Rembrandt gespiegeld
donderdag 11 februari 2010 - 22:00
Vanmiddag in het Rembrandthuis om de gespiegelde etsen te zien. Dat greep nogal in. Etsen worden in een plaat getekend, en daarna - noodgedwongen - in spiegelbeeld afgedrukt. Nu is een aantal bekende etsen van Rembrandt opgehangen met ernaast de zelfde prent, maar dan gespiegeld. Zodat je in zwartwit kunt zien wat en hoe de meester in werkelijkheid ooit heeft getekend. Duizeligmakende ervaring. Ernst van de Wetering, wiens idee het was, spreekt in het begeleidende filmpje van 'tientallen nieuwe Rembrandts'.En zo werkt het.
Onverwacht werd ik met m'n neus op mijn manier van plaatjeskijken gedrukt. Moest steeds weer blijven stilstaan bij wat gewoonlijk toch onbewust toegaat. En, ik blijk vol te zitten met kijkconventies.
Dat begint - legt Van de Wetering uit - met het van links naar rechts kijken. Zoals we schrijven kijken we. En, zo tekenen we. Net als Rembrandt - die rechtshandig was - van links naar rechts.
Dat had gevolgen voor de lichtval, de opbouw, maar ook voor de rol die de figuren spelen in zijn voorstelling. Of hij zich dat gerealiseerd heeft? Of hij er rekening mee heeft gehouden?
Hier verschillen de meningen.
Ik speur.
Opeens zie ik bijfiguren een nieuwe rol spelen. Nieuwe dramatische accenten vallen, enkel omdat figuren en gezichten op een andere plaats staan, in een andere relatie tot elkaar. Een spiegelbeeld is niet verwisselbaar met het origineel, leer ik. Nee, het is iets heel anders.
Neem de honderguldenprent ('Christus geneest de zieken' 1647/49). Met de man en de zieke op de kruiwagen. Staan die twee links, dan komen ze binnen en zijn op weg naar de gebedsgenezer, staan ze rechts (zoals in de bekende etsafdruk) dan zijn ze toeschouwers geworden.
Later meer.
Zaterdag in de weekendeditie van de Avonden een indruk.
Links:
Ernst van de Wetering
Beluister fragment
RSS