de muur zonder eind in 'Reservaat' (2009)
Sandro Setola (1976) vanmorgen in Beelden aan Zee

Sandro Setola (3)

Nu zag ik het vanmorgen van dichtbij. En het is nog lichter, ironischer dan ik vermoedde. Sandro zelf was er en gaf uitleg. Eerst bij de entree. Je komt in een filmzaaltje waar 'Reservaat' wordt geprojecteerd. Een ingenieuze 'live' uitgevoerde 'loop' van wat ik maar noem de 'muur van Jericho',.De projectie van de eindeloze muur wordt begeleid door een draaiorgel, dat een opgewekt muziekstuk ten gehore brengt dat Setola zelf schreef.

Eenmaal het zaaltje uit sta je in de tentoonstelling zelf en daar zie je hoe het werkt. De 'muur van Jericho' die hij van polyester heeft gebouwd staat opgesteld rondom een rondrijdende filmcamera, zoals je ze wel bij paardenraces ziet. De beelden die je zojuist in het projectiezaaltje zag komen dus van deze camera.

Wat is een 'gated community'? Want dat is Setola's grote doelwit. Daartegen verzet hij zich.
Deze muur, zegt hij, doet twee dingen tegelijk: enerzijds beschermt hij de bewoners van onze welvaartseilanden tegen de boze buitenwereld, maar anderzijds hij sluit ze ook op.    
En nu leer ik ook Setola's bezwaren tegen de gangbare architectuur kennen.
Gebouwen zegt hij, liggen vast. Ze worden gebouwd en staan er tot ze vervallen. Hij zou liever zien dat ze meegroeiden, evolueerden, zich ontwikkelden. Als levende organismen.
Maar dat doen ze niet.
Behalve in zijn animatiefilmpjes. Daar zijn gebouwen steeds in beweging.  

een compound-grapje: Nazi Car park (2008) - houtskool en krijt

Sandro Setola (2)

Morgen sta ik tegen 11.45 op Scheveningen in 't museum Beelden aan Zee bij de eerste grote solotentoonstelling van Sandro Setola, beeldhouwer, tekenaar en bedenker van steden en landschappen. Setola bemoeit zich met de openbare ruimte, in beelden, video's, installaties.

Zo heeft hij mooie antwoorden op het eigentijdse 'compound-denken', de manier waarop de rijken van deze tijd zich verschansen in wijken en woonhuizen met strikte bewaking. 't Doet denken aan de Middeleeuwse steden. Dat zie je ook in z'n nieuwe werk 'Reservaat'. Privacy, veiligheid, dat zijn de slagwoorden. Denk ook aan de schilder Tjebbe Beekman en zoveel nieuwe Duitsers.
Wat? Ja, dat mag je toch wel engagement noemen. De kunst bemoeit zich met de samenleving. PvdA-staatssecretaris Frans Timmerman - hij schreef er net een larmoyant stuk over in NRC-Handelsblad - moest eens weten. Laat ie de tram nemen. 
Dan kan ie meteen zie hoe Sandro Setola schotelantennes aan gevels heeft omgetoverd in vrolijke ornamenten. 

uit: Amusement park (2002)

Pilvi Takala (3)

Morgen zal ik de filmster Pilvi Takala zien. Maar wie zal ik zien? Sneeuwwitje? Het muurbloempje? De stagiaire?

Ze stuurt haar alter ego's (meest door haarzelf gespeeld) overal heen. En laat ze de gemeenschappen binnendringen waarin wij leven. Een kantoor, een amusementspark een danszaal. Hoe de ongeschreven regels binnen zo'n gemeenschap zijn merk je als Pilvi's karakter in botsing komt met hoe het daar kennelijk hoort.
Waarbij de vraag blijft: wat moeten we met die vreemde, die indringster? En, is het überhaupt mogelijk in discussie te gaan over de regels van in zichzelf opgesloten gemeenschappen?

Ze kijkt ook van de andere kant. Zo raakte ik ontroerd door de twee kleine meisjes in 'Amusement park', die de amusementsdwang ontlopen, zich terugtrekken in de WC's en daar hun eigen spel doen.
Ze voelen - wel wetend, dat zie je, dat het helemaal niet mag  - mekaars neuzen, mekaars tongpuntjes.

Tags: 
gate#3  -  houtskool, pastel (2008)

Sandro Setola

 Exposeert in Beelden aan Zee in Scheveningen. Setola (1976) kreeg in 2008 de Charlotte van Pallandt-prijs en daarmee een solotentoonstelling die nu te zien is in Beelden aan Zee.Zaterdag tegen 11.45 zal ik - in de weekendbijlage van de Avonden - aan Wim Brands proberen te vertellen wat daar te zien is. Sandro komt ook, handig, want ik heb vragen.

 Hij is beeldhouwer, tekenaar en ook wat je noemt architect of inrichter van steden of landschappen.
De jury, aangevoerd door Peter Struycken was te spreken over z'n veelzijdige eigenwijsheid (ik vermijd nu het woord 'gelaagdheid', blacklisted bij mij).
Dit is zijn eerste overzichtstentoonstelling.

 In Schiedam zag ik vorig jaar al tekeningen van hem. Ze deden denken aan architectenontwerpen of computergrafiek,
maar hun onderwerpkeus en wat er gebeurde werd door die strenge vormen extra vreemd.
En gek, opeens zie ik Jan Schoonhoven. Later meer

Pilvi Takala als de stagiaire - zonder computer

Pilvi Takala (2)

Behalve haar optreden als Sneeuwwitje in Disneyland brengt Finse de schrijfster en filmster Pilvi Takala nog een reeks filmexperimenten op haar site. Of beter sociale experimenten. Ongewoon gedrag en hoe dat uitwerkt.

In 'The trainee' treedt een stagiaire binnen op een kantoor. Ze maakt geen gebruik van computers. Zit urenlang in de belastingbibliotheek en kijkt uit het raam. Mensen vragen wat ze doet of waar ze op wacht. Ze zegt dat ze denkt. Ze is bezig met haar scriptie. Men vindt het grappig, maar ook angstaanjagend.
Er ontstaat ongemakkelijk gegiechel als ze daarna een dag lang in de lift blijft zitten, op de liftvloer.
'Een bewegende plek. Dat geeft een andere manier van denken.' 
Achter de schermen wordt intussen druk gewerkt aan het verwijderen van deze ergerniswekkende stagiaire, zo zien we aan een getoonde mailwisseling.

 

Tags: 
Zonder titel - Michel Nedjar (fragment)

Berghok

Een berghok. Op deze foto zie je wat eens deel uitmaakte van de rotzooi op een hoekje van een lattenzolder.Voorwerpen die stuk voor stuk tegen je beginnen te praten. Het eerste wat ik dacht toen ik het zag was 'dood', het tweede 'het was een man'. De derde 'nee sufferd, nylons, het was een vrouw'.

In Amsterdam heb ik eens een zolder ontruimd, waar vier van die lattenhokken waren, die hadden behoord bij vier bewoonde étages. Boordevol met alles wat zich daar in de loop van jaren had opgehoopt.
De bewoners waren lang geleden of kort te voren verhuisd of gestorven. Ik vond er lege kolenzakjes, een zak afgeknipt mensenhaar, een grote glazen pot met restjes vet, jaargangen advertentiebladen.
Want 'er gaat in de loop der jaren nog wel alles naar boven maar niks meer naar beneden'.

De rotzooi maakt deel uit van een 'museaal' berghok, dat te zien is in het museum Dr. Guislain in Gent. Behorend bij de vaste collectie 'outsider kunst'.
Het is van Michel Nedjar (Parijs, 1947, nog niet dood) en heet Zonder titel.

Pilvi Takala als 'Snowwhite'

Pilvi Takala (1)

Na de op Roodkapje gebaseerde draad- en borduurwerken van Hinke Schreuders meer sprookjeskunst. Een van de vrolijkste bijdragen op de Rijksacademie OPEN 2009 was de Sneeuwwitjefilm van de Finse Pilvi Takala. Piekfijn gekleed als de Disney-Sneeuwitje betreedt ze het terrein van Euro Disney bij Parijs. Ze wordt herkend, door kinderen die haar handtekening vragen, maar ook door de bewaking die haar meedeelt dat ze het terrein niet op komt.Want, let wel, 'daar is de echte Sneeuwitje'.

Antwoordt Pilvi, zeer terzake: 'Ik dacht dat de echte Sneeuwwitje een tekening was.'
Er ontstaat verwarring.
Is dit kunst, vroeg iemand nog. Ja, denk ik, kritische mediakunst. Roodkapje en Sneeuwwitje zijn van ons.
 
ps. De verwarring doet denken aan het optreden van Wim T. Schippers in de jaren '70 in zijn rol van Cees Hinderplaag.
Hinderplaag vervoegde zich bijvoorbeeld bij de kassa van het Amsterdamse Concertgebouw de dag ná het optreden van Frank Sinatra. En eiste dat dit voor hem zou worden overgedaan want 'gisteren kon ik niet'.  
Wim moest en zou de realiteit zijn wil opleggen, wist niet van wijken. Hilariteit, live op de radio.

Tags: 
Marlies Philippa vanochtend in Studio Desmet

Etymologisch woordenboek (2)

Het woord fröbelen bestaat alleen in het Nederlands. Hoewel Friedrich Fröbel toch een Duitse pedagoog was. Hoe kan dat? Ziehier een van de prachtige raadselen die de etymologische wetenschap kan oplossen. Marlies Philippa cheffin van het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands legde zaterdagochtend in de weekendbijlage van de Avonden uit dat klankverwante woorden als kleuter en peuter de vorming van het werkwoord fröbelen kunnen hebben geholpen.En meer. Zoals de betekenissprongen die het ingeblikte vlees dat bij ons Smac heet en in Engeland Spam tenslotte tot de benaming maakte van Internetoverlast.

Soms dringt niet door wat je toch eigenlijk wel zou moeten weten. Zo bemerkte A.L.Snijders, die ook in de uitzending zat, dat het woord insect komt van het Latijnse insnede, omdat insecten geleedpotig zijn.
Het geheugen kwam ter sprake. Je weet wat je ooit geweten hebt en weer vergeten bent. Ook weet je 'dit heb ik nooit geweten'.
Als je dan het temperament van de opzoeker hebt kan je overkomen wat de vader van mijn vriend Jan gebeurde.
Een echte woordenboekenman. Midden in een gesprek veerde hij vaak op en stoof de trap op om iets na te slaan, want z'n woordenboeken stonden boven.
Sommige mensen hebben dat, de Ahnung is ze niet genoeg, ze willen zekerheid. De vader van Jan kreeg tijdens zo'n run naar het weten een hartaanval, op de trap. 

Ik heb nu alleen het vierde en laatste deel, van S t/m Z, van het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands. Wat doet denken aan het ‘onvolledige lexicon’ dat Bordewijks held Jacob Katadreuffe in 'Karakter' bezit. Zodat een hoofdstuk heet: ‘Het weten tot T’.

De Avonden (za) 28 november uur 1
Beluister fragment
Frank van den Berg van TNO maakt anti-geluid
Sarah van Sonsbeeck met het versplinterde kuub stilte

Stilte (2)

 Stilte heeft geen afmetingen. Dat leerde ik vanmiddag van Frank van den Berg van TNO.Frank bedient de anti-geluidstoel die is neergezet op de open Studio's 2009 van de Rijksakademie in Amsterdam. Er staat daar een dubbele set luidsprekers, de ene brengt een soort geraas voort - met veel lage tonen - en de andere doet het omgekeerde, die produceert - in een cirkel rond een gemakkelijke rotanstoel - het bijpassende anti-geluid.

 Het betreden van cirkel was miraculeus. Geleidelijk viel het geraas weg en daarmee ook de druk van het geluid op mijn lichaam - die lage tonen voél je. 
Ik ging in de rotanstoel zitten en ontspande.
De akoestische ruimte om me heen viel weg.
 
 Ook morgen is Frank nog aanwezig op de stand van Sarah van Sonsbeeck bij de Open Studio's 2009 van de Rijksakademie. 
Sarah presenteert daar behalve de stilte-stoel ook het door vandalen versplinterde glazen kuub stilte dat overbleef van haar recente expositie in de Paviljoens in Almere.
En nu weet ik dankzij Frank van den Berg waarom dat kuub in glas gegoten stilte stuk moest.
Stilte heeft geen afmetingen.

 Morgen na 11.00 Sarphatistraat 470, A'dam.

Johnny, Hans Sleutelaar en Jan Cremer in 1975

Stem

Anders dan Bart Chabot denkt komt de kreet 'De geest moet waaien' niet van Johnny van Doorn maar van de dichter Hans Sleutelaar. De tweede prozabundel (1977) van Van Doorn draagt die titel ook omdat Sleutelaar daarbij als redacteur optrad. Johnny heeft me nog voorgedaan hoe Hans Sleutelaar deze legendarische tekst uitsprak. Zijn Sleutelaar-imitatie was beter dan het origineel, kan ik getuigen: 'Waaieh... geest moet waaieh...'.

 Johnny was bij alles een voortreffelijk imitator, zijn overslaande Vinkenoog-stem onvergetelijk: 'Ik ben de dichter van de haat, ik ben geboren in een smalle straat..'  
De Sleutelaarstem daarentegen had in Johnny's mond een onovertroffen zeurderige, wat wegwerpende toon. Hij kwam van pas in de volgende anecdote, die Johnny me eens vertelde.
Op zekere dag troffen hij en Hans Sleutelaar elkaar in de stad, en Johnny nodigde Hans uit bij hem en Yvonne in Noord te komen eten. Waarop Hans een bloemetje wilde meenemen voor de gastvrouw.
Johnny vond dat overdreven. Maar Hans stond erop. Zeggende (hier komt de Sleutelaar stem); 'Dat vinden die vrouwtjes leuheuk.'
Johnny haalde z'n schouders op. Vond het onzin. Maar eenmaal aangekomen op het adres Het Laagt 145 reageerde Yvonne precies zoals voorspeld: 'O Hans, bloemen, wat enig.'
En ging ze onmiddellijk in het water zetten.
Waarop Hans Johnny aankeek en (met de Sleutelaar-stem) zei: 'Zie-je-nou-wel.'

 Zaterdag zijn biograaf Nico Keuning, Johnny's vrouw Yvonne en de letterkundige Bertram Mourits (die schreef over de samenwerking Van Doorn-Sleutelaar) van 10 tot 12 te gast in de weekendbijlage van de Avonden om te praten over de biografie 'Oorlog en pap'. 

De Avonden (za) 28 november uur 3
Beluister fragment
De Avonden (za) 28 november uur 4
Beluister fragment

Pagina's