Landschapsfotograaf Cary Markerink (1951), heeft z'n grote werk uitgebracht, met tekst en foto's uitsluitend van hem zelf. Hij werd geboren in Indonesië en kwam in '56 naar Nederland en Duitsland.
Markerink rekent zich tot de 'Atoomgeneratie'. Plaatsnamen als Berlijn, Hirosjima en Nagasaki, Sarajevo, Khe San en My Lai, Tsjernobyl, Ronneburg en de Bikini eilanden zijn niet van de kaarten verdwenen. Je kunt er heen gaan en het landschap fotograferen. Dat deed hij.
Landschap als mensenwerk. 'Memory Traces' zou ook 'mijn eigen wereldgeschiedenis' kunnen heten.
Maandagavond na 21.00 is hij te horen in de Avonden.

Vergelijk het met het openingsshot van een film.
Vaak is dat een totaalbeeld, van boven af gefilmd, zeg een straatscene.
Je weet wat er gaat gebeuren. Ergens links van het midden loopt een vrouw die zich enigszins onderscheidt van de anderen. Gek genoeg heb je haar meteen in de gaten. Misschien loopt ze wat vlugger, ze heeft haast, of er valt net een streepje zonlicht op haar jas. 
De titels beginnen te rollen. En jawel, in het volgende beeld kom je dichter bij de vrouw die net nog in de menigte opging. Zo zijn beeldcodes.
Ook in Rembrandts tijd al.
Wie - zoals bij het etsen - in spiegelbeeld werkt moet rekening houden met deze kijkgewoonten. Maar Ernst van de Wetering zegt dat Rembrandt zich van het spiegelen weinig aantrok. Daar zijn bewijzen van. Een engel heft de linker- in plaats van de rechterhand op. In een zelfportret tekent de meester met zijn linker- in plaats van zijn rechterhand. En het Gezicht op Amsterdam toont de stad in spiegelbeeld. En er is veel meer. Als je 't eenmaal weet word je d'r knots van. 
Toch, vaak denk ik te merken dat Rembrandt heeft gedacht 'spiegelen' en in z'n opzet bijvoorbeeld de lichtinval van links heeft genomen. De links-rechtsverdeling is steeds spannend om te volgen. Links begint een ets gedetailleerd, rechts loopt hij weg. Actie zit links, reactie rechts. Maar lang niet steeds, alsof regisseur Rembrandt zich - na de opzet - soms opeens herinnerde 'ach verdorie 't is een ets'.

ps. En natuurlijk zou de titel van de tentoonstelling eigenlijk moeten zijn: 'Rembrandt ontspiegeld''.

Onverwacht werd ik met m'n neus op mijn manier van plaatjeskijken gedrukt. Moest steeds weer blijven stilstaan bij wat gewoonlijk toch onbewust toegaat. En, ik blijk vol te zitten met kijkconventies.
Dat begint - legt Van de Wetering uit - met het van links naar rechts kijken. Zoals we schrijven kijken we. En, zo tekenen we. Net als Rembrandt - die rechtshandig was - van links naar rechts.
Dat had gevolgen voor de lichtval, de opbouw, maar ook voor de rol die de figuren spelen in zijn voorstelling. Of hij zich dat gerealiseerd heeft? Of hij er rekening mee heeft gehouden?
Hier verschillen de meningen.
Ik speur.
Opeens zie ik bijfiguren een nieuwe rol spelen. Nieuwe dramatische accenten vallen, enkel omdat figuren en gezichten op een andere plaats staan, in een andere relatie tot elkaar. Een spiegelbeeld is niet verwisselbaar met het origineel, leer ik. Nee, het is iets heel anders.
Neem de honderguldenprent ('Christus geneest de zieken' 1647/49). Met de man en de zieke op de kruiwagen. Staan die twee links, dan komen ze binnen en zijn op weg naar de gebedsgenezer, staan ze rechts (zoals in de bekende etsafdruk) dan zijn ze toeschouwers geworden.
Later meer.
Zaterdag in de weekendeditie van de Avonden een indruk.

Er ontstaan opnieuw paden en paadjes, onder de voeten van mensen, hun paarden, ezels en karren. De logica van het pad, het karrenspoor is de kortste verbinding tussen plaatsen. In de bergen lang niet altijd een rechte lijn.
Verkeer en bezit bepalen hoe het landschap weer wordt ontgonnen en in gebruik genomen. In Serajevo net zo goed als in Berlijn of My Lai.
Tsjernobyl en Bikini moeten nog wachten. 

Bij 'Memory traces' (30 bij 40 met panoramische uitklappagina's die strekken tot 110 bij 40) is het formaat bepalend voor de kijkervaring.
Gewoonlijk kan de blik van de toeschouwer een foto in één oogopslag overzien. Dat is bij Markerink andersom. Zijn landschappen zijn groter dan de lezer. Je verzinkt erin, als een kind in een prentenboek. je kunt in zijn foto''s ronddwalen. 'Hee, daar staat een fiets..'.

 Nog een rondo. Voor het Rijksmuseum Twente maakte hij toen een overzicht van zijn werk, heel z'n ontwikkelingsgang. Ontsnappen aan het landschap.
'Ik ben een oeuvrebouwer,' zei hij. 'Liefst hou ik tenslotte 150 werken over.' En ja, hij heeft heel wat vernietigd.
Ik kreeg het Twentse land te zien waar hij zijn leven lang gefietst en gewandeld heeft, op foto's en in kleine vierkante tekeningen, bewaard in sigarendoosjes.
Je zag hem zich losmaken van dat landschap. Eerst verdween het perspectief, dan de rechthoek, tenslotte de horizon. Een hardnekkige lijn, die steeds nog resten van lucht en aarde bleef scheiden. Maar in 1974 was ook dat gebeurd. Weg horizon. Toen kon het spel beginnen.
Akkerman bespeelt zijn vlakken als een improviserend musicus. Het deed me denken aan wat Nijmeegse wetenschappers uitvonden over muziek: het is een spel met patronen, de musici zijn het publiek steeds te slim af.
'Je swingt,' zei ik.
 Hij keek me verbaasd aan en zei 'maar ik ben totaal amuzikaal hoor'. En herhaalde dat je over die dingen nauwelijks kunt praten.
Die bedachtzaamheid, in elke lijn, ieder woord.
Daarna spraken we nog en hele tijd over randjes. Elk schilderij, elke tekening eindigt ergens, heeft randen.
'Daar moet je eens op letten.'

 Het Rijksmuseum Twenthe, dat veel werk van Akkerman bezit, bereidt een tentoonsteling voor.

Door z'n vorm al ongewoon, met reisnotities, 'geschreven foto's', een kort verhaal. En zelfs een album met negatieven aangetroffen in Tsjenobyl.
'Sporen van herinnering' bevat opnamen gemaakt in Sarajevo, Hiroshima en Nagasaki, Berlijn, Bitterfeld-Wolfen en Ronneburg, de Bikini eilanden, Khe San en My Lai. Wat brengt die plaatsen tezamen, behalve het alom aanwezige beton? Is het ons falende, collectieve geheugen?
Over de inhoud morgen meer.

Het boek is in eigen beheer uitgebracht en kost 150 euro.
Wie het wil hebben moet snel zijn. Zie de site. 
Maandagavond as. is Cary Markerink te horen in de Avonden.

 Hoe noem je een voorstelling waarin beide partijen - terroristen en hun bestrijders - deels in het geheim en deels juist zeer in het openbaar dingen naar de gunsten van ons, het publiek, en hun eigen achterban?
'Je zou het ook een schimmenspel kunnen noemen,' zegt De Graaf. We zitten boven in de Openbare Bibliotheek van Amsterdam en zien uit over de mistige, schemerige stad.
Bij ons begon het grofweg met de Rode Jeugd en met de Molukse gijzelingen en treinkapingen van de jaren '70. Van de vier landen die ze onderzocht bleek Nederland in die vroege jaren uitzonderlijk terughoudend. In Duitsland (Roter Armee Fraction), Italië (Rode Brigades) en de VS (Nixon) ging het hard toe.  
In totaal sterven hier 16 mensen, waarvan 6 terroristen, de meesten door acties van jonge Molukkers. Nu onvoorstelbaar ingrijpend. En heel veel meer dus dan na 2000.
Toch ontstond er in de jaren '70 geen terrorisme-paniek. Hoe kon dat?

Morgenavond na 21.00 verder, in de Avonden.

Tot slot, de boomhut.
De boomhut wordt gebouwd in hoogzomer, met een hamer en spijkers (oude, eerst recht slaan op een stoeprand) en wat bekistingshout van een nabije bouwplaats. Daarmee timmer je het vlondertje. Dan volgt de essentiële touwladder. Je moet daar boven onzichtbaar en onbereikbaar zijn voor wie beneden passeert.
De teleurstelling komt in de herfst. Waar niemand aan had gedacht bij het bouwen, de bladeren vallen van de bomen. Nu is de geheime hut voor eenieder zichtbaar. Zo eindigt elke boomhut.  

Langzaam wordt de wachtkamer je vertrouwd, de lichtval, het afgetrapte houtwerk, de geur van boenwas en schoonmaakmiddel.
Wie duldzaam van aard is kan geleidelijk één worden met de wachtruimte. Hem zien als Mihajlovic. Een Serviër, die als veel Midden- en Oost-Europeanen een grote wachtervaring heeft.
Je neemt bezit van een je toegemeten deel eindeloosheid. Zie het als een vorm van luxe.
Het doet me denken aan de Italiaanse parlementsleden van vroeger, die een spoorwegabonnement voor het leven kregen. 
Zodat de armeren onder hen op den duur hun huis opzeiden en voortaan leefden in treinen en wachtkamers. Waar ze op een dag werden aangetroffen.

 En lees verder in 'Het theater van de angst', een titel waarin eigenlijk de boodschap van het boek al besloten ligt. Terroristen willen theater, ze zijn uit op provocatie. Het effect van hun acties staat of valt met de reacties van ons, hun publiek, maar ook die van hun tegenspelers, de overheden. Zo woeden voorstellingen. En wij, wij worden bang.
Wat doe je er tegen? Daar gaat het om. Lastig als je tegenover radicalen staat die een absoluut gelijk koesteren en menen dat het doel de middelen heiligt.
Om ze te bestrijden moet je weten wie ze zijn. Hoe ze denken. Kijk de Rote Arme Fraction. Jonge mensen uit betere milieus, die meenden dat doden voor de goede zaak moest kunnen, sterven trouwens ook, net als radicale moslims van nu.