De dag voor de mogelijke Engelse stap uit Europa en het mogelijk domino-effect lees ik weer in 'De vlucht uit de tijd' van Dada-stichter Hugo Ball', geschreven in het neutra­le Zwitserland, oase in oorlog­voerend Europa. In 1917 schrijft hij: 'De Europese geest vecht zijn doodsstrijd om zijn bestaan.'

 Wat doet Dada?

 Hugo Ball: 'De galerie organiseert een theemiddag. Ik 'leid' een ambtenaar in vuile laarzen en met een wielrenbroek aan rond in de zalen (terwijl er thee wordt gedronken). Hij op zijn beurt onderzoekt de vertrekken, hij vermoedt achter de schilderijen allerlei valluiken en andere geheime zaken.'

 En dan: 'De galerie heeft drie gezichten. Overdag is ze een soort educatieve instelling voor gepensioneerden en hogere dames. 's Avonds is de Kandinsky-zaal bij kaarsverlichting een club van onalledaagse filosofieën. Maar tijdens de soirees worden hier feesten gevierd van een glans en vervoering die Zurich nog nooit heeft gezien.’

Vanavond wint België. Morgen vieren we het afscheid van Engeland. 

 Er zijn veel Russen in het café, die een balalaikaorkest vormen. Het 'Donnerwetterlied' van Wedekind wordt uitgevoerd:

 'In der Jugend frühster Pracht

 tritt sie einher, Donnerwetter!

 Ganz von Eitelkeit erfüllt,

 das Herz noch leer, Donnerwetter!'

Ball komt met zijn eerste klankgedichten, in het kostuum van de beroemde foto: 'Mijn benen stonden in een pilaar van blauw glanzend karton, die tot mijn heup reikte, zodat ik er tot daar als een obelisk uitzag. Daarop droeg ik een reusachtige, uit gelijmd papier geknipte mantelkraag, die vanbinnen met scharlaken stof en vanbuiten met goud was beplakt en die bij mijn hals zodanig werd bijeengehouden dat ik hem door het optillen en laten zakken van de ellebogen als een vleugel kon bewegen. Daarbij had ik een cilinderachtige, hoge, blauwwitgestreepte sjamanenhoed op.'

Ball kon in dit kostuum niet lopen en werd het podium op gedragen. En daar klonk dit gedicht:

'gadji beri mimba

glandiri lauli lonni cadori

gadjama bim beri glassala..'

 En zo door.

 Ball legt uit: 'Wat wij dada noemen, is een narrenspel vanuit het niets, waarin alle hogere vragen verwikkeld zijn.'

 'Als de ratten zo vrij rondlopen, denk ik steeds dat ze van karton zijn en op rolletjes lopen. De hospita doet er niet moeilijk over. Maar sinds er een plotseling voor me op de tafel is gaan zitten waarop ik wilde schrijven, moet ik steeds denken dat ik er straks nog een in bed aantref, tot aan de nek toegedekt en met zijn pootjes op de deken. Dat zou iets zijn, op zekere dag zelf als rat in bed liggen, een sigaret tussen de knaagtanden, lezend in de krant.

 Het komt ongetwijfeld door de reuzenratten die ik als kind ooit op de kermis zag. Maar het waren vast en zeker alleen maar verklede hamsters. De kermisklant die ze tentoonstelde had op het bord geschreven: 'Reuzen uit Parijs'. Op de afbeelding zag je een jongen die een melkkan droeg en daarmee naast een slecht bevestigde putdeksel de diepte in stortte. Daarbeneden werd hij voor de rattenkoning geleid, waar men hem een proces aandeed.

 De kermisklant was erin geslaagd de hand te leggen op vier van die prachtexemplaren en ze in ijzeren kooien tentoon te stellen. Hij voerde ze met gele wortels, en in mijn herinnering komt het me voor dat ze er zelfs behoorlijk menselijk uitzagen. Waar heb ik toch zo'n gezicht gezien?'

Dada was en is overal.