Eens was het beschilderen met fresco’s de finishing touch in de bouw. Soms bij kerkrestauraties worden nog stukken ervan teruggevonden. Er zijn restanten zoals op de prachtige pilaren van de Nôtre Dame van Poitiers.

 Maar bij ons hebben de calvinistische beeldenstormers de witk­wast als wapen ingezet. Die pronk en prots waren gode onwel­gevallig, weg ermee.

 Wie de beschilderde etage van het museum in Oss kent weet hoe Frieling en zijn ploeg muren de geschiedenis kunnen laten vertellen.

 Gijs ontvlucht al jaren de 'laboratorium-achtige omstandigheden' van het museum. En vervlecht kunst met omgevingen.

 En nu, in galerie S1 in de Amsterdamse Lindenstraat is een vervolg te zien, waaraan dit vooraf ging. In 1999 werd de ruïne van een kapel in de wijngaard van La Morra, waar de Barolo vandaan komt, bij Alba in Piemonte gerestaureerd. De gepleisterde gevels werden beschilderd door de fameuze Amerikaan Sol Lewitt. Niet mis. Gijs Frieling nam deze beschildering als voorbeeld en zie!

 Wie een oude schuur of een kapel over heeft kan hem bellen. 

 De tentoonstelling Artist Textiles, Picasso tot Warhol, laat zien dat ik de enige niet ben. Heel de twintigste eeuw hebben kunstenaars - mannen zo goed als vrouwen - in samenwerking met modeontwerpers stoffen ontworpen voor jurken, rokken, sjaals.

 De kort naoorlogse tijd, toen de textielproductie weer op gang kwam bood grote kansen: moderne kunst bereikbaar en betaalbaar voor iedereen. Na de bloemetjesjurk kwam het 'fantasiemotiefje'.

 Sonia Delaunay, Matisse, Picasso (veel van hem), Henry Moore, Leger, Miró, Calder en last but not least Andy Warhol waagden zich eraan. Bedrukt katoen. Zeefdrukken. Zijn de fantasiemotiefjes verdwenen? Welnee, ze zijn onuitroeibaar. Ze verhuisden dit jaar naar de leggings, strak of recent weer wat wijder zodat het broeken wordemn. Nog niet ontworpen door Hadassah Emmerich, Gijs Frieling of Aukje Koks. Maar dat komt wel. De stoffenfabrikanten moeten nog een paar passen zetten. 

 Hij vindt musea met witte wanden ondingen en specialiseerde zich in wand- en plafondschilderingen, noem het dienstbare kunst, functioneel en niet als uiting van het ego van de artiest. Ze verdwijnen ook. Als de tentoonstelling over is resteert alleen een boek.
Het doet denken aan kathedralen, waar je omringd wordt door visuele vertellingen. Alleen haalt Frieling hier ook de hele schilderkunst erbij, van decoratie tot volkskunst, van religie tot avant garde. 
Als je binnenkomt word je overstelpt door een dwarreling van beelden. Daarna krijg je schik in de Pizzeria, welk woord hier bovenal wil zeggen laagdrempelig, gezellig, en ja, ik zou graag een pizza eten in een restaurant dat zo beschilderd was.

 Intussen, wat uitgebeeld wordt gaat wel van het ontstaan van de mens: Grünewalds Isenheimer altaar (1480-1528) omringd door paradijselijke vogels en planten, naar de eigen tijd, waar Cézanne, Van Gogh, El Greco en Grandma Moses naast en op tafels staan als op een markt. En dan naar geschilderde boeken, opengeslagen bij Donald Judd, Mondriaan, Picasso, Umberto Boccioni of René Daniels. Terwijl de achterste zaal een toekomst onthult vol science-fiction en cyborgs.
 

 In de trouwzaal, onder de luchters. Waardoor de schildering nog een gezicht erbij krijgt. Je kunt hier trouwen, er wordt in verf ook getrouwd.
Maar nu.
Frieling verwerkt z'n eigen omgang met de kunstgeschiedenis in citaten, van Grünewald en El Greco tot Van Gogh en Grandma Moses, van Immendorf tot Gilbert en George. En hij eindigt met sciencefiction. Niet dat ik die citaten kan thuisbrengen, de meeste niet. Maar er draait een video waarop Frieling je helpt.

 Het ontstaan, het lot, de toekomst van de mens worden hier verbeeld. Toch is het bovenal een vrolijke boel in de trouwzaal.
Frieling werkte met vele asisstenten, die hij wel opdrachten gaf maar erg vrij liet. Waarmee hij opnieuw ten strijde trekt tegen de pretenties van de eigentijdse ego-artiest.
De 'Pizzeria'-titel zegt eenvoudig dat deze schildering ook in een Pizzeria gemaakt zou kunnen worden.

 Verbazend hoe Gijs Frieling dit binnen twee maanden gedaan kreeg en hoe hij zijn assistenten heeft geregisseerd. Het lijkt alles wel van zíjn hand.
 

Gehrels maakte zich onsterfelijk en voor eens en voor altijd volstrekt duidelijk met de steen die ze door de te slopen Sandbergvleugel van het Stedelijk museum gooide. Dat was in 2006. Zij zit er nog, en het Stedelijk is nog steeds niet af. Graag praat ze over het 'toenemend ongemak' dat politici zich niet over kunst zouden mogen uitspreken. Hm. Ze doen het anders steeds en graag.
In W 139 in de Warmoesstraat gaan acht kunstenaars en politici, waaronder zij, begin mei vier dagen lang 'intensief doorpraten'.

Wat blijft daar van over? Jonas Staal zegt dat het gesprek een Gesamtkunstwerk wordt. Wat betekent dat het besprokene wel wordt uitgetikt, maar dat de namen van de sprekers daarbij worden weggelaten. Echt waar, ik verzin niks.
Tja, de Babylonische spraakverwarring was tenslotte ook een Gesamtkunstwerk. En, zou er iets van belang gezegd worden?
Later meer. Oa. over de introductie die Gijs Frieling zal geven.
 

We komen te praten over de duivel in de - strikt van het autonome individu uitgaande - hedendaagse kunst. 
Of gaat in elke kunstenaar een duivel schuil, die alles aan zijn veronderstelde genie ondergeschikt wil maken?
De actualiteit van het pact met de duivel..

Nu schiet me een passage uit Norman Mailers 'Advertisement for myself' te binnen. Uit het hoofd:
De schrijver is uit wandelen met zijn nieuwe liefde. In een idyllisch landschap. Ze zijn een en al oog voor elkaar. Maar dat is schijn.
Plotseling sluipen er zinnen in hun verliefde dialoog die de schrijver wel heel goed uitkomen. Ze zouden perfect passen in de roman waar ie me bezig is.
Hij moet ze nu meteen opschrijven, straks zijn ze weg.
Het notitieboekje brandt hem in z'n kontzak.
Ze zal het niet leuk vinden als hij nu opeens iets gaat staan noteren, dat weet hij. Maar ja..
De liefde of de literatuur? 
De duivel wint.
 

Gijs legt uit hoe het begon bij Job. En de weddenschap tussen de duivel en God dat Job hem trouw zal blijven, wat hij ook te verduren krijgt.
Bij Thomas Mann gaat het moderner toe, daar sluipt de duivel halverwege het verhaal binnen en herinnert de hoofdfiguur aan het pact dat ze sloten.
O ja?
Het kwaad bij Mann is bedekt, onbewust, je wordt er - ondanks je nobele motieven - ingeluisd. Raakt betrokken, merkt het pas op als het te laat is.
'De duivel is aantrekkelijk, mooi, geestig en slim. En ook noodzakelijk als wegbereider voor het goede. Met god alleen komen we nergens.'
Aldus Gijs Frieling.

Dinsdagavond 4 mei wandelen we in de Avonden langs de muurschildering in W139...
 

'Eerst schilderde ik op muren omdat je dan op een werkelijk grote schaal kon werken. Ik kon schilderen wat ik maar wilde, zoals afbeeldingen van Jezus Christus, want tenslotte zouden ze altijd weer overgeschilderd worden
De laatste tijd wilde ik dat mijn muurschilderingen iets te maken zouden hebben met de architectuur van de ruimte waarin ik ze maakte, dus volgde ik plinten, deurposten en raamlijsten. Het is het ornamentele schilderen van planten, dieren, knopen en lussen dat aan de ene kant de architectuur bevestigt en aan de andere kant de atmosfeer van een ruimte totaal verandert. (...) Ik zie schilderen in essentie als een kunst van gebaren. De hand van de schilder volgt de trage gebaren van planten, wolken en bergen. Al schilderend voel je dat de wereld slechts bestaat uit gebaren met uiteenlopende snelheden.'   
 

Dinsdagavond na 21.00 is Gijs Frieling te horen in de Avonden.  

Waar bleef het kwaad? Voorgoed verzopen in het postmodern ietsisme?
Frieling zocht acht beeldend kunstenaars bij elkaar en gaf ze de grote roman Doctor Faustus van Thomas Mann te lezen.
Daarna liet hij ze schetsen maken voor een gezamenlijke muurschildering. Een fresco lijkt het wel, want het is af, nadat er vanaf 1 februari aan gewerkt was. Zelf schilderde Frieling ook mee.
Onderwerp: het Thomas Mann-thema van de corrumpering van de Duitse cultuur door het kwaad, waarvan mensen - als het erop aankomt - heel goed weten dat het er is, en wat het is. 
Een triomf van verhalende schilderkunst, dat moest het worden. Waarbij de individuele kunstenaars zich onderschikten aan het verhaal. En wat je ziet is bijbels, doet soms denken aan de Scrovegni kapel in Padua, dan weer aan Afrikaanse vrachtwagenbeschilderingen. 
Ze grenzen aan mekaar, in een voorstelling zonder witte kaders. Je wordt erin gezogen, dat was de bedoeling van Frieling, die de regie steeds in handen hield.  
Wat hij wilde? Iets als de 'overspoelende werking' van muziek, en dat gebeurt. Zelfs geschilderde advertenties maken er deel van uit.
Zaterdag in de Weekendeditie van de Avonden meer.