Fritzi

 Morgenavond in Perdu een avond over Fritzi Harmsen van Beek (1927-2009), waar oa. Alfred Schaffer en Bernke Klein Zandvoort zullen proberen het werk van de letterkundig zo onplaatsbare Fritzi anders te zien dan als het curios­um waarvoor het zo vaak doorgaat. Ik heb goede hoop.

 Omdat ze door de zorgen van wederzijdse vriend Jan Pieter Guépin een paar keer aan m'n radioprogramma's meedeed heb ik meer van haar behouden dan puur papier. Dat helpt, bij zoiets als het begin van '13 Manieren om in tranen uit te breken' (uit Neerbraak, 1969):

 'Tien maanden heb ik onlangs doorgebracht op een eiland, een beetje een ledikantvormig eiland, nogal erg ledikantvormig was het. Maar niet onbewoond, omdat ik immers, hoewel uitsluitend, er was. Nogal erg uitsluitend was ik er. (Dat van Robinson Cr. heb ik nooit begrepen, noch de beweringen van die andere, nu maar niet aan te halen anderen: onbewóónd, zij waren er toch?) Nu ja, hoewel niet onbewoond dus, was mijn eiland toch zo eenzaam dat ik mij, op den duur tenminste, zorgen begon te maken over mijn z.g. geestesgesteldheid.'

 (…)

Fritzi (2)

 Morgen gaat het in de Weekendeditie over Fritzi ten Harmsen van der Beek, de schrijfster die vorig jaar overleed. Maurits Rubinstein registreerde al heel vroeg haar voordrachten. Ze tekende ook.

 Thomas Rap gaf in 1969 een klein vierkant boekje uit met 'Gewone Piet & Andere Piet' een Paasverhaal dat ze voor haar zoontje Gilles maakte.
De winter gaat voorbij. Twee mannelijke vogels maken een nest en leggen eieren. Een van de twee wordt opgevreten door de kat, maar verrijst toch.
Laatste regels: 'Wel, vogels hebben natuurlijk geen idee van de wederopstanding en ook niet van persoonsverwisseling. Ze zijn, vanuit hun Eigenpiet, iedereens Anderepiet z'n eigen. En omgekeerd.
Daar is een hoop voor te zeggen.
En dit is dan ook het soort Paasvertelling die men NIET moet voorlezen aan vogels.'
Wie legt me dit uit? 

Fritzi (1)

 Fritzi ten Harmsen van der Beek is gestorven. Ik heb haar ik een paar keer ontmoet. Het waren de keren dat ze - in de jaren '80 - uit haar woonplaats, het Groningse Garnwerd overkwam naar Amsterdam en logeerde bij haar vriend en beschermer de classicus en dichter Jan Pieter Guépin (1929-2006).

 Die troonde haar dan wel eens mee naar ons radioprogramma Music-Hall in Eik & Linde om wat voor te dragen. Ik heb haar daar nog eens de trap op gedragen, vederlicht was ze. Maar vaak kon ze op het laatste moment niet komen omdat haar hond ziek was. Er is nog één andere gelegenheid waarbij ik haar zo voor me zie.

 Het is 1987. Voor het Studium Generale van de UvA houdt Guépin een lezing over zijn grote project, de Kusgedichten van de Neolatijnse renaissancedichter Janus Secundus.
Hij heeft zijn vriendin Fritzi meegebracht om de door hem vertaalde en toegelichte gedichten voor te dragen.
De organisatie heeft gezorgd voor een fles witte wijn en twee glazen, die worden ingeschonken voor de spreker van wal steekt. En nu. Iedereen ziet wat Jan Pieter niet ziet: Fritzi, die tijdens zijn geleerde betogen weinig te doen heeft, drinkt vrij vlot haar glas leeg en laat daarna haar oog vallen op dat van Jan Pieter.

 Met zorg een moment kiezend waarop hij opgaat in z'n uitleg, snaait ze z'n glas weg waarna ze het hare - nu leeg - ervoor in de plaats zet. Ze kijkt er prachtig stout bij.
De zaal volgt dit op de voet en lacht.
Zodat Jan Pieter denkt dat Janus Secundus vandaag succes heeft. Enthousiast vervolgt hij z'n betoog. Tot hij een punt bereikt en dorstig naar z'n glas reikt. Dat tot z'n verbazing leeg blijkt. Opnieuw hilariteit in de zaal.
Dit herhaalt zich. En nog nog eens.
Het blijft een prachtige middag.

Fritzi ten Harmsen van der Beek (uitsnede uit foto Tajiri, 1967)
Jan Pieter Guépin
Jan Eijkelboom

Garnwerd

Sinds 1971 woont de schrijfster Fritzi ten Harmsen van der Beek in het Groningse Garnwerd. Ze heeft de randstedelijke bohème voorgoed de rug toegekeerd.

Of ze sindsdien nog geschreven heeft weet ik niet, optreden in het openbaar deed ze in de jaren '80 nog een paar keer. Waaronder tweemaal in vpro's Pandemonium, live vanuit Eik & Linde in Amsterdam.Eind 1984 was het haar vriend, de dit voorjaar overleden classicus Jan Pieter Guépin die een dichtersavond belegde in Garnwerd, in café Hammingh. Deze avond, waarbij behalve Fritzi ook Jan Eijkelboom en Guépin zelf gedichten lazen werd geregistreerd door Guépins zoon Maurits en op 13 augustus 1985 uitgezonden door de vpro-radio. Woensdagavond 26 juli werd die dichtersavond herhaald in De Avonden.

De avonden (wo) 2006 26 jul 2006 uur 1
Beluister fragment