Meteen keerde ik in gedachten terug naar de 'verenkamer' van de potente keurvorst August der Starke op slot Moritzburg, waar hij bezoekers en -sters ontving in een geheel uit veren bestaand interieur en bed.

 En daarna naar Karel de Stoute, die zijn wandtapijten in kokers meenam naar het slagveld, waar ze in zijn tent hingen. Rubens maakte nog schilderijen als ontwerp voor het eindproduct tapijt. Zoals eerder dat van Bayeux of de hoer van Babylon in Angers, werk van legioenen borduursters. En Bisschoppen droegen Maria Magdalena op hun buik, zoals ik pas nog in het Catharijne Convent zag. Kazuifels, tapijten. Het ging om de vingertoppen.

 's Winters was het koud in de zalen van kastelen, maar ze werden behangen met tapijten waarop nimfen in het gras in de zon lagen. Zo werd winter zomer en buiten binnen. Een omgekeerde wereld waarin kunst van met parels en edelstenen bezette stoffen en sieraden duurder en belangrijker was dan schilderijen.

 Maar de tapijten versleten, en de parels en edelstenen werden er af geroofd zodat de toen 'goedkope' schilderijen overbleven.

 Daarom is het zo bijzonder om terug te keren naar naald en draad en daarmee verhalen te vertellen. Inclusief de vele 'losse eindjes'. Ik mag Hinke's tentoonstelling openen op zaterdag 5 september. Dan meer. 

 Vanmiddag in het textielmuseum, bij Under the skin zag ik het van alle kanten. Bij Erwin Wurm - bekend van zijn geestige tentoonstelling in het GEM - die je voortekent hoe twee mannen samen een trui kunnen dragen. Of alle manieren om een trui verkeerd aan te trekken: armen, benen, hoofd en dan de vraag welk gat voor welk lichaamsdeel?

 Mens en materie. Bedoeld om te dragen of te beschermen tegen de kou en die zich zomaar tegen je kan keren.

 Zoals in Wurms eenminuut filmpjes, waarin een man zich van zijn stoel probeert te bevrijden of uit een kartonnen doos te ontsnappen.

 Maar ook bij Clarina Bezzola, die wakker wordt in een dekbed dat een reusachtig gewatteerd clownskostuum blijkt te zijn, waaruit ze zich probeert te bevrijden.

 Of bij de Japanse Tomoko Mukaiyama die in een video eerst sluimert - en droomt - onder een reuzenlaken, dat, wanneer het wordt opgetild niet alleen haarzelf maar ook een concertvleugel met kruk blijkt toe te dekken, zodat de droom kan eindigen met haar in het miraculeus tot podiumgewaad geworden laken als concertpianiste.

 Een heel mooie droom.

 Hinke Schreuders ontbreekt niet. Terzijde: Under the skin is wel een rare titel voor een tentoonstelling van vooral maaksels van stoffen en draden en hoe mensen er mee leven. Al te pretentieus. Die stoffen kruipen toch niet onder je huid. Ze omgeven en omhullen ons, tot ze soms de macht overnemen. 

 Ik begrijp heus wel dat de titel voortkomt uit de ingewanden van Berlinde de Bruyckere - kwetsbaarheid, lijden, pijn - en andere ingewandkunstenaars, maar mij lijkt dat wie met stoffen, haar en draad werkt beter z'n materiaal kan laten spreken. 

 Hinke heeft zich die technieken eigen gemaakt. Ze laat je zien wat weesmeisjes van de diaconie nog tot ver in de vorige eeuw leerden. Toen versleten of kapotte stoffen 'onzichtbaar' met naald en draad gerepareerd werden. Zo gingen jurken generaties mee. Een dienstmeisje bij een welgestelde familie moest het kunnen. Zoals Aaltje van Malestein van wie Hinke het oefenmateriaal bij haar lessen vanaf 1888 terug­vond. Nu te zien in de Wetering Galerie en door haar in een boekje verzameld. Die oefenlappen, met in initiaal de namen van docente en leerling waren bij sollicitaties het bewijs dat je het kon.

 En daar hangen dan ook Hinkes eigen overdonderende 'proeven van bekwaam­heid' in het behouden van wat mooi en goed is, alleen een beetje versleten. Dat die wees­meisjes dat kon­den. Aandacht en precisie om met je neus bovenop te gaan staan.

 En, er is daar meer, frivolers van Hinke.

 Maar ditmaal brengt ze twee series over het verdwijnen van de vrouw. Lang was ze verslaafd aan de way of life van Libelle en M­agriet, en nog. Foto's uit die bladen bewerkte ze met draden. Daar hangt prinses Margaret, maar ze wordt overwoekerd door draden. Een volgende vrouw verdwijnt in de bloemen van haar eigen jurk of de ruitjes van haar eigen jas. De draden nemen het over. Heeft Hinke genoeg van ze?

 Een Libelle-model keek altijd opzij, zegt ze: 'wat overko­mt me'. Alsof ze overspoeld werd. Losse draad­jes suggereren een wervelwind. Zie haar kijken, altijd weer verontrust door iets wat op de achtergrond gebeurt maar dat wij niet kunnen zien. Mooi aangekleed voor een gelegenheid, maar altijd die verontrusting. Die blik die zegt let niet op mij. ik ben er eigen­lijk niet. Maar ondertus­sen, wat ben ik prach­tig aangekleed!

 Hinke is de enige die er kunst van maakt. Morgen na 22.00 in de Avonden meer

 Niets mooier dan iemand te zien slapen. Een lijf zich te zien terugtrekken uit de wereld. Het is een zesluik. Waarin ook het onbewuste zoeken naar slaaphoudingen. Op de rug, op de zij, terug naar de rug, de andere zij. Bijna hoor je haar slaapademhaling door de neus.

 Wat gebeurt er in je slaap? Het je afkeren, zoeken naar een way out in het matras. Dat is wat je ziet. Terwijl ze me toch heel precies vertelde hoe de serie gemaakt is. Ze heeft haar slaap nagespeeld. Zich van boven laten fotograferen en de opnamen gebruikt voor haar versie in wit-blauw-grijs-zwarte, minuscule kruissteekjes op schilderslinnen, waarin de voorstelling hier en daar overloopt. 

 Te zien in de Amsterdamse Wetering Galerie. Naast ander werk. .

 Een man hoort zich niet te interesseren voor vrouwenkleren, laat staan voor hoe ze gemaakt worden. Of voor de geschiedenis van de opschik. Maar ik herinner me steeds beter de mooie tantes naar wie ik ademloos keek en wier kleren ik nog zie en voel.
Zo kom ik bij Hinke Schreuders, die in april nieuw werk  exposeert in de Amsterdamse Weteringgalerie.
 De laatste keer bekeek ik haar erotische Roodkapje-visioenen en eindigden we bij de bruidsjurk van haar moeder. Een ingekleurde ansichtkaart uit de jaren '50, met naald- en draad bewerkt tot huisvrouwendroom.
En nu komt ze met haar versie van de SM-roman ‘Histoire d'O’ van Pauline Réage. Titel van de tentoonstelling is 'Nothing but vigil and night'.
Erotiek en naald en draad. Onmogelijke combinatie. Het kan niet, daardoor werkt 't.
 

Als vanzelf stapten we over naar sprookjes.
En de rol van het meisje daarin. Meestal die van prinses toch.
Al handwerkend geen gek onderwerp om in te verzinken.
Wat voor prinsessen had je?
Als jongen somde ik op, de onaanraakbaarheid van Sneeuwwitje, de onbereikbaarheid van Assepoester, de wispelturigheid van de Prinses op de erwt.
En zo kwamen we terug bij Hinke's heldin Roodkapje. 
De naiveteit van Roodkapje, die zingend 't bos in loopt. Haar ondergang tegemoet. Of?
Gezang dat de wolf maar al te goed hoort.
Of is het juist de bedoeling dat hij het hoort?
Hier komt de twijfel aan de onschuld van Roodkapje. Zou het niet omgekeerd kunnen zijn? Verleidt Roodkapje misschien de wolf?
Je weet hoe het afloopt.
Maar ook daarin, leer ik, bestaan verschillende versies. De reddende jagersman is van later. In het oospronkelijke Roodkapje-verhaal is ze nog reddeloos.

Luister maandag na 21.00.

ps. Door storing in de verbindingen ben ik af en toe zoek.

Roodkapje is haar oer-thema. De Roodkapje-nachtmerries uit haar vroege jeugd werken tot vandaag door, vertelde ze. 
Je ziet een donker bos, met onder de overhangende takken in de verte een huisje, en een meisjesfiguur. Daarbij in tekst de eerste alinea van het sprookje waarin de hoofdrolspeelster
op pad gaat 'into the woods'.
Het doek loopt uit op de vloer, waar een handtasje staat. Het tasje is, als je beter kijkt, gevuld met zwarte fallussen van vilt.
In het bos kan alles kan gebeuren...

In het werk van Hinke wordt het brave, huiselijke medium borduurwerk toegepast op doorgaans als 'sexy' beschouwde taferelen.
Wat er dan met een toeschouwer als ik gebeurt geeft te denken. Een naakt zelfportret van Hinke wordt in kruissteekjes een vriendelijke huisgenote. De kruissteekjes kleden haar als het ware weer aan. Een geborduurd vrouwengezicht met een kwak zaad erover wordt bijna gezellig.
Wat overkomt me?
Is het juist die 'dubbelheid' van netjes en sexy die werkt? Die opwindt? Zoals zwarte nylons op begrafenissen? Later meer.

Maandag na 21.00 is Hinke Schreuders te horen in de Avonden.