Streepjes. Ileen Montijn laat op haar weblog van 1 september deze foto van Nabokov en zijn vader zien. Ze dateert de eerste matrozenpakjes rond 1770. Maar over het shirt dat onder de matrozenkiel wordt gedragen schrijft ze niet. Dat van de kleine Nabokov heeft streepjes. Het is, weet ik nu, een Russisch matrozenpakje. Engelse en Amerikaanse matrozen dragen effen witte shirts onder hun kiel. Zo ook Nederlandse kindertjes in de jaren '20. De tijd waarover mijn moeder met een blik in de verte kon vertellen. Den Haag, open auto's, uitstapjes naar Spa en matrozenpakjes. Ik neem haar fotoalbums erbij. Matrozenpakjes, in taloze varianten, zomer in, zomer uit, gedragen door meisjes en jongens. Maar nooit met een gestreept truitje onder de kiel, altijd effen.

 Hoe kwam Coco Chanel er dan bij om uitgerekend gestreepte Russische matrozentruitjes voor vrouwen te gaan maken?De magie van streepjes. Streepjes doen hallucineren. Dat heeft ze gezien.PS. Van streepjes komen streepjes. Nu krijg ik aangereikt: 'The Devil's Cloth: A History of Stripes and Striped Fabric’ van Michel Pastoureau (2001). Strepen bereikten Europa op de kleding van Karmelieten, die ze meebrachten van uit het Heilige Land. Het in plakjes snijden van de werkelijkheid werd meteen als een ordeverstoring ervaren. Een visuele vorm van het 'spreken in tongen'. De streep was 'dubbel', onoprecht. Daarom werden gekken, hoeren en clowns in strepen gekleed, zoals later boeven. En zo verder. Ik heb het boek besteld. Eén ding staat intussen vast. Chimpansees kunnen heel aardig schilderen, maar evenwijdige strepen zetten ze nooit.

Zo eindigt, in de vertaling van Rien Verhoef, het eerste hoofdstuk van wat Nabokov 'de joligste' van zijn romans roemt, dat 'montere monster' Heer, vrouw, boer, voltooid in 1928, uit zijn Berlijnse tijd. Onverholen erotiek. Is Nabokov onze grootste treinschrijver? Ik hou me aanbevolen voor treinpassages. Een krantenberichtje vertelde eens van een hoogbejaarde Italiaanse oud-senator, die in treinen woonde. Zijn gratis spoorabonnement voor het leven was een van zijn laatste bezittingen. Een huis had hij niet meer. En zo reisde hij permanent. Van Lecce naar Cuneo, van Triest naar Livorno.Hij werd dood aangetroffen in een eerste klasse wagon.

 Er maakte zich een zeldzame hysterie van me meester.Ik negeerde alle verbodsborden en hekken en liep het terrein op, met m'n camera. Het gekke is dat ik verscheidene functionarissen van de Ferrovia dello Stato tegenkwam die er niks van zeiden. Ze schonken me hooguit een 'o ben je d'r zoéén'-blik. De oorsprong van het verschijnsel ken ik. Mijn broer was in z'n jeugd lid van Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen (NVBS). Hij fotografeerde en verzamelde. Op vakanties gingen schroefsleutels mee, waarmee we eens zelfs in Frankrijk een nauwelijks te tillen nummerplaat van een stoomlocomotief hebben losgehaald en meegenomen. Waarom?

 Nog kan ik uitgerangeerde, roestende treinen en afgedankte stations niet weerstaan. Ik klim over prikkeldraad en waag m'n leven voor een foto. Waarom? Wat betekent dat? Vraag het Nabokov, vraag het Marcel Proust of Italo Svevo. Treinen, in het bijzonder stoomtreinen vertellen iets over het raadsel van leven en dood. Als die treinen zelf sterven gebeurt er iets onzegbaar ergs.Er bestaat een andere wereld, tussen de rails. Nabokov beschrijft in het zevende hoofdstuk van 'Speak memory' een dubbele opwinding van het treinreizen. Eerst het spiegelend contact met de voorbijglijdende, speelgoedachtige buitenwereld, dan hoe hij zich als jongen in de plaats stelt van een passant die naar deze trein kijkt, terwijl hij voorbijrijdt over een ijzeren viaduct, bij een lage zon waarin de ramen schitteren.