'Tussen ons in

het witte tafellaken,

borden met kleurige

etensresten, een frivool

stilleven. Ik hoef mijn hand

maar uit te steken om

de jouwe aan te raken. Iets

in de blik waarmee je

de ober zoekt om af te rekenen

weerhoudt me. Terwijl ik

naar mijn koffiekopje staar

lijk je voorgoed onbereikbaar.'

 Intussen kan ik naslaan wat ik wilde naslaan. Hoe zat het ook weer met de AKO-prijs en Bezorgde ouders, zijn grote roman, die in 1989 door een jury bestaande uit Hans Warren, de politicus Erik Jurgens, Hendrik van Gorp (?), Hannemieke Stamperius en Jacq Vogelaar niet eens genomineerd werd, on­danks voorspraak van Warren. Ze bekroonden tenslotte, geloof het of niet, de Vlaamse feministe Brigitte Raskin, die ik nog menigmaal op de vpro-radio heb moeten aanhoren. Ik herinner me een woedende tirade over haar echtgenoot, die dan wel kook­te, maar in de keuken zo'n rommel achterliet. 

 Mijn gesigneerd exemplaar van de Engelse vertaling, 'Parents worry', gaf ik cadeau aan Randy Newman, die zeer geïnteresseerd was in onze letteren, maar Newman wist er geen raad mee. Lost in translation, lijkt me. Waar Gerard ook kwam, hij zaaide verwarring, tot vandaag. Vergis ik me of komt hij steeds dichter in de buurt van Céline? En nu, lezen, en zien of ik het met Arjan Peters - Volkskrant 22 oktober - eens ben.

 Een biograaf heeft als voornaamste taak de lezers zo veel mogelijk feiten en documenten aan te reiken waarmee we ons een mening kunnen vormen over die ene vraag. Zonder overi­gens de illusie tot een slotsom te kunnen komen.

 En nu ligt deel drie van de biografie van Nop Maas in de winkel. Of ie er mag blijven liggen beslist de rechter vanavond. Wat zou Gerard van deze heisa gevonden hebben? Ik denk dat hij het prachtig had gevonden.

 ps. De meningen over Gerard en zijn werk blijven goddank verdeeld. Met Rudy Kousbroek had ik eens een gesprek over Bezorgde ouders. Hij vond het een meesterwerk, de literaire kritiek niet. Gerard had het liefst in z'n geheel op de radio voorgelezen inplaats van De Avonden.

 ps 22:02 uitspraak morgen, hoor ik.

Waarin zitten hem die rampen? Niet alleen in Gerards persoonlijk leven. Hij onderging tegelijk de wereldwijde grote verwarring van de jaren '60. En ja, hij was er gevoelig voor.
In die vreemde overgangsperiode stond opeens alles op losse schroeven. Hij liep er niet voor weg. Integendeel, hij werd er door aangetrokken, maakte er deel van uit. Werd het icoon - zijns ondanks - van de vernieuwing.
Zijn brievenboek 'Op weg naar het einde' (1963) blijkt achteraf een schokgolf te hebben veroorzaakt, in de ironische stijl, in de literaire vorm, als bekentenisgeschrift.
Wat wilde hij? Niets anders dan met zelfrespect en gerespecteerd door de maatschappij door het leven kunnen gaan, als homosexueel, als katholiek, als schrijver.
Zo stelde hij het Nederland van toen op de proef.
De wereld vóór Reve heb ik nog gekend. Ik hoorde bij mij thuis in de erker volwassenen smalend praten over wat nu gevoel heet, over homo's en heel soms, heel besmuikt over seks. Eigenlijk bestond het allemaal niet.
En dan komt er een schrijver die gemeenschap heeft met God in de vorm van een muisgrijze ezel.
Hoe hield Reve het vol? Soms niet.

Morgen na 20.00 is Nop Maas te horen in de Avonden.

Nop vertelde oa. het verhaal achter het zg. 'huwelijk' van  Gerard en Teigetje (Willem van Albada) zoals op televisie te zien in de Amsterdamse H.Hartkerk in 1969.
Gerard en Willem komen daar wel hand in hand aangelopen door het middenpad, maar dat had een andere reden: Willem was ijdel en wilde niet met bril op de televisie. Maar toen kon ie niks zien, zodat Gerard hem aan de hand moest geleiden.
 

Reve heeft van zijn levensverhaal een oeuvre gemaakt, een verdichting vol toevoegingen en weglatingen. Zo is zijn homoseksualiteit met terugwerkende kracht in de boeken een leidend principe geworden. Maar zo was het niet. Waar hij achteraf gedroomde jongens projecteerde was er tijdens de oorlogsjaren de intensieve - ook seksuele - relatie met Tine Fraterman, die bij de Reve's inwoonde en zijn bed deelde.
En wat mij steeds meer doet opkijken is de grote vertrouwelijkheid met beide ouders. Strubbelingen genoeg, maar dat toch zeker ook. Hij moet al twintig geweest zijn toen hij bij z'n moeder in bed sliep! En aan zijn vader schreef hij op diezelfde leeftijd uitvoerig over de periodieke onthouding in z'n relatie met Tine.
Bij mij thuis was zoiets volstrekt ondenkbaar.
Ik denk dat ik het boek De Avonden nu pas goed zal kunnen herlezen. Eigenlijk heb ik het ouderpaar in dat boek altijd als vergelijkbaar met mijn eigen ouders - afstandelijk, onaanraakbaar, burgerlijk - gelezen. Reve's ouders waren van alles maar wel zeer tastbaar.