In 2004 vroeg ik me in een stukje af wanneer 'Het grote plooienboek' eens zou verschijnen. Ik kreeg een brief van Janneke van Dijk uit Nijmegen. Het boek bestond, zij het dat het maar deels over plooien ging, het heette 'Seeing through clothes' en was geschreven door de Engelse Anne Hollander. Kleren zijn geen bijproduct of verlengstuk van het lichaam, zegt Hollander. Met kleren geef je jezelf vorm. Ze bepalen je zelfbeeld. En je beeld in de wereld. Niet een 'statement' maar een kunstvorm, open voor interpretatie net als kunst. Naakten, zegt ze, zijn altijd een afleiding van de geklede mens. Kijk maar. Het misverstand: het naakt is puur en eeuwig. Nee, het naakt is een vorm van kleding en even tijdgebonden. Kunst en kleding gingen eeuwenlang hand in hand, gelijkop. En hoe kleren bedoeld waren zie je vaak het best op een schilderij. Kleding in kunst is altijd overtuigender dan in het echt, in de modemusea. Carel van Mander (1604), aangehaald in Kunstschrift: 'Bladeren, haar, lucht en textiel dat is een en al geest en alleen de geest leert het voortbrengen.' ps. Later berichtte Janneke van Dijk dat Anne Hollander, ook een boek gepubliceerd heeft dat uitsluitend over plooien in de schilderkunst gaat. ‘Fabric of Vision: Dress and Drapery in Painting.’ (Londen, National Gallery, 2002).Dit boek, dat bij een door Hollander gemaakte tentoonstelling hoorde heb ik nog niet.

Ik liep een blokje om, ze hingen er nog. Toen zakte het bakje langzaam. En ik begreep het spel: twee stenen beelden hadden zich losgemaakt van de kathedraal.De man bleek een metselaar, hij had een troffel bij zich. Maar het meisje? Wat ben ik toch traag van begrip. Dit moest wel Zoete Lieve Gerritje zijn.Thuis zocht ik haar op. De tekst zegt weinig, behalve dat er in Den Bosch brandewijn met suiker gedronken gaat worden. Wie Gerritje was en of ze ooit in ‘s-Hertogenbosch aankwam is niet bekend. Misschien maar goed, voor je 't weet was ze net zo'n alcoholische nymfomane als Kortjakje kortgeleden bleek te zijn. Gerritje heeft een standbeeld op de hoek van de Lepelstraat en de Korenbrugstraat, aan de Binnendieze.Ik vrees eigentijds brons, en ga niet kijken.

Momenteel in het Henriëtte Polak-museum in ZutphenVoor mij niet moeilijk. Ik woonde tot mijn negende jaar in het Oosten des lands en weet wat een Paasvuur en wat Palmpasen is. Er bestaan foto's waar ik met een versierde stok loop, waarop zo'n haantje van brood is gestoken. Erg mooi. En diep teleurstellend als na drie dagen bleek dat het haanbroodje keihard en oneetbaar was geworden. Gerrit Veenhuizen heeft zijn kindindrukken niet alleen weten te bewaren, hij heeft ze een onontkoombare vorm gegeven. Je kunt dan praten over Klee, over Morandi, of zelfs Mark Rothko. Maar ik denk liever 'een oude Egyptenaar in het Oosten des lands'.

In het Museé des Beaux Arts (1892) van Lille hebben ze niet alleen een van de mooiste 19de eeuwse beeldenverzamelingen van Frankrijk, ze durven ze ook te laten zien. In de beeldengalerij staan er nu opeens 135. Opgediept uit de depots, na een 'slaap' van 50 jaar. Van het classicisme van na 1800 tot de sensualiteit en het symbolisme van het begin van de twintigste eeuw. Van Houdon (1741-1828) tot Bourdelle (1861-1929).En toen? Toen hield het op. Het werk van generaties geschoolde beeldhouwers, getraind in harde competitie, verdween naar de kelders.

 De reserve, het voorbehoud is onmiskenbaar. Weerkerende elementen: de open plek, de bosrand. Een opvallend kleine schaal. Struikgewas, jonge boompjes, brandnetels, wat stuifzand. Waar is de mens? Dat is de toeschouwer, zegt ze.Wat je te zien krijgt zijn 'innerlijke landschappen'. Plaatsen van inkeer, hoe moet je het zeggen. Haar gereformeerde opvoeding is er niet vreemd aan, zegt ze in de catalogus: 'Een erg zwartgallige kijk op het leven.' Goed kan elk moment omslaan in kwaad. Die dreiging zit in de tekeningen. We staan voor een groot formaat, zwart-wit. Je kunt er zo in binnenstappen. Maandag na 21.00 is ze te horen in de Avonden.

Zijn dit wel groepen? Er is weinig samenhang. Op het eerste gezicht hebben ze niet meer gemeen dan hun aanwezigheid op zaterdagmiddag in het centrum van Lille.Men houdt afstand, kijkt uit ooghoeken naar elkaar, passeert. Maakt de aanwezigheid luidop kenbaar of gaat stilletjes zijn weg.Aan de kleren kun je zien hoe ze over zichzelf denken. Hoe ze denken dat anderen ze zien. Wat ze het meest bindt is het beeld van de camera. Daar vormen ze configuraties, vullen het beeld met steeds wisselende patronen, en zijn onderdeel van een voorstelling, genaamd 'Lille op zaterdagmiddag'. Ziehier de menigte.ps. Twee keer vergroten kan. Eerst klikken, dan nogeens op het kruisje rechts onderin en hij is full-screen..

 Zo ziet de rug van een zittende man eruit, zo hurkt hij en dat is knielen. Als je het zo vertelt lijkt Dodeigne een realist. Wat hij maakt is onmiddellijk herkenbaar. Tegelijk blijven zijn beelden brokken blauwe hardsteen uit Soignies. De boorgaten zitten er soms nog in. Minder kun je aan een brok steen uit de groeve bijna niet doen. Toch staan ze er. Trefzekere gestalten, niet alleen enkelingen, ook paren in omhelzing en groepen zoals de vijf die eruit zien als nonnen, op enige afstand van elkaar, schichtig bewegend op een dorpsplein. Je realiseert je hoezeer je afgericht bent op het zien en herkennen van gestalten. Wie komt daar aan? Vriend of vijand?

 Wat is een gestalte? Er kleeft iets onvatbaars aan het woord. De gestalte lijkt verwant aan het dodenmasker, bezield zonder te leven, zich ophoudend tussen leven en dood. Zoals het verwante 'gedaante' komt van doen, zo komt 'gestalte' van stellen. In beide gevallen gaat het om iets dat eens werd neergezet of tot stand gebracht en er nog steeds is. Er heerst over gestalten onzekerheid, dat is hun aard. Het voelt bijna als heiligschennis de beelden van Dodeigne zomaar te kunnen aanraken, zoals ik in 2002 kon doen in Scheveningen, waar hij exposeerde. Dit wat de tijd aangaat. In de ruimte wordt een gestalte gezien van enige afstand, en krijgt iets ontastbaars. Daarom is het goed dat in Lille fonteinen rondom ze staan. Ik moet een afspraak zien te maken, ik wil naar Dodeignes werkplaats in Bondues (dat ligt tien kilometer ten Noorden van Lille).

In Hasselt (België) heeft (in december 2007) een aantal kunstenaars de gelegenheid gekregen zebra's "een eigen draai" te geven. Hier een foto één van die oversteekplaatsen. De begeleidende website is nog actief.

 En ik dacht ik aan Carel Bergsma, de garagehouder. Carel vertelde hoe hij na een paar weken vakantie in Ivoorkust echt helemaal tot rust was gekomen. 'Ze hebben daar geen klokken,' zei hij oa.. Terug op Schiphol zou hij met de auto naar huis rijden.Maar Nederlandse wegen kwamen hem na de stoffige karresporen van Afrika opeens zo vreemd voor. Hij raakte helemaal in de war van de enorme pijlen en strepen op het Hollandse wegdek, die allemaal wilden dat hij die en die kant op ging. Hij kreeg het benauwd.