Ook vanavond weer groot in beeld: de flauwe rip-off die de Duitse afdeling van EK sponsor Coca-Cola maakte van een van de charmante en geestige Orangina-meisjes.Zie eerder.

‘Dit stukje plaveisel passeer ik elke week per fiets op weg naar de VPRO. Het is de Koninginneweg, waar het fietspad een flauwe bocht bevat. De tegels zijn precies volgens die bocht gelegd. Ik vind het altijd heerlijk om die paar meter af te leggen en apprecieer iedere keer weer de ijzeren logica en gevoel voor schoonheid van de stratenmaker.’

Van oudsher zijn kastdeuren bewerkt en beschilderd. Dat zette zich voort toen het koelkasten werden. Eerst was de ijskast een duur ding waar met eerbied naar werd opgezien, maar in studentenhuizen hingen er al snel affiches van Guevara of Jimi Hendrix aan en verschenen er in viltstift kattebelletjes, telefoonnummers en boodschappenlijstjes op de koelpanelen. En nu dan, Rita. Gek, op zo'n deur is ze helemaal op haar plaats. Ik hou me aanbevolen voor foto's van beschilderde koelkastpanelen.

'Amerika zit in onze genen. Of we het nu leuk vinden of niet.'Met deze onzinnige regels opent Dennis Mulkens, hoofdredacteur van het Algemeen Dagblad zijn speciale editie bij 'Den Haag Sculptuur 2008'.Motto is het zo veel misbruikte woord 'Freedom'. Daarachter gaat dit jaar een nogal belegen allegaartje meest Amerikaanse kunst schuil. Noem het 'kunstkunst'.

Het werd groots aangekondigd op de televisie. De jury was typisch Hans Keller. Ik maakte verder kennis met de criticus Hans Gomperts, de dichter Huub Oosterhuis en Hella Haasse. We vergaderden op onduidelijke locaties. Een zaaltje in Hotel Terminus tegenover het Hollands Spoor in Den Haag herinner ik me. Ook de mooie verdieping in het Amsterdamse priesterhuis waar Huub Oosterhuis woonde. Het was daar dat Hella Haasse over haar studerende dochter vertelde, voor wie ze sinaasappels meebracht in een boodschappentas. Toen kwamen de inzendingen.Hans bereidde ons wat beverig voor. Er stonden 12 jute postzakken met roodwitblauwe strepen in de kamer. Allemaal tot de rand toe vol met gedichten. We bekeken het topje van de ijsberg, de afzenders op de enveloppen en haalden er wat gedichten uit. En ja, je zag het meteen. Dit waren huisvrouwengedichten. Hele echte. Het moeten er enkele duizenden geweest zijn.'Dat zoveel mensen gedichten schrijven!'Een grote bedruktheid maakte zich van de jury meester. 'Als we nu allemaal zo'n zak mee naar huis nemen?'Ik heb nog twee van die postzakken in huis gehad. En er kleine hapjes van genomen. Het viel niet mee. We hadden ons volkomen vergist in het medium televisie. 'Te veel en van een te geringe kwaliteit,' luidde tenslotte het oordeel van de jury. Maar de jury heeft hooguit een promille van de inzendingen gezien. Met jury's is het oppassen, leerde ik toen. Een ploeg werkstudenten stuurde alle inzendingen terug. Met een keurig briefje.

Ze waren beslist beter.

(...)Great to give it a try Yes trying is greatLike being silent in the shadow Ja dat is waar met groen en geelLike being silent in a dream Ja dat is waar met blauw en zwartLike being silent in desire Je maakt ons nieuwsgierig naar rood en witKade met meeuwenNieuwsgierigheid staat je vrij Kade met vis Verlangen staat je vrijKade met praatjes(...)

Hun lichamen werden als aas voor wilde honden en andere prooidieren op een hoop gesmeten en hun hoofden als afschrikwekkend voorbeeld op staken bij de stadspoorten gezet.Op 12 maart 1899 begonnen de zusters vanuit Marseille de lange reis naar Sjanghai. Vandaar ging het met een kleinere boot naar Tsientsin en vervolgens per trein verder. Na negen dagen in een muilezelkaravaan bereikten de zeven zusters op 4 mei 1899 de missiepost in Tai-yuan-foe, de hoofdstad van de provincie Sjansi in Noord-China.In het weeshuis dat zij zouden beheren, verbleven tweehonderd weesmeisjes onder abominabele omstandigheden. De overste schreef over Marie Adolphine: 'Ze doet de keuken; het is een ziel waarmee men alles kan doen wat men wil, het is een van die Religieuzen die waarlijk aan God zijn toegewijd en die altijd bereid zijn te gehoorzamen'.Adolphine (Kaatje Dierkx, 1866-1900) haalde niet het dikke boek met 101 Bedevaartsplaatsen in Nederland dat Peter Jan Margry en de zijnen destilleerden uit hun onderzoek voor het Meertens Instituut.

Ook Bremen vertelt het verhaal van vlug en goedkoop moeten bouwen. Van ontdekken dat de bewoners verknocht zijn aan een traditie waarvan ze zich deel willen voelen. Maar alles is weg. De straatnamen zijn er nog. En wat resten plaveisel. Kasseien zijn niet duur. De rest is illusionisme. Hoe geef ik het idee van oud aan een reconstructie?Ook het stadscentrum van Bremen is een naoorlogse herschepping. De stilzwijgende afspraak met de bewoners luidt - zoals overal in Duitsland - dat dit de zelfde stad is als die van voor de oorlog. Leven in een leugen. Het kan. Het went.

Nu het raadsel waar ik voor kwam te staan. Het begon al op het parkeerterein: Paula Becker is een ikoon van de vrouwenkunst geworden. Autobussen laden in Worpswede louter knotjes uit. In heel het dorp is geen elegante vrouw te zien. Waarom?De dichter Rilke was verliefd op Paula Becker maar trouwde met haar vriendin Clara Westhoff. Wilde ze hem niet? Het lijkt erop, zijn dagboekbeschrijvingen van ‘die blonde Malerin’ zijn lyrisch, en sensueel. Toch trouwde hij met haar vriendin (het duurde niet).Waar bij komt dat Rilke weinig oog had voor het werk van Paula.Ik eerlijk gezegd ook niet.In 1907 stierf ze, 31 jaar oud. Achteraf schreef ie veel over haar.De natuur in Worpswede, de afzondering, daar moest de verdieping – o zo Duits – van komen. Toch werd er door Rilke, Paula en de anderen druk naar Parijs gereisd, maar meer dan – in het geval van Rilke – een uitvoerig contact met Rodin en een essay over de juist gestorven Cézanne levert dat niet op. Het kubisme kwam eraan. Maar niet bij Paula, niet bij Rilke. De Franse kunst kent nu eenmaal geen diepte, en dat was denk ik wat ze in Worpswede, in het veen vonden.Later, in de jaren ’20 ontstond er een nieuwe generatie Worpsweders, waarvan je de werken nu ook kunt gaan zien. Niet doen. Ga niet naar Worpswede.