In Venetië - na Napoleon bezit van de Oostenrijkers - was het onder de rijken gewoonte exotische dieren te houden op de binnenplaatsen van hun palazzi aan het Canal Grande. Byron zelf had twee apen.Verderop woonde een olifant, die eind maart bronstig werd - 'He went mad in want for a She' - in razernij ontstak en losbrak.De olifant vrat een fruitstal leeg, doodde de eigenaar en stormde een kerk binnen. Daarna galoppeerde hij over het San Marcoplein heen en weer. Byron liet zich door zijn gondelier Tita naar de Riva degli Schiavoni roeien om te zien hoe de olifant 'zich amuseerde met het in alle richtingen slingeren van grote houten balken, die daar waren uitgegeladen. De gearriveerde Oostenrijkse politie liet z'n musketten vallen en vluchtte. Daarna bracht het garnizoen een kanon uit het Arsenaal in stelling. De eerste keer schoten ze mis. Daarna raak.

 Wat Byron dan beschrijft is hoe de kogel eerst de olifant binnendringt, en hoe er daarna aan de andere kant eerst een stuk olifantenschouder naar buiten komt en daarna de kanonsbal. Byron noemt dit 'the devils's own row with an elephant'.

 Cyrille Offermans vertaalde van hem oa. 'Filmverhalen'. Verzonnen verhalen zijn het. Eén ervan gaat over het filmen (zo vroeg als 1904) van de executie van een olifant die zich misdragen heeft. Hij heeft drie bewakers gedood en is veroordeeld tot de elektrische stoel.Uit dierexecuties - er zijn er meer in de geschiedenis - leer je de mensen kennen. Ik denk aan de moeder van de schrijver Jules de Palm, die zo'n stoute schemerlamp had. Steeds weer stond hij haar in de weg of viel hij om. Zo'n ondeugende lamp.

 Bij Kluge's olifant komt nog iets anders: film. De elektrocutie van de olifant wordt gefilmd op 35mm. En trekt veel betalende bezoekers. Waarom?Kluge geeft één prachtige reden voor hun bezoek aan de film, die maar anderhalve minuut duurt: 'Vermoedelijk beschouwden ze hem als bewijs voor het feit dat ze nog leefden'. Morgen de olifant bij Lord Byron.

 Dat vuur dat komt nog, hij geeft al af en toe lezingen over grote stadsbranden. Van Leeuwen was vele jaren professor in architectuurhistorie in Leiden en werkte ook in de Verenigde Staten. Architectuur en het element lucht? Daar komt de Wolkenkrabber, die beter Luchtkrabber kan heten. De verwoesting van de Twin Towers kan misschien worden toegevoegd in een herziene druk. Of anders in deel drie over het vuur. Architectuur en het element water? Thomas A.P.van Leeuwen kiest voor de geschiedenis van het zwembad. En zet het breed op, in reeksen tweedelingen.

 Mens en water gaat over sex en dood. Water is lekker, maar gevaarlijk. Maar ook over zien en voelen. Hoe zie je water, hoe voel je het? Water oogt altijd weer anders, vaak is het zelfs onherkenbaar. En hoe voelt het aan? Dat merk je als je je erin waagt. Dat begint met baden. Daarna komt het meester worden van het element: zwemmen. Van de badinrichting tot de eerste zwemschool. De romantische dichters waren grote zwemmers, Byron doorzwom het hele Canal Grande, Shelley verdronk voor de kust van Lerici een deel Sophocles in de vuist geklemd.Intussen...Het zwembad is om de hoek. De duikplank! Even gewichtloos zijn, even vliegen. Overgave. En dan de verraderlijke omhelzing van het water. Dit boek eindigt met vele Californische privé pools. Eigenlijk, leer ik van Thomas A.P.van Leeuwen, kan heel de wereld verklaard worden uit het zwembad. Of uit de wolkenkrabber.