Dolen met Multatuli

 Net als bij Montesquieu of Heine vroegen lezers zich bij Multatuli vaak af wat het doel van zijn reizen was. Er was geen doel. De plaats waar ze zich bevonden was het doel. De plaats bracht indrukken en overwegingen met zich mee. Die ze noteer­den. Vaak was geldgebrek de reden om zich te verplaatsen. 

 Nu we in een jubileumjaar leven tref ik Multatuli volgens zijn Milloenenstudieën in zijn geliefde Wiesbaden en omgeving. Eerst heeft hij ongegeneerd het samenvloeien van Rijn en Moezel bij Koblenz bezongen als was het een omhelzing, een liefdesmenuet.

' Ik was dan te Wiesbaden en voor 't eerst sedert vele weken verruimde zich myn borst. Indien niet m'n geboorte-akte over de vijftig jaren oud was zou ik nog altijd in verzoeking komen te hopen op 'n jongen dood aan romantische tering. En wie weet wat er nog gebeurt  Maar ik vrees er voor als ik te Wiesbaden blyf want de lucht is hier zoo zacht dat doodgravers en bidders hun patienten van elders moeten ontbieden, om niet genoodzaak te zyn zichzelf te begraven uit armoed.

Al m 'n lezers kennen zeker de ruine Sonneberg. Dat is 't overblijfsel van 't slot. (...) Een deel van 't geheel, 'n toren is minder geschonden dan de rest, en dit is bij veel ruinen het geval. Misschien wel omdat mosplantjes, struik en boom - die overijverige vernielingswerktuigen van den Tijd - meer moeite hebben om naby, tegen, op, of in torens vasten voet te krijgen.

En - o gruwel! - alweer als bij veel andere ruinen zijn sommige brokken muur... gerestaureerd!'

 Nb. Bezoek Wiesbaden, beklim de Neroberg en zie het betoverende mausoleum van de Russische prinsessen 'Die liebe horet nimmer auf'.

Tags: 
de torens van de gedenkkerk, overal in Wiesbaden zichtbaar
het grafmonument
boven op de Neroberg

Elisabeth

 Overal in Wiesbaden zijn de vijf vergulde koepels van de Orthodoxe kerk te zien die hertog Adolf van Nassau liet bouwen voor zijn in het kraambed gestorven vrouw Elisabeth, een nicht van de Russische tsaar Nicolaas de Tweede. Dezelfde die later door de Sovjets werd vermoord. Ze was negentien, ook haar dochtertje stierf (1845).

 Adolf koos de berg om de gouden spitsen vanuit zijn slot aan de Rijn altijd te kunnen zien. Daar ligt ze, met haar dochter. Het marmeren beeld herinnert aan dat van Luisa van Pruisen in Berlijn.
De kerk is een staaltje van retro-bouwkunst dat doet denken aan onze Pierre Cuypers. En wordt nog steeds door Russen bezocht. Toen ik er vanmiddag was telde ik vijf Russische vrouwen, elegante dames die de ikonen begroetten.
Elisabeth leeft.
Er is een pastorie bij de kerk en een begraafplaats. In 1896 bezocht de tsaar met zijn familie het graf en de kerk en besloot het hele complex te kopen (uit eigen middelen). En tot vandaag is de Heilige Elisabeth-kerk eigendom van de Orthodoxe  kerk en valt onder de bisschop van Berlijn.
De kerk ligt vlakbij het eindpunt van de Nerobergbahn.
De twee horen bij elkaar.     

 

Tags: