Bruno Taut, Alpine Architektur, nr. 6 (1917-1919)
Coop Himmelblau, 'Die Wolke' (1970)
Museum en Inrichting Dr.Guislain (1840)

Schets of schim

Hoe wordt architectuur bedacht? Welke rol speelt daarbij het onbewuste, het irrationele? Dat is de vraag die geleid heeft tot de ongemeen boeiende tentoonstelling 'Schets of schim', met als ondertitel 'over architectuur en intuïtie'.Te zien in het gebouwencomplex Dr. Guislain aan de rand van Gent. Waar behalve een museum ook nog steeds een psychiatrische inrichting is ondergebracht. Het Guislain museum verkent steeds weer de grenzen van wat 'outsiderkunst' genoemd wordt.

Veel architectuur blijkt voort te komen uit voorbeelden in de natuur. Bruno Taut (1880-1938) kwam ontredderd uit de Eerste Wereldoorlog. Hij zocht het in de Alpen. En tekende een Alpine Architectuur, gebaseerd op bergen, sneeuw en ijskristallen. Bij hem worden de Alpen een gebouwde structuur, een glazen, kristalachtige sprookjeswereld. Zo verandert een bergdal in een feestelijk verlicht vrouwelijk geslachtsorgaan Mensen- of dierenlichamen keren altijd terug. Een gebouw is vaak een organisme. Neem de tekening van Madelon Vriesendorp (echtgenote van Rem Koolhaas) waarin twee New Yorkse Wolkenkrabbers naast elkaar in bed liggen. Of de pure opstandigheid zoals je die ziet in 'Die Wolke' van Coop Himmelblau. Waarom wéér een huis op die open plek in de straat? Waarom niet iets heel anders? Architectuur en fantasie. Zijn wij niet allen architect, in de geest, in onze dromen.De tentoonstelling vindt plaats in het kader van Timefestival. En is te zien in het Museum Dr. Guislain, J. Guislainstraat 43, 9000 Gent.

Het Hooghuis (1614)
Denise Aerts

Doel

 Op aanraden van onze Belgische correspondente Margoo was ik gisteren in Doel, aan de Scheldeoever, schuin tegenover Antwerpen. Ik ontmoette er Denise Aerts, schilderes, en bewoonster van het mooie Renaissance Hooghuis (1614) - eens woonplaats van de lokale machthebbers. De eerste vrouw van Rubens komt hier vandaan. Achter het huis legden schepen aan. Doel was toen een eilandje.En nu wordt Doel - in 1267 voor het eerst vermeld in de kronieken - met totale afbraak bedreigd.

 Het zit gevangen tussen vele vuren. Denise legt me uit hoe het zit. Zolang de kerncentrale (vier reactoren) er staat blijft Doel nog even behouden. Maar het Saeftingedok komt nader. En dat is over Doel heen geprojecteerd. De havenautoriteiten willen verder graven. Doel is - gek genoeg - afhankelijk van de kerncentrale.De politieke besluitvorming stagneert. De Haven gokt op langzaam laten leegbloeden.

 Veel huizen staan leeg of zijn al gesloopt. Er kwamen krakers en Roma, maar veel oorspronkelijke bewoners houden niet van krakers en Roma en vertrekken. En nu zijn er kunstprojecten.Prachtige plaats, gaat het zien. Ik weet waar u aan denkt. Ruigoord, in de Amsterdamse haven bleef toch ook behouden? Maar Antwerpen is geen Amsterdam.

Tags: 
Nienke Feis demonstreert. Geert-Jan Strengholt, Erwin Blom, Marnix Koolhaas en Agnes van der Weijden (vlnr.) kijken toe

Radioarchief (2)

Was majoor Bosshardt lesbisch? Wat doet Peter Flik - live in de uitzending - bij een technische storing? Hoe zingen Jan en Karina Wolkers de Radetzkimars

Gisteren werd het VPRO-radioarchief officieel ten doop gehouden. Archivaris Nienke Feis vordert gestaag met het 'ontsluiten' (blijft een smerig woord) van de duizenden banden waarvan niemand meer wist wat er op stond. Reizen door de radiotijd kan elk moment.

wie redt het? wie niet? en hoe?
het begin: twee manuscripten en een brievenbus

Reprise

Merkwaardige film, hij gaat over jonge schrijvers, maar er komt geen regel, geen woord tekst in voor, alleen een paar titels en boekomslagen. De film gaat dan ook niet over schrijven maar over de dingen eromheen. Zoals die kunnen spelen onder twintigers. In Oslo ditmaal, een soort Amsterdam, maar kleiner.

Geen van de jonge schrijvers heeft ooit een opschrijfboekje op zak. Als er wordt geschreven rolt tekst na een nachtje doorhalen pasklaar uit de printer. Het praten over boeken en manuscripten munt uit in pretentieuze vaagheid. Een oude schrijver wordt hartstochtelijk bewonderd, maar je komt nooit te weten waarom. Zodat de kijker wel moet besluiten dat het hier gaat om 'schrijver willen worden'. De andere helft van de film is ronduit goed. De twee hoofdfiguren overtuigen, de bijfiguren ook (ik verklap niks). De eerste ontmoeting met een redacteur en een redactrice bij een uitgeverij, de gelegenheidsfeestjes, het staat er precies zo hol als het ook in Amsterdam is. Wat je in werkelijkheid meemaakt is het filmschrijven van regisseur Joachim Trier, die laat zien op hoeveel manieren het verhaal van twee schrijvende vrienden vorm kan krijgen.

de kartonnen stoel van Frank Gehry
Guggenheim Bilbao

Karton (2)

 Ook omdat ik drie jeugdjaren doorbracht in het 'papierdorp' Eerbeek op de Veluwe viel ik meteen voor het kartonnen zitcomfort van Martine van Loon.

 Eerbeek, 7 papierfabrieken, het golfkarton van De Zeeuw, de doosjes voor de Prodent-tubes van Schut en een beek die elke dag een andere kleur had door de verfstoffen, waarover later meer.S.F. wijst me op de Wiggle Side Chair van Frank Gehry, de van oorsprong Canadese architect die oa. het Guggenheim Museum in Bilbao bouwde. En die in 1972 al kartonnen stoelen bedacht, toen als goedkope oplossing - nu zou de stoel, puur aan karton 750 euro kosten, karton is veel duurder geworden.

Tags: 
de machine van Zoro Feigl (geen gewone suikerspin)
strandstoel van Elena Goray
het kartonnen zitcomfort van Martine van Loon. deze bank kan uitgeschoven, 360 graden rond.

Rietveld

De Eindexamententoonstelling van de Rietveldacademie ging vanmiddag open. Ronddolen door zo'n schoolgebouw dat expositieruimte is geworden. En denken, je zal maar even twintig zijn en kunstenaar willen worden. Zoro Feigl, de bouwer van de reusachtige suikerspinmachine geeft het antwoord: kiesverblindend zoet. Wie zijn ruimte binnengaat wordt binnen de kortste keren ingesponnen in zijn roze spinnenweb. Wordt net zo roze als hij.

Zoro bouwt net als Joost Conijn machines die echt werken. Ik vind machines moeten echt werken, ook in de kunst. Panamarenko dat is onzin. Ik belandde ook in een reeks stoelenpresentaties.Elena Goray was er, met een reuzenstrandstoel die ook in schaduw voorziet. Joan Christensen met inelkaarpas stoeltjes voor Japans wonen en daarna zag ik ingenieus uitschuifbaar kartonnen zitcomfort vol doorkijkplezier van Martine van Loon. Maar er is op de expositie zoveel meer. Nog tot zondag as. 1 juli te zien in de Fred. Roeskestraat in Amsterdam.

Plasterk: niet thuis.

Plasterk

Het goede nieuws bij de kabinetsformatie heette dat de Publieke Omroep direct onder minister Ronald Plasterk ging vallen. Wat was hij van plan? De Volkskrant van 22 juni bracht eindelijk een klein berichtje. De minister schreef aan de Tweede Kamer: 'Geen grootscheepse veranderingen. Dat is niet nodig en bovendien onwenselijk.' Humor dus, en verder voornamelijk niets. Er komt wat meer geld schrijft Plasterk, 'om de balans in de programmering te herstellen’.Wie verstoorde die balans? En wie gaat dat extra geld nu besteden?

Ik vind het met permissie onvergeeflijk dat Plasterk niet inziet dat de organisatie van onze Publieke Omroep principieel verkeerd is. Bij een krant heb je enerzijds een directeur of manager die gaat over het geld en anderzijds een hoofdredacteur die verantwoordelijk is voor de inhoud.Bij de Publieke Omroep bestaat die laatste functie niet. De Raad van Bestuur doet het management. Wat er aan redactiewerk gebeurt is verspreid over talloze omroepen en andere instanties. In de praktijk regeert het management.Dus, Ronald Plasterk, ik zit dringend te wachten op de benoeming van een hoofdredacteur van de Publieke Omroep, die samen met zijn redactie inhoudelijke, journalistieke prioriteiten gaat stellen. Die bedenkt welke zaken van algemeen belang op de publieke radio en tv moeten worden gebracht. En vervolgens hoe je dat op zo'n aardige manier kunt doen dat veel mensen willen kijken en luisteren. In die volgorde. En uiteraard in opdracht van de minister.

Eenhoorn

 De vijf wandkleden van de Dame en de Eenhoorn in het Musée Cluny in Parijs behandelen elk een zintuig. De tastzin is de mooiste, daarop omvat de jonkvrouw de hoorn van de Eenhoorn.

 In de vroege 15de eeuw ontstond op Thüringse schilderijen een combinatie van deze heidense mythe met de verkondiging aan Maria. De aartsengel Gabriel jaagt met zijn honden de Eenhoorn in de schoot van de maagd. En kijk, ze liefkoost hem onder zijn kin. Volgens Jacob van Maerlant (1225-1300) en anderen was de Eenhoorn een zinnebeeld van de Zoon Gods. In de schoot van de maagd komt hij tot rust en wordt gevangen door de jagers. Maar dat zijn bij Van Maerlant weer de joden. Een rommelige geschiedenis.

 'Je wrijft in je ogen en de jonkvrouw wordt de moeder Gods.' Natuurlijk werd er gefronst. Wat was die hoorn anders dan een nooit ophoudende erectie? Sliep Christus met zijn moeder om zo zichzelf te verwekken? Om de spotters van de Reformatie geen voedsel meer te geven verbood het Concilie van Trente (1545-1563) de Eenhoorn als symbool voor de menswording van Christus te gebruiken.Luther slachtte de Eenhoorn.

Tags: 
Vivaldi, kavel 11: Sol Lewitt
station RAI: le Corbusier

Zuidas

Aan de Amsterdamse Zuidas bij station RAI komt op wat heet Vivaldi, kavel 11 (je hebt ook Mahler, weldra Ellington?), deze 24 verdiepingen hoge set van twee torens gereed. Gebouwd voor ING Vastgoed. Hij krijgt bureau Ernst & Young als voornaamste huurders.Het gebouw dankt z'n herkenbaarheid aan een ruitpatroon ('diagrid') dat rechtstreeks gepikt is van de dit voorjaar overleden Amerikaanse kunstenaar Sol LeWitt.

Het patroon is bedekt met zilveraluminium dat afsteekt tegen het donkere glas van de gevel. Ontwerp: Foster+partners. De naam van LeWitt wordt in de lange rij van de co-ontwerpers niet genoemd.Even verderop, op het Station RAI (1992) is in het verlengde van de liftschacht een siertorentje geplaatst dat doet denken aan een luchtkoker op een oceaanstomer. Ook voor de herkenbaarheid, volgens architect Roelf Steenhuis.En wat ik ook zoek, ook hij vergeet zijn bron te vermelden. Le Corbusier filmde in de jaren '30 al luchtkokers van schepen en gebruikte deze vorm als eerste in architectuur.PS. Riunus Alewijnse uit Middelburg stuurt een zeer lezenswaardig bezoek aan Corbusiers kerk in Ronchamp op zijn weblog.

Houellebecq regisseert zijn grote vriend Fernando Arrabal
bodypainting (2)
bodypainting (1)

Houellebecq filmt

Michel Houellebecq is dezer dagen - als scenarist en regisseur - bezig met de verfilming van zijn boek Possibilité d'une île. Niet makkelijk, niet goedkoop, dat science fiction-verhaal. Het Franse weekblad 'l Express zegt dat de film het boek maar losjes volgt. De toekomst, de 'kloonutopie' krijgt meer nadruk.

Op de site van Fernando Arrabal, Spaanse Houellebecq-bewonderaar staan al wat foto's. Van oa. bodypainting en een carnavalsoptocht. Er was ook sprake van dat de Rem Koolhaas decors zou maken. De opnames vinden plaats op Lanzarote één van de Canarische Eilanden. De film moet in 2008 gaan draaien. Wordt het wat? Moeilijk te zeggen, je zou denken dat je voor het schrijven van romans - zeker die van Houellebecque - precies een omgekeerde aanleg nodig hebt als voor het leiding geven aan het bedrijf dat het maken van een speelfilm toch óók is. Er was veel heibel over de financiering. Maar Arte doet mee.Bodypainting, als iets heel de haat-liefde van Houellebecq voor de jaren '60 weergeeft is het misschien dat.Twee keer vergroten en je ziet het geschilderde jasje.

Jeroen Wielaert praat met Michel Houellebecq
Beluister fragment

Pagina's