Gek

 Komende donderdag is er in Perdu, Amsterdam een tweede avond over 'De figuur van de gek in literatuur, filosofie en p­olitiek'. 

 Toeval: vanmiddag sprak ik in Rotterdam, met z'n biograaf Menno Schenke langdurig over de dichter Cor V­aandrager. Bij De Hef (de brug die in z'n werk zo'n grote rol speelt).'Gek' is van oudsher de slordige verzamelnoemer waaronder afwij­kenden door de normalen worden bijeengeharkt. En ontmen­selijkt. Perdu denkt dat zo de aandacht van hun mogeli­jke politieke en maatschap­pelijke betek­enis wordt afgeleid: 'de gek hoef je immers niet te begri­jpen.' Zou het?

 Gisteren had ik Maarten Biesh­euvel aan de telefoon. A.Moo­nen heb ik goed gekend. Wat de burger - juist de cul­tureel geïnte­res­seerde - doet is die mensen aanstaren, ze allerlei moti­even toedich­ten, literaire, p­olitieke, godweet. Maar wat wij niet kunnen is Jan Arends zíjn, al is het maar een dag, of A.Moonen die letterlijk buiten zinnen zijn meubilair uit het raam gooit en met gillende sirenes wordt afgevoerd of Maar­ten Biesheuvel midden in een paniekaan­val. Het publiek is geamuseerd.

 Zo hadden we het vanmiddag over Vaandrager. Er was maar één Cor Vaandrager, wisten we. En hij 'kon er niet uit'. Hoe het was hem te zijn zullen we - ondanks zijn pogingen ons met zijn geschrif­ten te beschreeuwen - nooit weten. Het gesprek is vrijdag in de Avonden te horen. 

uit de verzameling

Annemieke Houben (2)

Annemieke Houben, historisch letterkundige, werkt bij het P.J.Meertens Instituut. In haar vrije tijd maakt ze de site NadePiep. Vanaf morgen, maandag, laat ze in De Avonden elke dag na 21.00 een keuze horen.

 Hoe praatten de mensen vroeger? Van woordgebruik, intonatie, zinsmelodie in andere tijden is weinig bewaard. Dankzij Nadepiep weten we iets van de jaren '80 en '90.
Sommigen hadden hoorbaar moeite met het inspreken van antwoordcassettes. Er is ook ergernis. Hoe kan het dat iemand woensdag om zeven uur nog niet thuis is?
Of de onzekerheid als de ander niet kwam opdagen. Je belt en hij of zij is er niet. Of doet alsof. Waarom? Ligt dat aan jou? Stemmen verraden veel.
Annemieke: 'In je vriendenkring leer je mensen kennen door hoe ze een boodschap inspreken. Sommigen springen op het podium, vergroten zich, nemen alle ruimte, anderen kruipen weg, worden onzeker.'

 Op wie antwoordcassettes bezit wordt nog steeds een dringend beroep gedaan. 
Toen ik vorig jaar van het plan hoorde heb ik de mijne afgestaan, met daarop onder meer Gerard Reve, Johnny van Doorn en A.Moonen. Over die laatste zegt ze 'Hij is gemaakt voor het antwoordapparaat'.
 

A.Moonen (4)

 Op de auteurspagina A.Moonen (zie register) van deze Boekensite staat in geluid al eea. van het Archief A.Moonen in wording. Er is meer. In Hilversum, maar ook bijvoorbeeld bij Kees Ijsbrandij thuis. Hij maakte in de jaren '70 tijdens Moonens Amsterdamse periode geluidsopnamen.

 Kees schrijft: 'In de jaren tachtig ben ik een paar jaar bevriend geweest met de "vreemde" meneer A.Moonen, als 1 van de "weinige literaire bezoekers" op zijn etage aan de Jan van Galenstraat, wat overigens geen "aftandse" woning was maar een heel acceptabele plek. Moonen was een unieke en vooral uiterst geestige persoonlijkheid zowel in de literatuur als in persoon. Opnamen die ik met hem maakte moeten hopelijk eerdaags beschikbaar worden.'(...)'In ieder geval lijkt het mij dat een zo goed mogelijk archief van A punt bij elkaar gebracht moet worden zodat ook volgende generaties deze schrijver kunnen waarderen als de indringende,alle geldende normen omvergooiende bom in de Nederlandse literatuur...'Komende week kan ik de opnamen van Kees beluisteren. Intussen vond ik het script van Moonens toneelspel 'Gastheer Moonen' (1981) terug.

 We hadden in de jaren '80 concrete plannen het tot een hoorspel te bewerken, maar die mislukten omdat het spel te visueel bleek. Hierbij de eerste pagina. Het is een hilarisch - bij mijn weten nooit uitgevoerd - stuk, waarin de schrijver zelf de hoofdrol zou moeten spelen. Plaats van handeling is de restauratie van het Haagse station Hollands Spoor. Opmerkelijk is ook de casting van 'reserves' voor het hospita-echtpaar Boersma. Dat is nodig omdat ze door gastheer Moonen verwijderd zullen worden en vervangen.Een schets van de door Moonen gedachte rolbezetting is ook te zien: oa. Henk van Ulsen, Harmke Pijpers (hospita), Johnny van Doorn als buffetbediende en Gerrit Komrij als ober.

Tags: 
A.Moonen (foto Paul van Weel)

A.Moonen (3)

Hier, op VPRO's Boekensite verschijnt komende weken een Archief A.Moonen (1937-2007) waar veel van de 'leesvoordrachten' die de onlangs overleden schrijver vanaf 1985 voor de radio hield binnenkort te horen zullen zijn.

Na een voorleessessie vroeg een toehoorder Moonen eens of ie nooit moe van zichzelf werd. 'Nou,' zei Moonen, 'je hebt de dag en je hebt de nacht. Maar als er nou nóg zoiets bestond, dan zou ik wel erg moe worden.' Ik herlas 'Naar Portugal', over de biotopen der kamerbewoners, de zonderlinge wegen der seksueel onstilbaren, de wereld achter contactadvertenties, beschreven in een zelfbedachte telegramstijl.Moonen was een seksuele alleseter maar 'eigenlijk' pedofiel.In 1984 sprak Stephan Sanders met hem over zijn relatie met 'het Heldere Joch' zoals beschreven in zijn debuut 'Stadsgerechten'.Zei Moonen: 'Ik heb toen een zeker koningschap bereikt, dat vijf jaren duurde, want ik heb hem gekend van zijn elfde tot zijn zestiende jaar. De poëzie in 'Stadsgerechten' wordt door hem gedragen en geaccentueerd. Maar juist het Heldere Joch wordt door critici doodgezwegen. Da's zo jammer. De recensenten willen niet het onderscheid maken tussen de grove seks en de hoge erotiek.'Moonen vertelt hoe hij werd opgepakt en als volgt de rechter te woord stond: 'Ik heb ze heel goed uitgelegd dat het eigenlijk poëzie is wat ik met die jongen heb meegemaakt.' (...)'Poëzie. Dat heb ik ook tegen zijn moeder gezegd, toen zij eenmaal haar verhaal bij mij kwam halen. Uw zoontje tovert allemaal poëzie mijn kamer binnen, beste mevrouw.' Niet salonfähig, A.Moonen, niet pittoresk. Geen intellectuele bohémien met een drankprobleem, geen zoeker naar het hogere. Pedofilie. Wat in 1984 een excentriek was is in 2007 een misdadiger die dood moet. Maar hij ís dood!

Tags: 
A.Moonen (1937-2007)
A.Moonen (coll. Wil Hassink, ong. 1998)

A.Moonen

Een paar dagen was ik in Berlijn. Bij terugkomst bleek A.Moonen overleden. Hij is 69 geworden. Toch nog, want de aanvallen waar hij onder leed slopen een mens. Ik maakte hem van nabij mee vanaf 1985 toen ik hem vroeg voor ons programma Pandemonium vanuit het Amsterdamse Eik & Linde.

Waarom? We liepen eens in een zomernacht over een brug over de Keizersgracht. Moonen had de geest. Hij wees op de hemel en zei 'Stel je nou voor, beste Noordhoek, dat daar opeens allemaal kutten uit naar beneden kwamen vallen... Dat zou mooi zijn hè.' Waarna hij haastig toevoegde 'Ja, zonder wijven eraan natuurlijk.'In die ene opmerking zit het, denk ik. Zijn helderheid, zijn intelligentie, zijn talent, maar meteen ook de bron van alle misverstanden rond A.Moonen. Ik lees stukjes die hem gedenken. Natuurlijk, hij leefde in de marge, dat doen meer kunstenaars die met de mainstream niet overweg kunnen. Hij deed verslag van wat hem daar overkwam en dat ging over alles, zonder onderscheid. Het voeren van zijn katten of geluidshinder was net zo belangrijk als zijn bezoeken aan de 'publieke hoeren' of zijn zeer lijflijke liefdesgeschiedenis zonder eind met de Koerd Hikmet (intussen ook nog vader van een gezin).En hij was manisch depressief, niemand die dat beter wist dan hij zelf. Ik heb veel met hem getelefoneerd ('Ach Noordhoek, ik vind geen behagen.'). Het heeft geduurd tot 2000. Toen nam ik een laatste gesprek op, dat maandag dv. te horen is in de Avonden. Zijn boek Verbanning was net uit. Onder meer ook over zijn jeugd en familie. Moonen, was die zomer, na weer een opname in de Bavo-kliniek in Capelle aan de Ijssel, eindelijk verhuisd naar een keurige zg. seniorenflat in Oud-Mathenesse. Zonder helaas, zijn katten. Niet lang daarna ging het weer mis. En het werd niet meer beter.Eens had ik per ongeluk Maarten Biesheuvel en A.Moonen voor dezelfde uitzending in Eik & Linde gevraagd, niet wetend dat ze elkaar kenden, omdat ze te zelfdertijd in Endegeest hadden gezeten. Ontzet klampte Maarten me bij binnenkomst aan. 'Die man,' zei hij, wijzend op Moonen, 'die man, die is gék.'Ik vond de opname terug die ik in november 2000 bij hem maakte in de Rotterdamse ''seniorenflat''. Hikmet was erbij.

Tags: 
A. Moonen, Verbanning
Beluister fragment