Ida Does

Ida Does (1)

 Ida Does is vertrokken. Na haar film over de Surinaamse dich­ter Trefossa (2008) is ze nu onderweg naar het Caribische eiland St.Lucia om acht dagen te gaan werken met de hoofdpersoon in haar nieuwe film, Nobelprijswinnaar (1992) en dichter Derek Wal­cott. Gisteren schreef ze me:

 'Daar zit ze dan, aan een tafel vol boeken, bundels, een paar dvd's, velletjes papier vol aan­tekeningen, aparte harde schij­ven met allerhande, vele uren surfen, corresponderen en googe­len verder... en slechts enkele uren verwij­derd van the take off naar St. Lucia, waar, Godverbiede het, de meester zelf naar het hotel zal komen om het werkschema door te nemen­....

Een schema, scenes bedacht, een lekkere shotlist gemaakt met zaken als: wegrottende druivenbladeren op de beach, half vergane vissersbootjes, wegkruipende krabben op zoek naar schaduw, de pitons, Derek Walcott aan het schilderen, witte reigers in het schemerlicht...

Vier velletjes vol vragen en een hoofd vol zenuwen... Er is geen ontkomen aan... we gaan in het kleine vlieg­tuigje, volgepakt met lampen en camera's en microfoons en computers en van alles... to meet that old man...the marvel­lous master. Wish me luck for the next 8 days!'

Morgen meer.

Pasen (2)
Pasen (1) - de Maasvlakte gezien vanuit Rijswijk

Pasen

Ida Does is terug van Aruba, waar ze haar film over de dichter Trefossa liet zien. De Surinaamse première is op 3 april as. op het Backlot Festival.Terug in Rijswijk, waar ze woont. Ze haalt de schrijfster Jean Rhys aan, die ook uit het Caraïbisch gebied kwam, van Dominica:

"Foto's vanaf mijn balkon vroeg 's morgens Paaszaterdag. 'Het is zo koud op deze verdomde plek', schreef Jean Rhys in een brief van het Engelse platteland,' dat ik nergens aan kan denken dan aan hoe koud ik het heb en aan kou in het algemeen en dat kou de hel is en de hel kou enzovoort enzovoort, enzovoort'. Over de Engelse zon schreef ze: "...dat ding hier, ik kan niet geloven dat het dezelfde zon is, want de zon op Dominica is verschrikkelijk, als God."Leest allen Jean Rhys. Ze woonde op onverwarmde Parijse hotelkamers, ze dronk en bleef dagenlang in bed, met haar kleren en schoenen aan.

Tags: 
Ida Does, vanmiddag in Amsterdam
Trefossa

Trefossa (2)

Tijdens de Winternachten (17 t/m 20 januari in Den Haag) is de documentaire 'Trefossa, mi a no mi, ik ben niet ik' te zien, van Ida Does en cameraman Paul van den Bos over de Surinaamse dichter Trefossa (1916-1975). Paul Rodenko was in 1957 - in de NRC - al laaiend enthousiast over de in het Sranang (toen heette dat nog 'neger-engels') geschreven poëzie van Trefossa, pseudoniem van de Mulo-onderwijzer Henny de Ziel. En Hans Keller reisde met criciticus Hans Gomperts naar Paramaribo om een gesprek op te nemen met het fenomeen dat in de film - nu 50 jaar later - weer te zien is. Een gesprek over taal en culturele eigenheid. Tussen twee geestige, verstandige mannen.

De film is te zien op zaterdagavond 19 januari, vijftig jaar nadat Trefossa's dichtbundel Trotji uitkwam, 'de oerknal' van de Surinaamse literatuur. Vanmiddag sprak ik Ida Does, die nog worstelt met de slotscène. Maandagavond na 21.00 is ze te horen in de Avonden. Onderstaand (vertaler mij onbekend) gedicht maakte Trefossa na het zien van de zeemeermin. Hij herkende haar meteen:, de Surinaamse watergodin uit zijn jeugd. KOPENHAGEN wat is - hier bij de haven?hee!Watermoeder ben jij ('t) gezetenop (die) steen?Watermoeder ik ken je,werkelijk.Watermoeder,wel - wel...je gouden kam, waaris die?mijn liefje zeg ('t) me dan,mij alleen.Watermoeder je beziet mezo muisstil...m'm, ik weet waar die is:Suriname!

Tags: 
de plechtigheid bij het monument in Paramaribo in 2005 (foto Noraly Beyer)
Henny en Hulda de Ziel

Trefossa (1)

Er komt een filmportret van de in Nederland nog steeds tamelijk onbekende Surinaamse dichter Trefossa (pseudoniem van Henri de Ziel, 1916-1975). Precies 50 jaar geleden verscheen zijn enige dichtbundel 'Trotji' ('Voorzang'), geschreven in het Sranantongo. En in november as. gaat 'Trefossa, dichter van Suriname' van Ida Does en Paul van den Bos in première.

Trefossa heeft ook werk van oa. Guido Gezelle, Revius, Verwey en Willem Kloos in het Sranan vertaald. In de film komen mensen aan het woord die hem gekend hebben, nu in de tachtig of negentig.De woorden van Henri ('Henny') de Ziel rollen nog dagelijks over de lippen van duizenden Surinaamse schoolkinderen als ze 's ochtends op school het Surinaamse volksklied zingen. Hij maakte zich sterk voor het Sranan. Ook in Nederland zijn inmiddels woorden te horen als bakra, switi, brasa, duku, wagi. pata, smatje, fawaka, dyuka. Begin jaren 70 werd hij met hartklachten opgenomen in het Academisch Ziekenhuis in Leiden. In herstellingsoord Zonneduin in Haarlem ontmoette hij daarna zijn latere vrouw, de Zwitserse Hulda Walser. In februari 1975 stierf hij in Haarlem, waar hij tot 2005 begraven heeft gelegen. Op 21 november 2005 werd in Paramaribo een monument voor Trefossa onthuld aan de Sophie Redmondstraat. President Venetiaan reciteerde in het Sranan een aantal van Trefossa's gedichten en zegende de grond van een monument met de urnen van De Ziel en zijn vrouw. Hier een sonnet, in - altijd gebrekkige - vertaling:rust verstoor mijn denken niet op dit momenten roep mij niet om waar dan ook te kijkenvandaag drijft mijn hart mij te gaantot aan een stille kreek, ver weg.zeg niet dat ik alleen maar weg wil lopenomdat ik bang zou zijn voor strijd en pijnmaar het rumoer van mensen dringt zo om mij heen,wat moet ik doen? mijn bloed wil ademendaar, aan de kreek, zal ik een droomland zienwaar alles zoeter is dan hieren schrikverhalen mij niet verontrusten.als ik teruggekeerd ben, zal ik misschieneen beetje beter mens geworden zijndie weet te lachen, slaag weet te verdragen.

Tags: