De enige plaats ter wereld waar Orwells 1984 nog echt bestaat, Noord-Korea is voor Westerse filmploegen een verslavend object geworden. Een relict uit de tijden van Hitler en Stalin, een Jurassic Park.

 Tenminste zo lijkt het. Maar wanneer je de drie slagzinnen er bij neemt waarmee Orwells Big Brother regeert kom je opeens angstig dichtbij: 'Oorlog is vrede', 'Vrijheid is slavernij' en 'Onwetendheid is kracht'. Wordt onze vrede hier thuis niet veilig gesteld met oorlogen ver van huis? Zijn wij als consumenten geen slaven van de vrije markt? En is onwetendheid niet langzamerhand iets om trots op te zijn?'

 Big Brother beheerst het amusement en de taal, die zich aanpast aan wat men graag hoort. Het woordje 'vrij' krijgt zo een andere betekenis. Wij denken toch dat we in vrijheid kiezen voor wat wij kopen en doen? Dwang is niet nodig, een gedachtenpolitie evenmin. Zelfs nu we weten dat iedereen afgeluisterd wordt, geen commotie.

 In Orwells 1984 weet je zelfs niet wat voor dag het is. Waarom zou je dat moeten weten? Alles wordt immers voor je geregeld. Het enige dat hij niet voorzag is dat de mensen van nu daar zo innig tevreden mee zouden zijn. Voor je veiligheid lever je wat eigenheid in, so what. Big Brother zit in ons.

 Het eerste gezicht dat voor m'n geestesoog verscheen was dat van John Hurt als Winston Smith in de film naar George Orwells 1984. Het boek dat opeens terug is. Niet langer een paranoïde fantasie over een alles controlerende overheid met een 'brainpolice' maar werkelijkheid.

 Winston Smith had een ondergeschikt baantje bij het Ministerie van Waarheid, zoals Edward Snowden werkte bij de CIA. Terug in 1984. Vanmiddag begon ik Orwell te herlezen. Maar Big Brothers 2014-gedaante is oneindig geraffineerder.

 Edward Snowden werd zomaar Man van het Jaar bij The Guardian. Niemand zette vraagtekens bij zijn oncontroleerbare verleden bij de Dienst, zijn vriendin op Hawaï, het ontbreken van zicht op welke schade hij nu eigenlijk heeft aangericht of raadselen als 'verouderde software' op Hawaï.

 Misschien, vrees ik, gelooft Edward Snowden het allemaal zelf. De film die bij mij naar boven komt is een andere Story, de Truman Story. Maar of Edward Snowden in zijn eigen film het achterdoek zal bereiken en de hoogste regie te spreken krijgt betwijfel ik.

 Zijn woorden: 'I didn't want to change society. I wanted to give society a chance to determine if it should change itself. All I wanted was for the public to be able to have a say in how they are governed.' Aggut.

 Een van de onbegrijpelijkheden van nu is dat die vrees voor privacyschending verdwenen lijkt. Weg de angst voor '1984', het Orwell-visioen waarin het individu volledig aan banden ligt. We hebben immers 'niks te verbergen'. Ons geld, onze gezondheid, al wat we doen wordt gesurveilleerd en we voelen ons er veilig bij.

 De Noorse tekenaar Hariton Pushwagner (1940) heeft het nooit opgegeven. Museum Boijmans laat vanaf zaterdag zien dat z'n satirische beeld­roman (1969-1976) 'Soft City', de prenten van 'A Day in the Life of Family Man' en de serie 'Apocalypse Frieze' niks aan ac­tualiteit hebben verloren.

 Slapen wij? In onze koopgoten? Je zou het zeggen. Het wonderbaarlijke is dat wij het volmaakt naar onze zin hebben in die blokkendozen maatschap­pij. Met de pasjes, die we zo trots meedragen in onze por­tefeuil­les.