Denis Diderot (1713-1784)

Raster online

 Het literair tijdschrift Raster bestaat niet meer op papier, maar sinds oktober 2010 is op www.tijdschriftraster.nl iedere werkdag een bijdrage eruit te lezen.Hier een betoog over waken en slapen, uit het Diderot-nummer (Raster 94, 2001). Een passage, vertaald door Anneke Brassinga:

 'Zo is ons leven verdeeld tussen twee verschillende manieren
van waken en sluimeren. Er is het waken van het brein waarbij het ingewand gehoorzaamt, passief is. Er is het waken van het ingewand waarbij het brein passief is, gehoorzaamt, zich laat bevelen. Ofwel de werking daalt af, van het brein naar de buik, de zenuwen, de ingewanden; dat is wat wij waken noemen; ofwel de werking stijgt op, vanuit de buik, de zenuwen, de ingewanden, naar het brein, en dat is wat wij dromen noemen. Het kan voorkomen dat die laatste werking heftiger is dan de eerste, dan grijpt de droom ons sterker aan dan de werkelijkheid. Sommigen zijn misschien wakend een dwaas en dromend een geestrijk man.

 Een mens is alleen echt in slaap, als alles aan hem slaapt. U ziet een mooie vrouw. Haar schoonheid treft u, u bent jong; op slag begint het orgaan van uw genot te zwellen. U slaapt, en dat ongezeglijke orgaan speelt op; onmiddellijk verschijnt u de mooie vrouw weer, en uw genot van haar is wellicht nog wellustiger. Alles voltrekt zich in omgekeerde volgorde. Als de werking van het ingewand op het brein sterker is dan die van de buitenwereld, zien we hoe een imbeciel met koorts, of een hysterica of vapeurlijdster, opeens grote allure krijgt en fier, hooghartig en welbespraakt wordt, nil mortale sonans. De koorts zakt, de hysterie bedaart, de stompzinnigheid herleeft. Nu begrijpt u enigszins wat het is, die zachte kaas die de holte van uw en mijn schedel vult (...).'
 

Droombeeld Antarctica, 10x17cm, olieverf op hout

José op ten Berg

Niet alleen de materie is raadselachtig. Hoe water een vaste vorm kan aannemen, zo dat je er over kunt lopen?

Ook sneeuw is bevroren water, de kleur die het dan aanneemt slaat me jaarlijks met stomheid. Ik moet gaan kijken, me met eigen ogen overtuigen. De gedempte geluiden horen, de knisperstappen. En vooral het hallucinerende effect meemaken van sneeuwvlakten.
Je bent heel het jaar geconditioneerd op het zien van een halfdonker landschap tegen een wat lichtere lucht. En opeens, op een ochtend kom je buiten en is het omgekeerd. In de woestijn zie je het ook: helle zandvlakten tegen een donkerblauwe hemel. Het doet je duizelen. 't Is als het zien van een vrouw met heel heldere ogen.
Zo kom je in de kunst.

Zaterdag opent in Den Bosch de tentoonstelling van José op den Berg 'Dichter bij het ijs' in het Grafisch atelier. Ze schilderde sneeuw en ijs op Antarctica. Ja, hallucinant.
Morgen in de Avonden meer.
 

Martelarenplein

Martelaren

Er zijn nu Belgen die hun baard laten groeien tot 't afgelopen is. Maar wat? Er zou een Belgische regering moeten zijn. En als je vraagt naar het waarom is dat de taal.

Na 1815 waren België en Nederland één. Het Nederlands werd voertaal. De koning, Willem I, voerde 'taaldwang' in. Wallonië kreeg taalonderwijs in het Nederlands. Slagwoord: integratie.
Taal?
Vreemd, toch trokken Vlamingen en Walen kort daarna eensgezind ten strijde tegen Willem en in 1830 was 't over. Er vielen doden, die tot vandaag herdacht worden op het Martelarenplein in Brussel.
Johan Vande Lanotte moest er maar eens een krans leggen, samen met een menigte mannen met baarden. 
 

dekenmotief..
uitzicht op de gracht

Ziekenhuisje (2)

Het beddegoed deed het hem.De dunne overdekens met hun Italiaanse motiefjes. De pluizige onderdekentjes die voor de operatie werden verwarmd zodat je onder warm dek lag..!

't Ontbrak nog maar net aan lavendel en wat me t meest trof was de graad van slijtage.. Slijtage door zo vaak wassen verleent stoffen adeldom.
Neem zo’n lakentje met één enkel overlangs, verwassen streepje. Waar tref je dat nog.
En wie er niet allemaal onder gelegen hebben. Nog zie ik Hans Van Mierlo in een blauw-met-witte kamerjas door deze gang schrijden.
In Italiaanse ziekenhuizen gaat 't nog zo.
Daar komt de familie op bezoekuur met pannetjes kip, die men samen afkluift, want t ziekenhuiseten, nu ja.

Dank voor 't medeleven. 'k Ben alweer thuis.

 

Ziekenhuisje

Morgen voor een kleine ingreep naar het ziekenhuisje, midden in de stad. Dagbehandeling, 't zal wel meevallen.

Ik kwam er veel op bezoek, bijvoorbeeld bij de oude Boze Buurman Dick Swidde, als ie weer eens teveel bessenjenever met Pepsi Cola had gedronken en van het wenteltrapje op het hofje waar ie woonde was gevallen.
Hij tyranniseerde het personeel.
Het ergste werd het toen naast hem een andere artiest gelegd werd. Ik herkende hem eerst niet.
'Nee logisch niet,' zei Dick achter z'n hand, maar dat is Pipo de Clown, jeweetwel.
Pipo was onherkenbaar.
En twee artiesten op een kamer, dat lukt niet.
 

Frank Koenegracht

 Deze week begint de Avonden elke dag met een Chinees gerecht, besproken en geproefd door de dichter Frank Koenegracht.Frank is een kenner. Hij staat zelf graag in de keuken om oorspronkelijke Chinese gerechten te bereiden.

 Wat iets heel anders is dan wat wij gewoonlijk verstaan onder een portie Chinees. Chinese koks die hier komen werken moeten drastisch worden omgeschoold, leerde ik.
Ik zat erbij, slurpte, kauwde en luisterde.
De poëzie van de Chinese keuken zit hem in de omgang met voedsel: niets gaat verloren, alles wordt gebruikt. Je kunt de ingrediënten altijd afzonderlijk proeven. En het moet vers zijn, een kip of een vis koop je levend op de markt. Een varken liefst ook.
Dan weet je wat je hebt.
Een goed gemanierde Chinees praat tijdens het eten uitsluitend over eten, herkomst, bereiding en zo meer.

Het water liep me in de mond. Frank, die ook arts is, kon me uitleggen hoe dat werkt.  
 

4
3
2
1

Kimberley Clark

Was in de Hallen in Haarlem bij het fotospektakel van Kimberly Clark, de grapnaam - een toiletartikelenmerk - waaronder het Rotterdamse kunstenaarstrio Iris van Dongen (1975), Josepha de Jong (1977) en Ellemieke Schoenmaker (1969) hun solovoorstelling 'Hooley' brengen: snapshots van een nachtelijke stormtocht door Rotterdam, die doen denken aan de BBC reportages over het schoonvegen van de centra van provinciesteden na sluitingstijd. Total loss dronken mannen en vrouwen die de stad in trekken. Vernielingen, rebellie, provocaties. Ditmaal in scène gezet en gespeeld. Maar wel zeer overtuigend.

Vrouwen dus, drie rauzende 'lipstick hooligans' die samen de nachtstad afbreken. Ze provoceren, klimmen in en op alles, kleden zich uit op straat, kortom zijn van god los.
Vormgegeven als een fotoroman in razend tempo. 
Het werkt, je trapt er steeds weer in. Het ziet er goed uit en het is grappig. Eens temeer als je weet van het ernstige werk dat de drie gewoonlijk maken.
Zie het als een vorm van emancipatie.
 

preciese datering gezocht..

Beton (38)

Dit in begin jaren '60 nieuwe Haagse tramhuisje stuurt Wim de Bie me. Het model, met het halfronde dak, brengt een plotselinge ontroering teweeg. Waarom toch? Om wat?

Lees deze tekst uit 'Tramnieuws':
'Immers de uiterst eenvoudige en toch smaakvolle structuur van deze abri's maakt ze passend bij welhaast iedere omgeving, terwijl de keurige uitvoering in sierbeton, waarbij gebruik wordt gemaakt van natuursteenkorrels, het geheel een dermate fraai aanzicht geeft, dat geen enkele schoonheidscommissie bezwaren zal maken tegen plaatsing op de daarvoor geschikte punten.' 

Geen ontkomen aan, men vond ze mooi. 
 

in het souterrain

Peter Nissen

Kerkhistoricus Peter Nissen schreef 'Eene zachte aanraking van zijn zieleleven'. Over mystiek en spiritualiteit rond 1900, vergeleken met die van nu.

Wat is er veranderd sinds Lodewijk van Deyssel afknapte op Joris-Karl Huysmans, toen die - na zijn geruchtmakende 'Tegen de keer' - de bijbel van het decadentisme uit 1884 - terugkeerde in de schoot van de moederkerk?
Was Gerard Reve een romantisch decadente nabloeier of ook hierin een voortrekker. Gisteren zocht ik Peter Nissen op in zijn Nijmeegse souterrain, waar hij het 'hooggestemde' van rond 1900 - het terugverlangen naar de middeleeuwen, de Arts & crafts-beweging, de theosofie en zo door - stelde tegenover dat van nu. 
Er waren toen 2% 'onkerkelijken', nu 62% of meer. Het individuele 'ietsisme' wint het van geloofsgemeenschappen. De literaire mode van toen, het decadentisme, door de kerk veroordeeld als een 'ziekelijke uiting van zinnelijkheid' is gemeengoed geworden.

Heeft Lodewijk van Deyssel de emotiecultuur van nu voorzien toen hij schreef dat 'doorleefdheid' het enige kenmerk kon zijn van 'waarheid'. Morgen is Peter Nissen te horen in de Avonden.
 

het raam

Michael Hamburger (5)

 In het plaatsje Middleton in Suffolk belandt Max Sebald, na op de hei te zijn verdwaald, toch nog bij zijn oude vriend, de dichter Michael Hamburger, net als hij van Duitse komaf. De tuin waarin hij uitrust laat Tacita Dean zien in haar filmportret van Hamburger.

 De film is niet toevallig gemaakt in augustus. Sebald schrijft in De ringen van Saturnus: 'Augustus, we spraken over, de lege en geluidloze maand.'
Hamburger: 'For weeks there's not a bird to be seen. It is as if everything was somehow hollowed out.'
Ze spreken Engels. 
Volgt de beschrijving van de maand augustus. Alles is uitgegroeid en -gebloeid: 'Alleen het onkruid groeit verder, de akkerwinden wurgen de struiken, de gele wortels van de brandnetels kruipen onderaards voort, het kleefkruid groeit je boven het hoofd, het bruinrot en de mijt breiden zich uit en zelfs het papier waarop je moeizaam woorden en zinnen aan elkaar rijgt, voelt aan of het met meeldauw is overtrokken...'.

 Max kwam 33 jaar na Michael door de Engelse douane.
En meteen bij zijn eerste bezoek aan dit huis lijkt het hem of hij 'er ooit gewoond heeft'.
Het lijken wel zijn spullen, schrijft hij  En dan ziet hij de opeenhopingen van 'in een hoek bij de deur naar de eetkamer opgestapelde en hun hergebruik ongeduldig tegemoetziende verzendcouverts en kartonages' waarvan hij een foto maakt voor zijn boek. Stapels die hij ziet 'als stillevens, ontstaan onder mijn eigen, liefst het waardeloze bewarende hand.'
En hij weet, dit zijn meer enveloppen dan Hamburger in zijn leven ooit nog zal hergebruiken.

 Sebald richtte in Norwich de 'toevalsclub' op, Die zou ik graag heroprichten. Vrijdag meer in de Avonden.
 

Pagina's