Nop Maas thuis

Nop Maas

Morgen praten met de biograaf over z'n tweede deel. Het duurde even. Zo vlug kan ik meer dan achthonderd pagina's niet lezen en overdenken. Gerard Reve, kroniek van een schuldig leven. Daar staat het. En dan volgt "De 'rampjaren' 1962-1975".

Waarin zitten hem die rampen? Niet alleen in Gerards persoonlijk leven. Hij onderging tegelijk de wereldwijde grote verwarring van de jaren '60. En ja, hij was er gevoelig voor.
In die vreemde overgangsperiode stond opeens alles op losse schroeven. Hij liep er niet voor weg. Integendeel, hij werd er door aangetrokken, maakte er deel van uit. Werd het icoon - zijns ondanks - van de vernieuwing.
Zijn brievenboek 'Op weg naar het einde' (1963) blijkt achteraf een schokgolf te hebben veroorzaakt, in de ironische stijl, in de literaire vorm, als bekentenisgeschrift.
Wat wilde hij? Niets anders dan met zelfrespect en gerespecteerd door de maatschappij door het leven kunnen gaan, als homosexueel, als katholiek, als schrijver.
Zo stelde hij het Nederland van toen op de proef.
De wereld vóór Reve heb ik nog gekend. Ik hoorde bij mij thuis in de erker volwassenen smalend praten over wat nu gevoel heet, over homo's en heel soms, heel besmuikt over seks. Eigenlijk bestond het allemaal niet.
En dan komt er een schrijver die gemeenschap heeft met God in de vorm van een muisgrijze ezel.
Hoe hield Reve het vol? Soms niet.

Morgen na 20.00 is Nop Maas te horen in de Avonden.

 

Wim Noordhoek en Nop Maas
Beluister fragment
Rose Hobart - het gezicht..
een van de dozen van Joseph Cornell

Rose Hobart

Teruggevonden: 'Rose Hobart' van Joseph Cornell (1903-1972). In de Anthology Film Archives. Speelduur 19 minuten. Toen een uniek experiment dat vertoond werd in de Julien Levy Gallery in New York in december 1936. Het publiek vond hem onbegrijpelijk.

Behalve Salvador Dalí, die in wilde drift ontstak van pure jaloezie. Dit had híj zelf namelijk al bedacht, alleen nooit uitgevoerd.
Wat? Cornell is als kunstenaar bekend om zijn dozen met raadselachtige gevonden voorwerpen. De film Rose Hobart is ook zoiets, een hermontage van een gevonden film, een onbenullig jungle melodrama uit 1931 getiteld 'East of Borneo'.
Rose Hobart, de actrice is de spil waar alles om draait.
Het gaat om haar blikken, losgesneden van de oorspronkelijke verhaallijn en ingepast in een nieuwe, surrealistische context. 'De verhalen van Hollywood zijn niet goed,' zei Cornell, 'maar de plaatjes, die zijn goed'.
Als muziek gebruikte hij Braziliaanse tangoplaten die hij bij het vuilnis had gevonden.
Waar dacht ik toch aan?
In Nederland heeft de schilder Henri Plaat op vergelijkbare manieren films geassembleerd.
 

vriend 1..
vriend 2..

Vrienden

Over hoe besturen, leiding geven nu eigenlijk gaat hoorde je weinig.In verkiezingstijd wordt dat pijnlijk, want de kiezer - die er toch maar zelden ervaring mee heeft - zou er iets van moeten weten voor ie z'n stem uitbrengt op mogelijke bestuurders.

Omdat ik het zo'n 25 jaar deed - in het klein - weet ik iets.
Soms zweefde er een vakterm als 'draagvlak' voorbij. Wat het precies is hoe je het voor mekaar krijgt wordt er niet bij verteld.
Toch zou je mensen daarop moeten beoordelen.
Het belangrijkste is te weten van wie je voor de uitvoering van je plannen afhankelijk bent. Allereerst de kiezers, maar dan? Dan komen de politici die je nodig hebt. Zorg dat je op een voet van vertrouwelijkheid met ze verkeert. 
Ze denken anders dan jij, hebben andere belangen. Desondanks is de code in bestuurdersland dat jullie de beste vrienden zijn.
Je kunt mekaar altijd nodig hebben.
De domme roep om 'leiderschap' gaat uit van heel iets anders. Echo's van de sterke man. Een echte sterke man is ieders vriend. En krijgt z'n zin. Niet leuk, wel waar. Daarom stem ik op Job Cohen. 
 

Ali Smith koos Der Blonde Mensch, Michaël Defuster Malapartes Die Haut
Mache Roesink koos 'Take me to the USA', Henk van der Waal 'Les temps modernes'

Castrum Peregrini

Is een cultureel trefpunt onder patronage van de kunstenares Gisèle d'Ailly. Ik was er zondagmiddag, aan de Amsterdamse Herengracht, heb de vrouw des huizes toegeknikt en maakte een rondgang langs de boeken die er aan de wand hangen, als onderdeel van het project 'Networking books' .

Boeken die gekozen werden door een reeks bezoekers, uit de bibliotheek, oa. afkomstig van de dichter Stefan George. Die bezoekers, nu al bijna zeventig, hebben allemaal hun keus toegelicht op korte, vaak grappige video's.  Te zien op de site van Castrum Perregrini.
Zo vond Jan Baeke 'Der kanarienvogel', Anneke Brassinga de 'Werke' van Jean Paul, Tracy Metz Eckermanns 'Gespräche mit Goethe' en Thomas A.P.van Leeuwen 'Die verständige Thierwelt'.
 

poserend in de zebradroom - rechts de dirndljurkjes
Kirsten & familie

Kirsten Wilmink (3)

De waarheid over Duitsers? Die titel is een grapje. Toch, de foto's van Kirsten Wilmink zijn een antwoord op de vraag 'wie zijn wij Duitsers?'Worst met mosterd. En het verdriet van de geschiedenis dat nooit helemaal wijkt?

De therapie die Wilmink toepast op haar landgenoten is: leef je uit in je Duitszijn.
'Ik had nooit gedacht dat ze dat zo goed zouden kunnen,' zegt ze. 'Het werkt. En ze hebben er zo'n plezier in.'
Zelf geeft ze het voorbeeld, poserend temidden van alledaagse luxe. Gefotoshopt, want 'zo'n ruimte was niet te vinden'.
Van de zebrataart en het zebratapijt tot de poedeltas.
'Maar, zo ben ik niet. Dit is het antwoord aan iedereen die denkt dat ik zo ben.'
Ze heeft haar foto's nog niet in Duitsland geëxposeerd.
Maar dat komt, zeker.

Morgenavond na 21.00 is ze te horen in de Avonden.
 

Kirsten Wilmink
Beluister fragment
Joop Goudsblom

Goudsblom en Grunberg (1)

November vorig jaar sprak Arnon Grunberg met de socioloog Joop Goudsblom (1932) over nihilisme. Gisteren werd dat gesprek voortgezet, in het Amsterdamse Spui 25. De Avonden maakte opnamen. Nihilistisch zijn we allemaal, maar sommigen weten het nog niet, schreef de emeritus hoogleraar aan de UvA, die in 1960 promoveerde op 'Nihilisme en cultuur'.

Het werd een onderhoudende, vaak ook vermakelijke avond. Met veel Nietzsche, als uitvinder van het nihilisme. Bij wiens werk we nog steeds voetnoten plaatsen, zei Goudsblom. Zelf heeft hij de kwestie van het nihilisme terzijde gelegd. Scepsis en relativering spreken nu vanzelf. Een absoluut geloof in wat dan ook is in deze tijd dwaasheid. Geen wetenschapper zoekt meer naar de waarheid. Achter onze wereld zit niet nog een 'echte wereld' en achter het zelf zit niet het 'ware zelf'. 
Goudsblom is nu bezig met het leren. De lerende mens. Omdat wij bestaan uit wat wij geleerd hebben.
Hij besloot de avond met een prachtige weerlegging van de stelling ‘niets is waar en dus is alles geoorloofd’.
 

de slotacte 1
de slotacte 2 - let op de spons rechts
de slotacte 3 - rust keer weer

Olafur Eliasson

Binnengelopen in de aangrenzende Boijmans-zalen waar Olafur Eliasson de zon in het water laat schijnen. Heel letterlijk: licht, water en toeschouwer, en de beweging tussen die drie, daar draait het om in Notion - Motion.

Drie actes. Op de vloer van de eerste zaal ligt een plankier, waarop je kunt stampen en zo de projectie van golfjes op de achterwand beinvloeden. Maar hoe kan dat?
Dat zie je in de tweede zaal: een schijnwerper - de zon - die door een spleet schijnt en het oppervlak van een bassin water projecteert.
En dat oppervlak kun je laten bewegen.
't Werkt net als vroeger het golfslagbad in Boekelo: een bewegende schuif die een golf opduwt. Maar hier kun je zelf de schuiven bedienen. En zie, de turbulentie die je maakt wordt levensgroot geprojecteerd.
De apotheose komt in de derde acte. Eliasson laat hier een spons zich vol vocht zuigen, aan een touwtje ophijsen en in het basin vallen.
De gevolgen zijn onafzienbaar.. Een oerknal, waarvan de effecten zich voortzetten tot in de uithoeken van dit heelal. 
Dat moet je nogeens zien. Dus je gaat liggen op het plankier, aan de waterkant en kijkt en kijkt. Wachtend tot de spons zich weer heeft volgezogen en zal vallen. Plons.
Dat is al wat het is..
En weer gooi je een steen in de vijver en ziet de kringen zich verwijden.. Eenwording is het: steen, water, kind. Morgen in de weekendeditie van de Avonden meer.

ps. Een van de jeugdtoeristen die lang bij het magisch wateroppervlak had liggen staren boog zich tenslotte voorover en nam er - plechtig - een slokje uiit.

'Venster'' heet dit. Je moet maar durven..
''Labor'' heet deze. Een geluidsstudio schat ik, maar Demand ziet  hier vermoedelijk vervreemding..

Thomas Demand

De tentoonstelling 'Nationalgalerie' in het Rotterrdamse Boijmans, van de in Duitsland erg beroemde fotograaf Thomas Demand (1964) plaatste me voor onoverkomelijkheden.Dat de bedoeling is dat z'n foto's vol betekenis zitten, er zogezegd zwanger van gaan, dat lijkt wel duidelijk.Maar is die betekenis niet tot het bot versleten?

Je ziet niet veel, maar wat je ziet doet je op je kop krabben: een leeggehaald kantoor, er lijkt wel een inval geweest - vul maar in, de Stasi, de SD - met lege vellen A4 rondom over de vloer, een stelling met lege archiefdozen - leeg, er is veel leeg op deze foto's, o jee - een vergadertafel met niemand erachter - waar zijn  de verantwoordelijke bestuurders? En dan opeens een open plek in het bos.. Als dat het schuldige landschap niet is.
En het ergste komt nog, een dode kamerplant in de vensterbank van een kantoor. Dat al deze foto's gemaakt zijn van natuurgetrouw in karton nagebouwde voorstellingen voegt niets toe. Vervreemding, het zal gerust. En daar ben je er nog niet mee, want Demand heeft ook nog de schrijver, Botho Strauss en de filmer Alexander Kluge gevraagd zijn werk van commentaar te voorzien. En die maken het alleen maar erger. Botho Strauss:

'En wat zie je hier? Je kijkt naar je eigen vergeten, ja je kijkt uit op de rivier van je vergeten. Stel je voor, je sterft zonder het te merken, je verdwijnt zonder pijn te voelen, je verdwijnt in het oneindig onverschillige staren...'

Net op tijd werd ik gered door het tegendeel van Demands gewichtigheid, een zaal verder: het bevrijdende spel met licht en water 'Notion motion' van Olafur Eliasson.
 

Kirsten met de familie
Kirstens zelfportret als biermeisje..

Kirsten Wilmink (2)

Vanmiddag sprak ik dan Kirsten Wilmink in Kunsteyssen in Alkmaar, en meteen ging het over onze gedeelde verbazing. Hoe is het toch mogelijk dat landsgrenzen ook zulke scherpe cultuurgrenzen zijn.

Aan haar kant van de grens is het Birckenstock sandalen, witte sokken en vrouwen in gedecolleteerde dirndl-varianten die het bier rondbrengen en een paar kilometer verderop patat met windjeks met capuchons en ja wat? Ik weet niet eens wat typisch Nederlands is.

Kirsten leert haar familie zelfspot. Door ze te kleden in overdreven Duitse clichés. Vader, moeder, zusje, grootouders, vinden het na aarzeling nu prachtig en poseren volop.
Haar eindexamenopdracht in Enschede ging over vooroordelen over Duitsers en Duitsland.
Serieus? Hilarisch? Allebei.
Zo ontstond de fictieve familie Meier uit Meppen. Bierdrinkend, bratwurst en Kartoffelsalat etend en 'net als elke andere Duits gezin altijd slecht gehumeurd'. Ze zijn lid van de voetbalclub en schietvereniging.
Ik dacht aan Daniel Kehlmann, die vertelde dat de Duitsers zijn boek 'Die Vermessung der Welt' lezen als een boek over wetenschappers en dat lezers elders het lezen als een boek over Duitsers. 
Maandag is Kirsten na 21.00 te horen in De Avonden
 

het Duitse gezin..
de détails..

Kirsten Wilmink (1)

'The truth about Germans' is de kop waaronder ze haar foto's tentoonstelt. Dit voorjaar nog in Venetië, Praag en Wenen. Nu in Alkmaar, waar ze vanaf vrijdag 5 juni as. te zien zijn in Kunsteyssen.Ze is Duitse, geboren in de grensplaats Nordhorn, en vorig jaar afgestudeerd aan de AKI in Enschede. Op dat zelfde thema. Haar precies in scène gezette, geregisseerde foto's van Duitsers doen denken aan het werk van Hendrik Kerstens.

Tableaux vivants zie je.
Ze gebruikt haar eigen familie om uit te vinden hoe Duits ze het kan maken. Daar staan ze, aangekleed, opgemaakt en in décors neergezet. 
Een spel van overdrijving. Ook met fotoshop. Door het aandikken van de vooroordelen over Duitsers hoopt ze... ja wat?
Morgen vraag ik het haar.
 

Pagina's