Uiterlijk

 Hoewel ik een hekel heb aan stukjes waarin iets gezegd wordt over 'de mens' - ik denk meteen 'speak for yourself' - wilde ik graag lezen wat Fernando Pessoa begin juni 1934 schreef:

 'De mens mag zijn eigen gezicht niet kunnen zien, want er bestaat niets ergers dan dat. De natuur schonk hem de gave het niet te kunnen zien en niet in zijn ogen te kunnen kijken. Alleen in het water van rivieren en meren kon hij naar zijn gezicht kijken. En de houding die hij daarvoor moest aannemen was symbolisch. Hij moest vooroverbuigen, bukken om de schandd­aad te begaan zichzelf te zien. De schepper van de spiegel heeft de menselijke ziel vergiftigd.'

 Ik dacht aan Narcissus, die ook in het water keek, verliefd werd op zichzelf en gestraft. En vervolgens aan de selfies van nu. Al staan daar meestal ook anderen op dan de fotograaf. Er zijn dwangmatige zelffotografen. Uit onzekerheid, om hun verschijning te controleren? Of toch uit Narcistische ijdelheid?

 Wat Pessoa zegt kan ik hem nazeggen. Het hebben van een uiterlijk was me een plaag.

Tags: 

Ovidius over haarverf

 Was het toen net als nu? Muurschilderingen uit de bordelen van Pompeï hebben de zelfde toon die je tegenkomt in de Amores, de Liefdesgedichten van Ovidius. Liefde gaat nooit vanzelf. Er is altijd wat.

 Over hartstocht en praktische problemen lees je In de Amores, bijvoorbeeld in I,14, waar het gaat over Geverfd haar in de pre-Andrelontijd. Zeer riskant. De gemeenste verfstoffen werden ingezet. Ovidius vermaant zijn vriendin:

 'Vaak heb ik je gezegd: schei uit, je moet je haar niet verven. / En nu is alles weg. Zelfs verven kan niet meer. / Niets groeide zo uitbundig; als het loshing, viel het neer / tot op je heupen, totdat jij het moest bederven. / Het was toch veel te zacht om zo'n behandeling te wagen!'

 En het was zo mooi, zegt hij: 'het brak nooit op de scherpe tanden van een kam of speld, / zodat de kapslavin nooit klappen heeft gekregen.' Eigen schuld! Dan maar een pruik.

 'Gelukkig stuurt Germanië genoeg barbarenhaar / om jou te redden - gift van alle overwonnen volken -, / en o, wat zul je blozen als zo'n pruik van blonde lokken / bewondering gaat oogsten: " 't is maar koopmanswaar," / zo zeg je dan'

 En de dichter besluit: 'Maar goed, geen nood, geen tranen. Het verlies vraagt op zijn hoogst / een beetje tijd. Straks zien we weer je eigen haar.'

 Al Ovidius' Liefdesgedichten zijn nu verschenen in de vertaling van Marietje d'Hane-Scheltema, die ook zijn Metamorfosen zo wondermooi vertaalde.

Tags: 

Vallen

 De oerscene uit tekenfilms: het domme karakter - er zijn er altijd twee, de domme en de slimme, de achtervolgde en de achtervolger. Die domme achternagezetene rent met malende beentjes, in een stofwolk, tot de rand van het rav­ijn. En dan.

 Wij zien het gebeuren, Tom of wie ook niet, totdat hij bespeurt dat hij geen vaste grond meer onder de voeten heeft. Wat doet hij? Zijn beentjes malen door. Zoals mensen tegen beter weten in toch doorgaan met waar ze me bezig waren. Dan valt het kwartje.

 Hij kijkt omlaag. De vraag is voor ons kijkers heel even of hij dat eigenlijk wel zou moeten doen. Of het niet beter zou zijn om - net als in het leven - te doen of er niks aan de hand was en gewoon door te gaan met wat je deed.

 Had hij maar nooit gekeken, is de gedachte, dan was hij gered. Maar hij heeft al gekeken. En nu valt hij.

 Gelukkig is er in de tekenfilmlogica altijd de ene boomtak die halverwege het ravijn uitsteekt. Zoals er achter elke waterval een grot verborgen zit en je krokodillen onschadelijk maakt door je leeggeschoten geweer rechtop in hun muil te zetten. Kuifje in Afrika doet het. Want Hergé dankte veel aan tekenfilm. Die zette tekenfilms stil op het juiste plaatje.

 Of de radio. In de GOON-show van Spike Milligan, Peter Sellers cs. zitten twee uitgehongerde schipb­reukelingen op een houtvlot in volle zee. Tot wij luisteraars het geluid van een helikopter horen. En zij ook: 'Hey, what's that?'

 'I guess it's a recording of a helicopter.'

 In animatie kan alles en dus speelt het maken mee in het verhaal, en kan ook de verteller zich met actie bemoeien. Het verst gaande voorbeeld dat bij Move on...! in Kunsthal Kade te zien is: La Linea van Luca Nichetto. De getekende lijn die een levend personage wordt dat zich voortdurend kan veranderen in werkelijk alles. Een permanente metamorfose waar Ovidius jaloers op zou zijn geweest. La Linea wordt van skyline tot boom tot meisje, tot ontmoeting.

 Dat is meer dan in literatuur ooit mogelijk zal zijn.    

Tags: 
Mantova
Oostende

Zielen

 Neem die Italiaanse mevrouw in Mantova. Die mevrouw is bezig een rok te passen, op de markt, maar ze ziet mij. Wat of wie ziet ze eigenlijk? Wat of wie ziet de fietsende meneer links?Ik neem aan een buitenlander met een fototoestel. Maar dan?

 Zelf ben ik druk met instellen, ik merk niet hoe oplettend ze naar me kijken. Pas bij het laden van het materiaal - later, thuis - kwamen deze blikken naar de fotograaf aan het licht. De wederzijdsheid van zien en gezien worden. Maar ook de reacties op mijn vrijpostigheid. De achterdocht. Vraagt de mevrouw zich af hoe ze erop komt? Is ze een beetje boos dat ik niks vraag en zomaar doe? Of juist gevleid omdat ze me wel grappig vindt?

 Ovidius schreef al over de bezoekers aan voorstellingen: 'niet om te zien gaan zij, maar om gezien te worden' Maar er bestaan ook 'primitieve' stammen die het maken van foto's beschouwen als zieleroof. Iets van beide zie je hier terug. De zoon die zijn moeder in de rolstoel voorduwt in Oostende - en ook de inzittende - gunt me het voordeel van de twijfel. Net als de honduitlaatster achter hem. Ze denken dat ik hun zielen met zachtheid zal behandelen.

Tags: