De Japanse schrijver Junichiro Tanizaki schreef het essay In praise of shadows (1933), waarin duisternis en schaduw juist de toegang tot het rijk van de schoonheid zijn. Duisternis is niet wat je niet kan zien, integen­deel, hij maakt je mogelijk te zien: 'Wij Oosterlingen vinden schoonheid niet in de dingen zelf maar in de vormen van schaduwen, het licht en de duisternis, die het ene werpt op het andere.'

 Duisternis wordt dan een voorwaarde voor zien: 'We schilderen onze muren in neutrale kleuren, zo dat de trieste, breekbare, stervende stralen kunnen verzinken in absolute rust.'

 In Düsseldorf bij 'Fresh widow', de (juist voorbije) tentoonstelling over het raam in de kunst zag ik werk van Gün­ther Förg (1952) die dat ter harte nam. Hij schildert ramen, halverwege verschijnen en verdwijnen. Zo blijkt bijvoorbeeld blindheid niet het tegenovergestelde van zien, nee, het maakt er deel van uit.

 Naar binnen kijken, naar buiten kijken. We zijn in het rijk van het verlangen.

 Duchamp wilde rond 1920 een schilderij niet meer zien als de ver­beelding (sorry voor het woord) van een uitzicht, maar als een ding. Maar daarmee was hij nog niet blind geworden. En ramen had zijn huis ook nog steeds, al noemde hij ze fresh widows (matig geestig, als ik het zeggen mag) inplaats van French windows. Wat hij ook probeerde, hij bleef steken, op de grens van binnen en buiten, halverwege bedenksel en werkelijkheid.

 Magritte maakte er één grote grap van, alle Franse filosofen ten spijt. Le soir qui tombe (1964) is zijn laatste woord.

 Rooms with a view, wat zijn wij ande­rs? 

 De étalageramen zijn afgedekt, het zicht op de uitstalkast tijdelijk - of voorgoed - geblokkeerd. Doordat het raam van binnenuit met pakpapier of een laken is afgeplakt of bedekt, of doordat hij het raam heel klassiek van binnen heeft witgekalkt. Je ziet een pui van een winkeltje. Achter de afgedekte ruit brandt licht. Je ziet een bovenrand van gaatjesboard (alles zelfgemaakt, Christo's materiaalgevoeligheid is verbazend). Is de eigenaar bezig zijn nieuwe zomercollectie (ik denk aan schoenen) neer te zetten?

 'Christo 'verpakt een niets' zegt de toelichting, ik hou het erop dat wat hij verpakt verwachting is. En verder toont hij - zoals later bij het verpakken van brug­gen en torens - in zijn eigen woorden 'de werking van de energie van plooien' (1993). Iets dat je ook van een kledingsstuk kunt zeggen. Noem het maar niets..

 Nog tot 12 augustus in de Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen.

 ps. vanavond, 25 juli is Avondlog even uit de lucht voor onderhoud, tot morgenochtendvroeg..