komt een zwartwit filmpje van Johan Cruyff en Sjaak Swart, pratend met de eerste voetbalpsycholoog. Een psycholoog in de kleedkamer, dat wilden ze wel eens zien. Ze stonden aan een ruwhouten tafel. De man schraapte zijn keel. Toen pakte hij een boterhamzakje, maakte er een prop van en zei 'okee Johan, okee Sjaak, dit is de bal..'
Het gelach was oorverdovend.   
Nooit meer iets van de voetbalpsycholoog gehoord.
Daarna kwam nog een ernstige tv-uitzending waarin voetbal werd gefilmd als ware het 'arbeidersballet'. Johan en Sjaak gefilmd in slow motion, klassieke muziek eronder. Cruyff stond erbij en keek ernaar.
'Ja, zo kan het dus ook gezien worden, maar anderzijds...'.
 

Ik schrijf over voetbal, op een Boekensite van de VPRO. Heel gewoon is dat niet. De intelligentsia staat vanouds verdeeld tegenover de volkssport.
Het deel dat opgroeit als brillende kneus, onbekwaam tot het aannemen en afspelen van een bal, koestert soms een diepe haat. Willem Frederik Hermans schreef er vlijmend over in zijn 'Ik heb altijd gelijk, Willem Brakman niet minder, Godfried Bomans permitteerde zich zijn flauwste grappen. En degenen die er wel serieus over schreven - C.Buddingh - deden dat vaak al te dweperig.
Teamsport is de meeste schrijvers vreemd. Toch valt er - lijkt me - voor ze veel aan te beleven. Je hoeft het spel, de trainers en spelers en hun publiek alleen maar ernstig te nemen. En je vragen te stellen. Voetbal is  theater, een vereenvoudigde versie van de samenleving. 
Hadden we maar een Nederlandse Nick Hornby, de Engelse schrijver - en Arsenal-fan. Nu ja, we hebben het tijdschrift Hard gras, dat is beter dan niks.