Retoucheren was in de tijd van de fotostudio's na 1900 heel gewoon. Anneke van Veen, samenstelster van tentoonstelling en boek over Fotostudio Merkelbach 1913-1969 heeft me glasplaten laten zien waarop ze aanwees wat Jacob er allemaal bij tekende. Soms hele achtergronden.
Vanavond was de opening in het Amsterdamse Stadsarchief. Het boek met de gerestaureerde platen is onthullend. Op deze foto bijvoorbeeld, uit Jacobs eerste jaar als beroeps rookt actrice Fie Carelsen een sigaret, waaraan Merkelbach eigenhandig een elegante rookpluim heeft getekend. En nu ik beter kijk, aan de streepjes in het patroon van haar jurk heeft hij ook wat toegevoegd. Zo wordt kijken naar meer dan 600 gedigitaliseerde glasplaten een eindeloos tijdverdrijf.
Eerder schreef ik over de foto's die dochter Mies Merkelbach in 1967 maakte van een VPRO-radioteam in de studio bovenin het Hirsch-gebouw aan het Leidseplein. Ik herinner me de decorstukken, haar regieaanwijzingen. Fotografie was niet alleen het opzetten van een tableau vivant, achteraf kwam er ook nog teken- en schilderwerk bij.
Ga kijken naar wat boven kwam van een fotostudio gespecialiseerd in toneelspelersportretten en mode - schuin tegenover de Schouwburg en boven het modehuis Hirsch. Hoe Merkelbach door poses heen ziet en mensen tevoorschijn haalt die je straks kunt tegenkomen.