'Zonder ernst zouden we niet zo onbedaarlijk kunnen lachen. We moeten de ernst koesteren.'

 Een boek over mannenvriendschap, met Thomése in een dubbelrol: 'Ik zit er als schrijver in en als personage en die twee zijn niet strikt te scheiden. De schrijver is een backdoorman, heeft iets gluiperigs, achterbaks. Wat ook wel des schrijvers is, geniepig, oneerlijk, niet rechtdoorzee.' En ja, de schrijver maakt misbruik van zijn privileges. Hij schrijft zich toe wat hij wil, seks vooral. Maar zijn straf gloort: zo blijf je nooit one of the boys.

 'Kijk, civilisatie kun je zien als een vrouwelijke uitvinding. Civilisatie is bedoeld om mannen te temmen. Maar in dit boek gaat het over het gebied dat mannen zich toe-eigenen, met drinken, voetbal en zomeer, voordat de volwassenheid intreedt. En dat gebeurt, dan komt die vrouw. Volwassenheid is sowieso een vrouwelijke uitvinding. Ik denk dat geen man vanuit zichzelf volwassen zou worden. Door aandrang van de vrouw ziet de man op zeker moment geen andere uitkomst dan de volwassenheid te ondergaan. Dit boek gaat over wat mannen doen als er geen vrouwen in de buurt zijn. Bij de meeste schrijvers leest toch een vrouw mee, over z'n schouder, zoniet werkelijk dan wel figuurlijk. Maar in dit boek heb ik gedaan of het een zaak is van mannen onder mekaar. En dan krijg je dit.'

 In het Bamischandaal doet Frans Thomése een moedige poging. Zoals iedereen weet rekken mannen hun jeugd zo lang mogelijk, met drank, voetbal en achter hun 'knoeperd' - zo heet ie in Tilburg-Noord - aanjagen tot ze voor de bijl gaan. Vroeg of laat is er in ieder mannenleven een Yoko Ono en hebben zijn vrienden het nakijken. Thomése heeft zijn helden neergezet in een reusachtig uitstel van volwassenheid: China. In het Cockroach hotel prevelt hij:

'Sorry mensen, het is altijd een beetje gênant als een auteur uitgebreid gaat liggen neuken in zijn eigen boek, maar het moet even, niks aan te doen, ik kan het gewoon niet tegen­houden. Sommige dingen gebeuren, en in mijn vak heb je dan de pech dat je lezers kunnen meegenieten van jouw particuliere pompbewegingen die onder meer vanwege je bedenkelijke uiter­lijk ook nog eens niet de schoonheidsprijs verdienen. Nee, P.F.Thomése en Bernadette van Rooij zijn niet de grootste beauty­'s, so what? Er staan toch geen plaatjes in dit boek? En tegen overdre­ven kieskeurige lezers zou ik willen zeggen: ga dan in de tussentijd Duitse porno kijken, verrekte lamlul, en kom terug als je klaar bent. Dan zien we elkaar weer op een schone blad­zijde.' 

Vrijdag praat ik met hem in de Avonden.

 Intussen lees ik de follow-up: Het bamischan­daal. Waarin de wereld zich ontpopt als één grote afhaalchinees. Tilburgse onvermijdelijkheid wordt Chinese onontkoombaarheid. Waarin de schrijver ons lezers weer medeplichtig maakt. Zijn wij niet allen Tilburgers? Let it all hang out! Nee, ik citeer niks. Ondergedompeld worden in deze Tilburg Noord-porno doet me denken aan de bezoeker van de Bols-fabrieken die in het jenever-bassin tuimelde. Mooi dat ze dat hele vat met tweeduizend liter jonge klare moesten laten leegstromen. Overleefde hij het? Overleven wij Tilburg-Noord? Overleven wij China?

 'Zelfs de bami hebben ze van ons moeten leren. Zelf weten ze heel niet hoe ze dat spul moeten bakken. Voor een fatsoenlijke portie moet je nog steeds in Tilburg-Noord zijn.' Wel blijken ze in Sjanghai te gokken op Willem II. En de lezers? ‘Nou op dit lamme bamigelul zaten ze in elk geval niet te wachten.’

 Binnenkort zit ik met Frans Thomése en een microfoon bij de afhaalchinees. Ook onverrmijdelijk.

 Aangrijpend. Voor mij allereerst omdat ik zag hoezeer z'n reis door Israël en de bezette gebieden Frans Thomése had aangegrepen. Ik ken hem als iemand die z'n emoties wantrouwt. Wiens ironie zich net zo hard tegen hemzelf richt.
Van zo iemand neem je eerder wat aan dan van wie met z'n gevoelens te koop loopt.
Hij noemt de Gazastrook een enorm gevangenenkamp, en vergelijkt het met Kafka's strafkolonie. Zelf is hij dan de bezoeker die Kafka schetst: 

 'De getuige wordt vanzelf medeplichtige, realiseer ik me.
Net als de waarnemer-passant in 'In de strafkolonie' waan ik me afzijdig. Men hult zich in onaantastbaarheid. Net als God, zou ik willen zeggen. Je bent aanwezig, maar je bént er niet. Je bent elders, in je gedachten om precies te zijn. In het ruimteschip van je gedachten dat altijd onderweg is, alweer net vertrokken, waar je ook bent.' 
 

 Over een schrijversdelegatie, die met een filmploeg van de NCRV in z'n kielzog het Heilige Land 'doet'. Bedoeling lijkt vooral: het tonen van emotie over het lot van de Palestijnen.
Gaandeweg komt boven hoe ieders geloof - of de resten daarvan - opspeelt, want 'god reist mee'. Antoine Bodar, Rosita Steenbeek en Jan Siebelink zijn niet voor niks gecast. Sieb - op z'n rode suede bordeelsluipers en Rosita in vol ornaat - zien er soms uit of ze op weg zijn naar het boekenbal. 

 Bethlehem? Iedereen weet hier alles al: 'Het enige wat we kunnen inbrengen is onze onnozelheid'.
In 'Groot Israel' wonen onderhand evenveel Arabieren als Joden. Maar ze zijn onzichtbaar. Er zijn zelfs twee wegenstelsels. Het woord 'palestijn' bestaat officieel niet eens. 'Wat?'
In Jeruzalem komt het onvermijdelijke 'rondje Jezus lopen'.
En in de tussen de geloven verkavelde Heilige Grafkerk - het 'orginele decor van de greatest poppenkast on earth' - komen apen uit de mouw. Deze plek laat niemand onberoerd.
 

Geerten Meijsing zei eens dat de roman alle genres opslokt: korte verhalen, essays, gedichten, ze komen allemaal terecht onder het dak van de roman. Onontkoombaar, korte verhalen, gedichten, essays, ze verkopen niet. En daar is dan het middel tegen alle kwalen: de plot, die de vreemdste zijsprongen kan herbergen, zolang de lezer maar geboeid blijft denken 'hoe moet dit aflopen?'.Heel de vertellende wereld hangt zich met huid en haar op aan de plot. En heel de lezende wereld wil weten hoe het afloopt.Goddank zijn er uitzonderingen! Daar ging het vanavond om. Er wordt meer kort geschreven dan ooit. Voor de krant, voor het scherm. Neem de zkv's van A.L.Snijders. Geschreven op beeldschermformaat. De verhalen waarmee D.Hooijer dit jaar de Libris-prijs kreeg zijn iets langer. Er is hoop.P.F.Thomése vertelde me eens dat hij al zijn boeken (op één na) in segmenten van ongeveer 350 woorden schreef. Zoals Hergé zijn Kuifje-avonturen per pagina construeerde, elk met een cliffhanger. Joost Zwagerman verwees naar de Ierse korte verhalenschrijver Frank O'Connor (1903-1966), die het korte verhaal een vrijhaven voor buitenbeentjes, eenzamen en verstotenen etc. noemde. De helden van de 'Lonely voice'.

Op de flap staat: 'Nergensman is een volstrekt onorthodox boek over lezen en schrijven en het onbereikbare leven, dat van dromen en herinneringen is gemaakt, van angstvisioenen en begeerte, verwondering en tomeloze woede, van zand en wind en water dat stroomt.' Het landschap van de geest . Waar zijn wij als we lezen? Als we schrijven? Leesland is een voorgeborchte, je komt er terecht in andermans dromen. Volgzaamheid is er een deugd. Maar pas op. Van daar naar het gevaarvolle Schrijfland is voor karakters als P.F.Thomése maar een stap. En zeg eerlijk, wie is uit dat land ooit levend teruggekeerd? Ik lees.

 Thomése heeft op het omslag van zijn boek 'Haagse liefde & De vieze engel' (1996) een reproductie van Tiepolo staan, uit de Residenz in Würzburg (1751). Toen ik in Mantova het Palazzo del Te bezocht kwam zijn verhaal weer bij me boven. Daar zie je de duizelingwekkende plafonds van Giulio Romano (1499-1546), uit de school van Rafaël. In 1524 werd hij door de hertog Federico Gonzaga naar Mantua gehaald om dit buitengoed te bouwen en de plafonds te beschilderen. Na drie uur had ik een stijve nek, niet alleen van het omhoogstaren, ook van het rondspieden of er geen suppoost aankwam. Ik maakte nl. foto's, wat verboden was. Een van mijn onbeantwoorde vragen is sindsdien 'vanwaar toch al die kruiken, amforen en emmers die overal worden leeggegoten, vooral door dienstmaagden, steeds maar weer.' Goed, er zijn vermoedens. Als je erop gaat letten zie je ze overal in de schilderkunst van die jaren.

 Net een vraag voor Thomése. Die heeft er verstand van. Hij mailt:''Zelf had ik bij mijn laatste Tiepolo-plafondbezichtigingen in Venetië geen last van een stijve nek, daar in alle kerken waar ik kwam, vriendelijke kapelaans klaarstonden met spiegels. Die diende je als een soort offerschaal voor je uit te dragen, dan kwamen de Tiepolo's vanzelf in je bordje vallen. Op z'n kop. Maar zijn perspectief is zo ingewikkeld dat dat eigenlijk niet meer uitmaakt. Dat gedoe met al die kannen en kruiken, waar je het over hebt, moet wel pornografisch bedoeld zijn, daar deden ze in de achttiende eeuw echt niet moeilijk over.''