Mies Merkelbach

 Nu pas hoor ik hoe hectisch die tijd was. Bovenop het Hirschgebouw stond Duits afweergeschut, terwijl Mies daaronder foto's maakte voor valse persoonsbewijzen. In 1967 zag ik dus een van de laatste studiofotografen aan het werk. Die wist van pose. Ook die van de acteur of literator. Van de fotostudio als podium. Uitlichten. Nog net meegemaakt hoe dat ging. Achteloos legde ze je handen waar ze moesten liggen, schikte, duwde je rug recht.

 'Kijk maar naar dat raam. Ja, zo blijven zitten.' Je ziet ons wat verstrakt kijken. Maar haar gezag was groot. Ze had Wilhelmina nog gefotografeerd in 1948. Een heel goede foto. Kijk maar op de beeldbank van het Amsterdams Stadsarchief onder Merkelbach.

 Arie Schippers heeft een serie schilderijen gemaakt - puur uit belangstelling voor wat verdween - van vooroorlogse letterkundigen in pose: hand onder de kin, vorsende blik. Van zo'n portret, het beeld dat van je rondging vóór tv, hing zoveel af. Sinds de snapshot is dat weg. Tenzij de schrijvers zichzelf een pose aanleren. Conny Palmen, zo zei Klaas Koppe eens, kan anytime overschakelen op Conny Palmen.

 Erg benieuwd wat er boven water komt als straks alle Merkelbach-glasplaten gedigitaliseerd zijn.