Er zijn twee dingen nodig, een idee en een vorm.

 De kleine schetsen van fietsers in mist of halfduister van Claire Harvey zijn oerbeelden. Harvey weet op hoeveel manieren je kunt komen aanfietsen, wegfietsen, mekaar al fietsend tegemoetk­omen. We doen het elke dag, het is zo gewoon dat je het ver­geet. Hier staat het, voor altijd.

 Amsterdam is stukgefotografeerd, de grachtengordel verdraagt geen kwast meer. Wat dan?

 Hagenaar Marcel van Eeden waagde zich aan Plan-Zuid, de Wolkenkrabber, die hij als vaker in z'n werk voorzag van tekst uit godweetwelk boek (Hermans?), die de zwaarte van het beeld benadrukt.

 Marieke Zwart nam gestapelde huisnummers en andere gevelaccessoires als symbool voor de volgestouwde interieurs.

 Maar alles kan, dus veranderde Robbie Cornelissen de Dam naar eigen inzicht. Het zou tijd worden. Kan dat monument niet eens weg?

 Nog zie ik de vertwijfeling op het gezicht van Henk Hofland. De Avonden? Moest dat het dan zijn? Was dat dan echt het boek dat overbleef? Hij was bezig met de radioserie 'Grondleggers' (1992). Die van de naoorlogse Nederlandse literatuur. De Avonden het hoogtepunt? Hij wilde er niet aan. Maar het leek onontkoombaar. Misschien, opperde ik, is 'De Avonden' een zwart gat waarin alles verdwijnt? Henk schudde mismoedig het hoofd. Hij en Tom Rooduijn hadden ze allemaal geïnterviewd, van Campert en Claus tot Mulisch en Hermans. Allemaal, behalve Gerard Reve. Daar aarzelden ze. Die moest ik maar vragen, ik kende hem immers. Ik vroeg het Gerard. Hij dacht er een dag over na en zei toen nee. Waarom niet?

 'Ach, zei hij toen met een zucht, 'Hofland… die man is ook niet katholiek.' Waarmee voor hem alles gezegd was. Nee, wat je ook van de jour­nalist van de eeuw kon zeggen, een 'katho­liek dier' in Gerards termen uit Bezorgde Ouders, was hij niet.

 Ik sloeg nog maar eens op wat Simon Vestdijk zei over het laatste hoofdstuk van De Avonden: 'Van dit zeldzaam navrante slot, dat de gehele roman draagt, is geen denkbeeld te geven, men moet het gelezen hebben. Het behoort tot het aangrij­pendste wat ik ooit onder ogen kreeg.'

 In de buurt van het eiland van Robinson Crusoe moet je zijn, de Kontiki van Thor Heyerdahl is nooit ver. Daar vind je 'Rederij Hofland'.
Al sinds zijn vroege jeugd bouwt Henk Hofland met simpel gereedschap en de allergoedkoopste, meest op straat gevonden materialen zijn speelgoedvoertuigen die het nog doen ook.
Zijn moeder leerde hem wat een goede gereedschapskist is en wat je ermee kunt doen.
Ik sprak hem vorig jaar toen een nieuwe editie van zijn 'Rederij Hofland' uitkwam, het boek dat in 2000 voor het eerst verscheen: 'Bootjes, karretjes en machines om zelf te maken'.
Waarin hij kinderen van nu voordoet hoe het moet.
'Terug naar het stenen tijdperk,' is het motto. Zonder computers kom je ver, heel ver.
Zo ontstaat tenslotte een ideale catamaran met rompen van plastic flessen en zeilen van plastic zakken.
Te land worden dat windwagens die als wielen eerst dubbele flesdoppen hebben, maar later ook rollende frisdrankblikjes.

Mensen die hier van weten schrijven anders.
 

 Henk Hofland schreef over het vergeelde papier van de zestig jaar oude partituren waarmee Arthur Slenk de collages van zijn werk 'Partituur' maakte. Over handschriften: 'de  wisselende druk van de pen op het papier, verbeterde vergissingen, de slijtage aan de hoek waar het blad werd omgeslagen. Allemaal sporen van de onbekende leden van het amateur-orkest dat dit muziekpapier gebruikte.'  
Zeven jaar was Slenk met lijm en schaar bezig de uitgezochte stukjes papier te ordenen, te verschuiven en op te plakken. 'Partituur' verscheen in 2006 in boekvorm. 144 pagina's met muziektekens. 'Collages van beheerste bezetenheid' (Hofland).
Het papier zou toch verdwijnen in het digi-tijdperk? Maar dat gebeurde raadselachtig niet. Papier heeft een taai leven.
 

 De uitvinder en kunstenaar is net terug uit Korea. Hij is overal ter wereld wel een beetje beroemd. Komende vrijdag krijgt hij in Brussel de naar hem genoemde 'Prix Theo Jansen'.
Kunstenaar?
Nou ja, eigenlijk maken zijn strandbeesten zichzelf, in de parallelle evolutie die ze nu al sinds 1990 beleven, mutatie na mutatie. Liefst cijfert hij z'n eigen rol in die evolutie weg.
 Hoe begon het? Als jongen woonde hij vrijwel onder de Scheveningse vuurtoren, vertrouwd met strand en zee, altijd bij de waterlijn te vinden.
In 1990 fantaseerde hij in de Volkskrant zijn eerste strandbeesten. Ze zouden zand verplaatsen, de kust verstevigen, hele kuddes wilde hij er van uitzetten. Ze zouden zand in de lucht gooien en dat moest zich dan verderop ophopen.
In dit Darwin-jaar zou 'Strandbeesten van Theo Jansen' (met een sterke introductie van Henk Hofland) op scholen moeten worden uitgereikt.
Gek, die strandbeesten 'doen het', ze werken op wind. En tegelijk zijn ze mooi. Maar nu. Zijn ze zo mooi omdát ze werken? Of? Hoe zit dat? Wat is het verband. 
Later meer.

 Franz Kafka is een van de eerste beschrijvers van vliegtuigen (Aeropläne in Brescia) en misschien wel de allereerste die een auto-ongeluk in détail heeft beschreven (in het Bois de Boulogne). Walter Benjamin heeft in zijn 'Berliner Kindheit' voor altijd vastgelegd hoe de telefoon bij hem thuis z'n entree maakte en hoe men ermee omging. In het bundeltje 'Sonnenuntergang im Prater' (1901) noteerde de Weense stukjesschrijver Peter Altenberg (1859-1919) zijn kennismaking met de lift. En hij zegt net waar het om draait: 'Ik ben niet zo dom me door gewenning aan de zegeningen van de modern tijd de charme ervan te laten ontnemen'.

 Altenberg prijst zich gelukkig dat hij voortaan zijn hart en knieën kan sparen dankzij de lift. Wat hij echter niet kan leren is hoe je je moet gedragen als je met een vreemde in de liftkooi opstijgt. 'Je denkt dat je een gesprek moet beginnen en probeert van verdieping tot verdieping iets te verzinnen.' Maar tenslotte weet hij niets anders uit te brengen dan 'Ich empfele mich'. 'Op een toon alsof je juist een vriendschap voor het leven hebt gesloten.'Altenberg mijdt na korte tijd de lift.

 Al sinds zijn vroege jeugd bouwt Henk Hofland met simpel gereedschap en de allergoedkoopste, meest op straat gevonden materialen zijn speelgoedvoertuigen die het nog doen ook. Zijn moeder leerde hem wat een goede gereedschapskist is en wat je ermee kunt doen. Maandag na 21.00 is hij in De Avonden te horen over de nieuwe editie van Rederij Hofland, het boek dat in 2000 voor het eerst verscheen met als ondertitel 'Bootjes, karretjes en machines om zelf te maken'.Waarin hij kinderen van nu voordoet hoe het kan.'Terug naar het stenen tijdperk,' is het motto. Zonder computers kom je ver, heel ver. Geduld en taaie volharding maken de ware scheepsbouwer.

 Proefondervindelijk bereikt hij zijn resultaten. Zo ontstaat tenslotte een ideale katamaran met rompen van plastic flessen en zeilen van plastic zakken. Te land ontstaan de wagens die als wielen eerst dubbele flesdoppen hebben, maar later ook rollende frisdrankblikjes.Bouwmaterialen zijn metalen kleerhangers, blik, ballpointhulzen, paperclips.Waar is elektriciteit goed voor als je windkracht hebt en zelf een windturbine kunt bouwen met een Colablikje of een 1,5 liter plastic fles?Het staat allemaal haarfijn beschreven. En reken maar, alles werkt, vaart en rijdt echt.

 Ontroerend is het project dat op een aantal scholen in de regio is uitgevoerd en dat te zien is in de Saint Antoine-kerk achter het Bisschoppelijk Paleis. Daar wordt je eerst op film uitgelegd hoe je voor geen geld het goedkoopste zelfbouw fototoestelletje kunt maken. En hoe je er mee werkt.. Precies zo is het de afgelopen maanden aan honderden schoolkinderen uitgelegd en hier zie je de resultaten. Van buiten zit een op een houten voetstuk gelijmde, ronde kartonnen huls. De binnenkant van de camera bestaat uit een plastic busje (zoals gebruikt voor fotorolletjes), waarin een gat gemaakt is met een schaar. Daarop plak je een stukje zilverpapier. In dat zilverpapier prik je een gaatje.

 Dit busje is beweegbaar in de kartonnen huls. Achterin het busje leg je nu een stukje gevoelig fotopapier.Je opent de sluiter van je toestel door het gat in het fotobusje heel even voor het gaatje in het zilverpapier te schuiven. En dan weer weg. Je foto is belicht!Wel heel toevallig is nu dat komende week een nieuwe editie verschijnt van 'Rederij Hofland', het unieke boek waarin Henk Hofland zeven jaar geleden een hele reeks van dit soort eenvoudige doe-het-zelf apparatuur demonstreerde. Deze camera had er in kunnen staan.

 Met Joop van Tijn, die bij hoge uitzondering een uitgeschreven In Memoriam voorleest, Henk Hofland, die met Hermans bevriend was en prachtig vertelt oa. over Hermans en zijn autorijgedragen Piet Grijs - Hugo Brandt Corstius - die bij WFH altijd 'Malle Hugo' heette, maar hier een gloedvol betoog neerzet over 'vaders en zonen' in de literatuur. Hermans als vader van schrijvend Nederland.