En een zakje gesmeerde boterhammen en een fles De Gruyter-wijn mee. Waarvan hij graag mee deelde.

 De zoon van de kachelsmid uit Purmerend was een begaafde vertolker van liedjes van Friedrich Hol­land­er als 'Jonny, wenn du Geburtstag hast' of 'Bleibe bei mir'.

 Hij sprak je altijd aan met 'kind'. Dick kon alles. Acteren, maar ook stoelen matten of zijn eigen broeken vermaken als ie wat aangekomen was. Dan verscheen er een puntige driehoek van een heel andere stof in de bilnaad van zo'n broek, Beetje bijgelovig was ie wel. Stond er in z'n tekst 'Ik wou dat ik dood was' dan vroeg ie mij als regisseur of dat alsjeblieft 'je kunt beter dood zijn' mocht wezen.

 Vele malen heb ik bij hem thuis de kolenhaard opgepookt.

 Toen het einde naderde nam hij me in vertrouwen. Het ging over zijn verzameling foto's van 'jongenslullen'. Hij liet me het laatje zien waar ze lagen. En of ik ze als hij dood was alsjeblieft in de kachel wou gooien. 'Anders komen er weer van die praatjes en dat heb ik liever niet.'

'De kolenschaarste is groot

Spaart gas en prijzen van tramkaartjes! (Overgangsverkeer.)

Gevonden voorwerpen worden gezocht, de bekendmaking aan de lijn te houden

Hondenbelasting svp bij de stationsbeambten voldoen

Loketbeheer in het ziekenhuis (niet-rokers onverwoestbaar.)

Deze plaats svp afstaan aan niet-invalide honden

Elke handel is onbevoegde tandpasta (ook de sluikhandel.)

Juwelen zijn verboden en uitgesloten van verder reizen

Hoedenspelden zonder geleide moeten in het middenpad gaan staan

Niet in de rijdende kameraad springen (als de trein stilstaat.)

Niet openen voordat de trein rijdt (ter verzorging der tanden.)

Dat is de kardinale fout van onze politiek.

 Ik weet dat het liedje geschreven werd door Friedrich Hol­lander omdat Dick Swidde het me voorzong. De zoon van de kachelsmid uit Purmerend, bekend als de Boze Buurman uit Ja Zuste­r­... Dick gluurde als kind al door een kier naar het variete. En zag de moeder van Fien de la Mar, genaamd Pien de la Mar met schlage­rs als Die tolle Lola.

 Later kocht hij ze op papier. We namen zijn Duitse liedjes voor de radio op. En zo kwam Die Kleine Elizabeth van Friedrich Hollander in mijn hoofd. En ging er nooit meer uit.

 Eens, toen de Stopera gebouwd moest worden was er een theater­tje in de bouwput. Met een tent voor optre­dens. Daar zou Dick zijn Duitse liedjes doen. Het regende zacht. Halverwege kwam een klein zwart jongetje door het zand naar de Boze Buurman toegelopen. Die hem midden in een liedje streng aankeek en zei: 'Zo kind, ga jij maar weer terug naar je moe.' Het kind deinsde terug.

 Maar nu Die kleine Elizabeth. Een paar regels weet ik, de rest kan ik nergens vinden. Elizabeth gaat zo:

'Was ich von dir weiss kleine Elizabeth..

Na na..

Mir wirds kalt und heiss kleine Elizabeth..

Na na..'

 En daar houdt het bij mij op, de melodie gaat door. Iedereen heeft het over haar. Vooral over haar 'himmlische Bescheide­nheid' wat rijmt op haar 'wunderschones Seidenkleid'. Maar de tekst?

Een keurig meisje die Elizabeth, maar als je eens wist. Tekstdichter Friedrich Hollander vluchtte in 1933 als jood naar Amerika maar hij stierf in München in 1976.

 Hij was zeer thuis in de liedjes van Friedrich Hollander, die Marlene Dietrich bekend maakte als Jonny, wenn du Geburtstag hast'. Maar mij zijn vooral bijgebleven 'Bleibe bei mir' waarvan ik de bladmuziek vond. En het prachtige liedje over de Kleine Elisabeth. 'Was ik von dir weiss kleine Elisabeth.. na na. Elisabeth staat vooral bekend om haar 'wunderschönes Seidenkleiden haar 'seltsame Bescheidenheid' maar ondertus­sen... Het komische Berg und Talbahn bleef me ook bij, seks bij wijze van een rit door de achtbaan. 'Dann gehts hinab, dann gehts hinauf'.

 Ik dacht aan Dick, bij wie ik elke week tekst kwam opnemen op het Suikerhofje, waar hij woonde. Eerst naar het zaalvoetbal kijken op tv, met zulke leuke jongens, die hij altijd 'ze'  noemde: 'Kijk nou valt ze alweer aggut'. En dan klaarmaken voor de rit naar Hilversum: 'handjes wassen, tandjes plakken'.

 En altijd opmerkingen naar Ischa Meijer die vaak meereed, als die weer wat moest eten: 'Maar kind, je bent al zo dik.' Ischa had groot respect voor hem.

 Het begint bij mijn bezoek aan Jan Mulder in het Oldambt.
Jan vroeg me alsjeblieft nog één keer 'dat ene verhaal over Dick Swidde' te vertellen. Even denken, 't was jaren terug, in Studio Desmet.
O ja.
Dick Swidde, de acteur die beroemd werd als de 'boze buurman' uit Ja zuster, nee zuster. Zo er een oermodel voor de 'valse nicht' bestaat, hij was het. Ik kwam elke week een tekst bij hem opnemen. Bij hem thuis, in het Suykerhofje achter de Prinsengracht, naast café Van Puffelen.
Vaak lag hij in de bedstee van dat eeuwenoude huisje. De zelfde bedstee waarin ie zijn moedertje had verpleegd, tot het einde toe. Nu lag ie d'r zelf maar al te vaak in. Vaak gekneusd of met beenbreuken na valpartijen die voortkwamen uit drankgebruik. Er was geen leuning in dat huisje, alleen een dik touw langs de trapbocht. En bij Van Puffelen kreeg ie veel bessenjenever met Pepsi aangeboden, z'n vaste drankje.
'Eerst de kachel oppoken kind.'
Er stond en kolenkacheltje. En dan, vertelde ik Jan, keken we samen naar het zaalvoetbal op de televisie.
'O ja.'
Dick keek zijn ogen uit naar die mooie voetballers. Zaalvoetbal was voor hem pure seks. Jongens noemde ie steevast 'ze'. 
'O ja,' Jan wist het weer.
'Wat zei ie dan ook weer, precies?'
Hij zei:
'Nou valt ze alwéér.'
En dan met een zucht:
'Net viel ze ook al.'

 En weer moest Jan Mulder zo vreselijk lachen.
Ditmaal heeft ie de zinnetjes van de Boze Buurman precies genoteerd.
En nu het toeval. Thuisgekomen zie ik het nieuwe nummer van 'De Parelduiker'. En kijk, een heel stuk van Wieneke 't Hoen over het Suykerhofje, waar ook Gerard Reve gewoond blijkt te hebben, in 1948.
Maar geen woord over Dick Swidde.

Op de bouwrijpe moddervlakte waar de Stopera moet komen staat een tent. In één ervan treedt Dick Swidde op. Hij zingt zijn Duitse liedjes, vooral die van Friedrich Holländer. Van bladmuziek die hij uit zijn jeugd bewaard heeft, met piano en vioolbegeleiding: 'Bleibe bei mir' en 'Johnny wenn du Geburtstag hast'. Rond de zingende Boze Buurman neemt het publiek -niet toevallig- een brede kring niemandsland in acht. Wie herinnert zich niet Ja Zuster, Nee Zuster. Daar zit hij, op een barkruk, de zoon van de kachelsmid uit Purmerend, die de moeder van Fien de la Mar nog heeft zien optreden als Die tolle Lola, door een kier in een houten schouwburg. Hij draagt zijn pet met pompoen en de broek, die hij zelf heeft uitgelegd. Twee rode, V-vormige stukken zijn van achteren onder de broekband ingezet, in het grijs. Stoelen matten kan hij ook, als het moet.Opeens komt uit het publiek een klein negerjongetje op hem toe. Ik hou m'n hart vast. Ik ken zijn idee van kinderen: 'Het zijn krengen, dat weet ik want ik ben er zelf een geweest.' Dit jongetje bemerkt te laat dat het een grens overschrijdt. 'Zo kind,' zegt Dick op een toon waar een immense dreiging van uitgaat. 'Ga jij maar weer gauw naar je moe.'Het jongetje deinst terug of het de duivel heeft gezien. Ik ga Dick ophalen op het Suikerhofje aan de Prinsengracht. Hier, in de bedstee, heeft hij zijn moeder verpleegd, tot het eind. Een laatste blik in de spiegel, 'handjes wassen, tandjes plakken' en dan gaan we Ischa Meijer ophalen. Ischa bewondert Dick mateloos, vraagt hem het hemd van het lijf. Het is 'meneer Swidde' voor en na. Ze staan vanavond allebei in 'Hoorspel' van Peter Handke. In mijn Renault 4 rijden we naar Hilversum. Halverwege zegt Ischa: 'Kunnen we niet ergens iets te eten te halen?' Er is nog tijd, ik rijd Weesp in , we trekken frikadellen en een bamibal.'Maar kind, moet je nou nog meer eten,' zegt Swidde, 'je bent al zo dik.'