Eens was ik bij Armando thuis. Hij woonde toen nabij Otterlo in een zeer Veluws huisje, maar wel met een pantervel op de vloer en legde uit, terwijl er weer een landbouwmachine voorbijreed,  dat er nergens meer lawaai was dan op het platteland. Daarom werden de opnamen van Herenleed, daar in de buurt, steeds gestaakt wegens geluidshinder. Armando leeft niet meer en ik lees zijn juist herdrukte laatste dichtbundel. Onheil, denk ik daarbij, veel. Dit is 'Ledematen':

 Het heeft een vierkante kaak,

lippen van een achterdeur,

lurven op een kier.

Stel dat het in beweging is,

misschien een boom, misschien

een afscheid van het bos.

Het hoofd uit vrije wil,

de armen liggen gelijkvloers.

Per slot van rekening de benen.

De benen?

Benen hebben gevouwen voeten.

Raap de ledematen op,

ga onmiddellijk weg.

 Vanmiddag zag ik In Kranenburgh in Bergen een indrukwekkende tentoonstelling van vooral nieuwe schilderwerken van Armando. Vijftig werken. In een grote kelder waar ze echt de ruimte krijgen die ze nodig hebben. De bosranden. Goed versus kwaad, de oorlog, Duitsla­nd.

 In zwart en wit vaak. Een bosrand wordt alles ineen. Hier sta je in het licht, ginds verdwijn je in een peilloos donker. Waarin alles kan schuilgaan. Bosrand, hek, vlag, slagveld, melancholie, dat zijn de titels.

 Schuldige landschappen, doopte hij ze ooit. Waarbij hoort het verhaal van de jonge Armando en het Kamp Amersfoort, waar hij in de oorlogsjaren vlakbij woonde en getuige was. De betekenis drong pas nog goed tot me door toen me gevraagd werd waarom ik mijn eigen ongeluk toeschreef aan de gevels van Den Haag. Ongeluk, dreiging veruitwendigd. Dat moet wel, anders red je het niet. 

 Eerder al zijn er bij Armando 'misdadige' schilderijen of landschappen. Ook te zien in Bergen.

 Vanmiddag kwam de rust om het goed tot me door te laten dringen. De Melancolia die je al bij Dürer vindt. Hier in twee, drie doeken zonder uitweg.

 Krasse kleuren, uitersten in de vorm. Altijd nurks. De Armando die aan boksen deed, maar ook viool speelde.

 Het raadsel blijft. 'Wat de bomen hebben gezien, daar krijgt hij de vinger niet achter,’ zegt de toelichting. 

 Een bon annonceur - 'boniseur' - als de vader van Cherry Duyns had er nog bij gekund. Bijvoorbeeld bij de metershoge wand van levend gras van Danny Devos (2014), de seks met kantelende fauteuils in de fotowand van Paul Kooiker (Heaven, 2012), de duisterheden van Raquel Maulwurf en vooral wat zich daarna in het donker afspe­elt. De filmloop van Dan Walwin (Shallows, 2012), vol vondsten in rotzooi. De esthetiek van rotzooi, denk je, dat weet ik onderhand. Maar nee. Het zijn toevallig ogende stapelingen van modern materiaal, onder druppend water. En heel achteloos liggen daar mensen tussen die je maar gedeeltelijk en bij vlagen ziet. Op zo'n manier dat mens en materie gelijksoortig worden.

 Sorry, maar de associatie met de overblijfselen van de rampvlucht MH17 kwam vanzelf. De kunst van het lukrake. Want Walwin heeft zorgvuldig geschikt, gepast, gemeten met zijn rubber gaatjesmatten, zinken rasters om je voeten aan te schrapen, stukken plastic, kapotte onderdelen, vuilzakken.

 Je zou er in een karretje op rails doorheen gevoerd moeten worden, met af en toe slierten tegen je gezicht. Om te eindigen in de film ‘Tornado’ van Francis Alÿs, die over een eindeloos stoppelveld in de ‘dustbowl’ een wervelstorm inloopt en verdwijnt.

 De rondgang begint, bij Zeger Reyers in 'Leisure/On the beach', een luxe schommelbank met een bladerpatroon, die bij nader kijken overgroeid blijkt te worden door oranje oesterzwammen, levende paddenstoelen. Waar bij wordt verteld dat aan het eind van de Haperende Mens, op 5 oktober, heel de bank ermee overdekt zal zijn.

 Met mij, in slaap gevallen met mijn boek eronder, natuurlijk.

 We waren allebei nerveus die dag in maart. Newman was sinds z'n eerste elpee 'Creates something new under the sun' in kleine kring een aanbedene. Met de moed der wanhoop maakte ik contact. Het werd een van de vreemdste radiogesprekken die ik ooit had. Ik begon - dit uit het hoofd - bijvoorbeeld zomaar over het witte jasje dat hij bij de camerarepetitie had gedragen. Dat jasje beviel me niet en ik zei het.

 'You shouldn't wear the white jacket.' 'Why not?' vroeg hij verbaasd. 'Too many people have played the piano and worn white jackets,' zei ik brutaal, denkend aan Liberace-achtigen. Hij dacht even na. En zei toen. 'And sold icecream too?' Ik knikte. 'Okay, I won't wear the white jacket.'

 s Avonds tijdens de opname met publiek droeg hij een geblokt overhemd. Het interview kende vele wendingen. Ik kreeg een blackout en zei 'Ik had nog een hele goeie vraag, maar ik ben hem vergeten. 'Hij stond op en zei: 'Okay you think up your question, I'll take dancing lessons in the meantime.' Ik vroeg hem ook of ie wel eens een ander instrument had gespeeld dan piano. Daarover later. Ik moet dat bandje zien terug te vinden.