De erudiete plaatjesboeken van Thomas A.P.van Leeuwen zijn nieuw voor me. Een bron van puur plezier. Deze dagen stootte ik eerst op 'The Skyward Trend of Thought; Metaphysics of the American Skyscraper' (1988) en daarna op 'The Springboard in the Pond; An Intimate History of the Swimming Pool' (1998). Verzamelingen feiten, inzichten en - vaak zeldzame - illustraties waarin op een voor mij nieuwe manier oerthema's worden uitgewerkt. Het blijken twee delen te zijn van een serie over architectuur en de klassieke elementen: aarde, water, lucht en vuur.
Dat vuur dat komt nog, hij geeft al af en toe lezingen over grote stadsbranden. Van Leeuwen was vele jaren professor in architectuurhistorie in Leiden en werkte ook in de Verenigde Staten. Architectuur en het element lucht? Daar komt de Wolkenkrabber, die beter Luchtkrabber kan heten. De verwoesting van de Twin Towers kan misschien worden toegevoegd in een herziene druk. Of anders in deel drie over het vuur. Architectuur en het element water? Thomas A.P.van Leeuwen kiest voor de geschiedenis van het zwembad. En zet het breed op, in reeksen tweedelingen.
Mens en water gaat over sex en dood. Water is lekker, maar gevaarlijk. Maar ook over zien en voelen. Hoe zie je water, hoe voel je het? Water oogt altijd weer anders, vaak is het zelfs onherkenbaar. En hoe voelt het aan? Dat merk je als je je erin waagt. Dat begint met baden. Daarna komt het meester worden van het element: zwemmen. Van de badinrichting tot de eerste zwemschool. De romantische dichters waren grote zwemmers, Byron doorzwom het hele Canal Grande, Shelley verdronk voor de kust van Lerici een deel Sophocles in de vuist geklemd.Intussen...Het zwembad is om de hoek. De duikplank! Even gewichtloos zijn, even vliegen. Overgave. En dan de verraderlijke omhelzing van het water. Dit boek eindigt met vele Californische privé pools. Eigenlijk, leer ik van Thomas A.P.van Leeuwen, kan heel de wereld verklaard worden uit het zwembad. Of uit de wolkenkrabber.