In Amsterdam werd er op de lokale tv-zender over gediscussieerd. Vanwaar die heibel? In zijn standaardboek 'The Nude' maakt de kunsthistoricus Kenneth Clark een strikt onderscheid tussen 'naked' en 'nude'. Naked is zonder kleren, bloot dus, en nude een ideaal in de kunst. Een geïdealiseerd beeld van het lichaam. In het Nederlands ligt dat onderscheid minder precies en daar komt ellende van. De man vooraan is ook wel een ideaal schildersmodel. Veel massa, veel tekening, en goedgekozen pose. Mooie foto's. Nu Mieke Woestenburg: 'De mannen die reageren zijn voor het overgrote gedeelte in de leeftijdscategorie van 40 tot 50 jaar. Hun wens om als naakt model te willen poseren, komt vaak voort uit hun eigen ervaringen met het bekijken van erotische beelden waarop voornamelijk vrouwen afgebeeld staan. Waarbij de kijker (mannelijk) en het model (vrouwelijk) in een vast patroon gevangen zitten. (...) Ik zet de modellen in moeilijke posities, lichamelijk pijnlijk, of tegen hun natuurlijke lichaamstaal in. Het grensgebied van het toelaatbare op dat moment is voor mij zeer interessant. Niet het toelaatbare in het algemeen, of dat van mij, maar het toelaatbare van het model in overeenkomst met zijn verwachtingspatroon. De weergave hiervan in hun lichaamstaal vind ik fascinerend.'

Hij schreef: 'Dit is haar graf. Onder de jonge linden vergaan haar handen en haar zachte ogen. Moet men geloven dat wie haar beminde haar eens hervinden en herkennen mag? In mijn jeugd was Astrid krantenknipsels, na haar dood. Achtervolgd door mijn moeder, die lont rook. En veel raadselachtig liet verdwijnen. Nu, de Here Here was mij genadig. En dit via de onderwijzer, de heer Paradies (?!). Wat mij nooit was overkomen geschiedde nu. De heer P., onderwijzer, zei mij thuis zijn tas op te halen. Het was vlak bij . Vrouw Paradies liet mij binnen, ging een trap op en liet mij in de hal staan (13 jr. oud). Op de radio hoorde ik hoe Astrid onder bazuingeschal uit het paleis werd gedragen. Het is geen beeldspraak maar ik verzonk rechtstandig in het niets van de aardkloot, hierbij begeleid door een commentator. Een tas van Paradies! Verwoestend! De deur ging open, de deur ging dicht, een oud man wankelde over straat... Nu (en dat is veel te laat, de necrofiele woede van eens was gedoofd) kan iedereen naar binnen. Ik was in gezelschap, koud, kil, vochtig, nauwelijks verlicht. Somber tot donker aan de randen. Mijn gezelschap had er gauw genoeg van en liep de stenen trap op. Ik bleef achter voor nog een kort gesprek met klopsignalen. Ik zal hiervan geen verslag doen. Ik legde een hand op de katafalk voor nog een beetje warmte en vertrok, besmuikt. Buiten regende het. Grijsgrauwe lucht, een kille wind die je om de oren blies. Ah, zei ik, wat een mooi weer. Koning Leopold: in de rouwstoet met de arm in een mitella. Licht wiegend in de heupen, al bezig met overspel. Ik loop ook mee, maar met andere gedachten: om die leuke hoedjes. Tot vlak bij de ogen. Dat schuin omhoog kijken en dan die korte zinnetjes... Als steeds je Leopold (naam doorgehaald) Willem.'Vorige week was ik in Brussel en ging kijken.Toch nog geschokt bemerkte ik dat Leopold III daar in een stenen katafalk is bijgezet met zijn beide echtgenoten, Astrid en Lilian Baels (later de Rety).

Aukje Koks studeerde in 2002 af aan de Academie St. Joost in Breda. Vorig jaar werd ze door door hare majesteit onderscheiden met de Koninklijke Prijs voor Vrij Schilderkunst.Haar website geeft een mooi overzicht van haar werk in de laatste jaren. Ik bezocht haar in haar atelier in een fabriek in Breda-West, die binnenkort wordt afgebroken. En ja, ook Steinberg en Donald Duck speelden een rol in de ontwikkeling van haar beeldtaal. Maar stripclichés als het spiraaltje boven het hoofd van een verdwaasde zie je bij Aukje Koks niet, ze heeft een geheel eigen grafische interpunctie ontwikkeld waarmee ze geestesbewegingen in beeld brengt. Er beweegt veel bij Aukje Koks.Het spookt in die schilderijen. Luister naar haar in het Beeldende Kunsthalfuur van de Avonden op woensdag 20 september, 21.00.

Samensteller Justus van de Kamp (1954) is historicus en jiddischist. Zijn compaan Jacob van der Wijk (1937) leerde als kind in kamp Westerbork zijn eerste joods Nederlands. Hij is literatuurwetenschapper en werkt als boekhandelaar en muzikant.Ze hebben 14 jaar aan het boek gewerkt. Ik bezocht Justus van de Kamp in zijn met boeken ingerichte woning in Amsterdam. Goed, van Herman Heijermans wist ik iets, van Jacob Israel de Haan en Carry van Bruggen ook. Maar van Meijer de Hond en zoveel anderen had ik nooit gehoord. De Hond was een geestig schrijvende rabbi die werkte in de 'Jodenhoek', er alles van wist en iedereen kende. Hij stierf in Sobibor. En dat het onvertaalbare woordje lef van het jiddische 'lew' komt en het hebreewse 'leew', dat hart betekent, nee dat wist ik ook niet. Maandag 18 september na 21.00 is Justus van de Kamp te horen in De Avonden. Met onder meer een analyse van het begrip 'joodse humor'.

 Streepjes. Ileen Montijn laat op haar weblog van 1 september deze foto van Nabokov en zijn vader zien. Ze dateert de eerste matrozenpakjes rond 1770. Maar over het shirt dat onder de matrozenkiel wordt gedragen schrijft ze niet. Dat van de kleine Nabokov heeft streepjes. Het is, weet ik nu, een Russisch matrozenpakje. Engelse en Amerikaanse matrozen dragen effen witte shirts onder hun kiel. Zo ook Nederlandse kindertjes in de jaren '20. De tijd waarover mijn moeder met een blik in de verte kon vertellen. Den Haag, open auto's, uitstapjes naar Spa en matrozenpakjes. Ik neem haar fotoalbums erbij. Matrozenpakjes, in taloze varianten, zomer in, zomer uit, gedragen door meisjes en jongens. Maar nooit met een gestreept truitje onder de kiel, altijd effen.

 Hoe kwam Coco Chanel er dan bij om uitgerekend gestreepte Russische matrozentruitjes voor vrouwen te gaan maken?De magie van streepjes. Streepjes doen hallucineren. Dat heeft ze gezien.PS. Van streepjes komen streepjes. Nu krijg ik aangereikt: 'The Devil's Cloth: A History of Stripes and Striped Fabric’ van Michel Pastoureau (2001). Strepen bereikten Europa op de kleding van Karmelieten, die ze meebrachten van uit het Heilige Land. Het in plakjes snijden van de werkelijkheid werd meteen als een ordeverstoring ervaren. Een visuele vorm van het 'spreken in tongen'. De streep was 'dubbel', onoprecht. Daarom werden gekken, hoeren en clowns in strepen gekleed, zoals later boeven. En zo verder. Ik heb het boek besteld. Eén ding staat intussen vast. Chimpansees kunnen heel aardig schilderen, maar evenwijdige strepen zetten ze nooit.

Bert Wagendorp schreef vandaag 16 september een wat al te braaf stuk over de bedrijfsvoering van De Slegte in moeilijke tijden. Kijk wat er van kwam. Op de voorpagina: 'De Slegte: Zoveel weggezakte schrijversnamen'. In de bijlage het Vervolg: 'Het gaat niet goed met boekhandel De Slegte. Deze week werd bekend dat 4 van de 22 vestigingen in Nederland moeten sluiten...' etc. En dan komt het: 'Jongeren vinden er niks aan, urenlang rondneuzen in dat magische oudeboekentheater vol weggezakte schrijversnamen.'Om deze kopzin gaat het. Die zet de toon. Proef de demagogie. Alleen waar jongeren 'wat aan' vinden telt. 'Weggezakte schrijversnamen' kunnen worden geruimd.Goddank zijn er jongeren (je kunt beter dood zijn dan een jongere) en jongeren. Sinds kort geef ik les in prozaschrijven aan een kunstopleiding. Regelmatig komen in mijn colleges schrijvers en boeken voor. Zo verwees ik deze week naar passages bij de weggezakte schrijversnamen Italo Svevo, Lodewijk van Deyssel, Erwin Blumenfeld en Willem Brakman. Waar kun je die kopen? vroegen de twintigers.Bij het antiquariaat natuurlijk, zei ik. De gewone boekwinkel heeft zo'n hoge omloopsnelheid en zo weinig kastruimte, daar ligt zowat niks meer. Bovendien is het antiquariaat goedkoop. Dus, stelletje kopdemagogen bij de Volkskrant, luister: literatuur, en niet alleen populaire en niet alleen die van deze week, moet beschikbaar zijn. Daarom is De Slegte is een instituut van groot belang voor de Nederlandse cultuur. Want die bestaat, al hebben jullie er geen idee van.Mijn eigen opvoeding dank ik voor een groot deel aan De Slegte. De Slegte hoort bij ons erfgoed. En zo hoor je zo'n artikel te brengen: 'Red De Slegte! Een stad zonder een De Slegte is voorgoed een andere stad.'

SMILE EVERY MILEIt's all to do with what goes on in your mind,It's all to do with the locations you find,It's all to do with how you talk to your mum,It's all to do with how you like to have fun.It's all to do with getting through life,It's all to do with finding your self a wife,It's all to do with learning how to fish,It's all to do with making another wish.It's all to do with how you sit in a chair,It's all to do with what you do with your hair,It's all to do with making friends,It's all to do with going round a bend.It's all to do with cardboard and glue,It's all to do with what I said to you,It's all to do with directions you take,It's all to do with making another mistake.It's all to do with the next thing,It's all to do with pulling out your sting,It's all to do with using a bat,Learn to play cricket and deal with that.It's all to do with getting through life,It's all to do with trouble and strife,It's all to do with the smile on my face,Takes me a mile and keeps me in pace.

28 September 1899, Donderdagmiddag, 5 uur.(...)Verder wuif ik, bij het uit- en ingaan van de kamer, met hand of zakdoek, en voeten, om de vliegen te verwijderen. Bij het uitgaan van de kamer, klap ik eerst even snel met de deur, om de vliegen, die er tegen aan mochten zitten, op te jagen, opdat zij niet, door het plotseling wuiven, terwijl de deur open is, geheel in de war, tegen de wuivende hand in de kamer mochten binnenvliegen.Saturdag 20 januarie 1900, 9 u. 30 avond.Het verjagen van de vliegen bij het ingaan geschiedt door hand- en zakdoek-bewegingen van-boven en door voetbewegingen van-onderen. Over de vliegentent om de kanapee heen voor a.st. zomer ben ik nu met den timmerman bezig.Vliegen, vocht en vloer- of onderste-kamerdeel-koude zijn altijd, wat het wonen of verblijven aangaat, mijn voornaamste vijanden geweest. Worden de tegen-maatregelen genomen als het euvel reeds aanwezig is, dan verlies ik een massa tijd, ten eerste den tijd, waarin het euvel mij doet lijden; ten tweede die welke voor verhelping door behangers, timmerlieden enz. noodig is; ten derde, al den tijd van het nalijden, nadat ik door het euvel ben van streek gebracht.A. Roland Holst zei in 1975 over Van Deyssel: 'In het gesprek was hij niet te evenaren, allereerst door de intonatie, een wonderlijke gemaaktheid, die zo vanzelf sprak, dat hij zich lang geleden toen wij nog niet bestonden, in een voortijd dus, vanuit de kinderstoel reeds aldus tot zijn ouders moet hebben gewend.'NB. Zojuist werd het radiogesprek dat ik met Harry Prick in 1978 had, oa. over zijn eerste ontmoeting als scholier met Van Deyssel eruggevonden. Volgende week te horen op deze plaats.

Vandaag deel 3 en 4. Geschreven op de dinsdagen 3 en 10 juni 2003. Wat een cyclus van 500 pagina's had moeten worden vond een abrupt einde. 'Geen toeval,' zegt Snijders, 'mijn leven bestaat uit aanlopen, het maken van een aanloop is het kenmerk van mijn leven. Niet de sprong maar de aanloop.'

Voor mij begon het met de verbluffende bundeling nagelaten stukken 'Uit de schrijfcassette van Lodewijk van Deyssel' (1970). Bij elkaar het verslag van een grootse carrière die door - zich almaar voordoende - onvoorziene omstandigheden geen doorgang kon vinden. Het eigenlijke meesterwerk van Van Deyssel is zijn niet doorgegane loopbaan. Ik las hoe een kraaiende haan hem dagelijks van het werk hield, al schreeuwde hij hem woedend toe 'zwijg kapoen!'. Ik las hoe hij een procedure ontwikkelde om zijn werkvertrek te verlaten zonder dat - door het openen van de deur - insecten binnendrongen die hem dan later het werk onmogelijk zouden maken. Hij deed dat door bij het verlaten van de kamer in de deuropening een klein luchtsprongetje te maken en daarna, meteen, in één beweging, de deur weer dicht te slaan.Harry Prick had voor deze dingen het fijne gevoel. Lees zijn tweedelige biografie, door Kees Fens vanmorgen in de Volkskrant 'een meesterwerk van uitweiding' genoemd. Later meer.