Dora's kleren

 Omdat de naam Kafka door niet-lezers alom gebruikt wordt als een label voor dolgedraaide bureaucratie hier de werkelijke Franz Kafka. Kafka was geen maatschappijcriticus, hij beschreef zijn demonen, het schrikbewind in zijn brein.

 Dora Diamant was de enige met wie hij ooit - in Berlijn - samen­woonde. In haar armen stierf hij aan tbc. Hun verhaal is door Michael Kumpfmüller geschreven in 'De heerlijkheid van het leven'. Ze ontmoetten elkaar in Müritz aan de Oostzee in 1923 waar zij in een Joods vakantiehuis werkt.

 Kafka had vele vriendinnen, vooral nadat bij hem tbc was geconstateerd mocht hij zijn ernstige trouwplannen opgeven. Aan het strand kijkt hij naar de meisjes en Dora naar hem: '..hoe hij zwom, hoe hij zich bewoog, hoe hij zat te lezen in zijn strandstoel. Aanvankelijk had ze hem vanwege zijn donkere huid voor een halfbloed indiaan gehouden.' Kafka was een getraind zwemmer, in Praag zelfs korte tijd badmeester.

 Dan wordt ze door haar vriendin aan hem voorgesteld. Meteen spreken ze af voor de volgende dag, na het ontbijt op het strand. 'Voor de wandeling heeft Dora haar donkergroene strandjurk aangetrokken.' Gearmd, blootsvoets lopen ze door het zand. Het gaat nu vlug. Ze wonen samen in Berlijn tot het niet meer gaat. Ze volgt hem naar het sanatorium in Oostenrijk. Hij vraagt haar nog ten huwelijk, maar te laat.

 Als haar kleren nakomen verkleedt ze zich meteen: 'de gekleurde jurk voor Franz, zelfs als hij het niet meer zou zien, maar hij ziet het meteen, weet ook wanneer ze de jurk heeft gedragen, tijdens de eerste dagen in Berlijn, hij zegt Botanischer Garten. Ze houdt van de geplisseerde kraag, de bloemen, die misschien een beetje te meisjesachtig zijn, maar daar houdt hij juist van. Ze moet een paar keer voor zijn bed op en neer lopen, ze moet langzaam rondjes draaien of ze danst.'

 Kort daarna sterft hij. Ze wast hem.

Franz en Dora

 Stel je voor, Franz Kafka die samenwoont met een vrouw. Het is gebeurd, niet met Felice, niet met Milena, maar met Dora Diamant. Hij was veertig, zij vijfentwintig. In een Berlijnse buitenwijk.

 Vlak voor z'n dood, eindelijk ontsnapt aan Praag, het 'moeder­tje met klauwen' dat hem nooit losliet. Veel van de brieven en de aantekenschriften uit 1924 zijn door de Gestapo later bij Dora meegenomen en verdwenen. Michael Kumpfmüller maakte uit wat wel bewaard bleef zijn roman die vertaald 'De heerlijkheid van het leven' heet. Hoe leefden ze?

 'Op een dag leren ze een klein meisje kennen in het park. Ze staat moederziel alleen op het grasveld te huilen, daarom spreken ze haar aan. Ze kan nauwelijks praten, zo hard is ze aan het huilen, ze heeft haar pop hier ergens in het park verloren.'

 Franz gaat erop in. Hij verzint ter plaatse dat hij weet waar de pop is. En dat de pop hem een brief heeft geschreven. Die zal hij morgen meenemen. Ze spreken af voor de volgende mid­dag. En Franz schrijft 'brieven van de pop', waarin ze vertelt hoe ze zoekraakte, naar het station liep en aan zee kwam en vandaar in Afrika. De pop-brieven gaan drie dagen door. In de laatste staat: '...ook als pop heb je nu eenmaal zin tussendoor op reis te gaan, ze wil uiterlijk met Kerstmis terug zijn'. Maar de pop trouwt in Afrika met een prins en het meisje Katja legt zich bij dat geluk neer.

 De parallel. Kafka ontsnapte, net als de pop van Katja.  

 ps. Dora Diamant overleefde de oorlog en stierf in 1952 in Engeland. Het pop-verhaal komt uit haar boek 'Mijn leven met Franz Kafka'.